Hizkuntz eskolan bertsotan

  • Euskara maila txikiarekin ere bertsoarekin goza litekeelako, gozagarri zaio bertsoa Iruñeko Hizkuntz Eskolan ikasle den euskaldun berriari. Bertsoaren unibertsoan egoten eta izaten ikasi dute “Bertsogintza: técnica de improvisación oral” moduluan izena eman duten 10 ikasleek, eta horren bekatari nagusi da txiki-txikitatik bertsoarekin maitemindu zen Ainhoa Aranburu euskara irakaslea.
Bertsogintza ikastaroa
Bertso jarriak etxean egiten dituzte eta eskolan bat-batean aritzen dira. Lehenengoan ez bada bigarren intentoan.Josu Santesteban
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Euskara irakaslea eta eskolako koordinazio pedagogikoaren arduraduna da Ainhoa Aranburu donostiarra. Euskal Filologian lizentziatua, Bartzelonako Hizkuntz Eskolan euskara sailaren sortzaile eta hamaika urtean euskara ikastaroak bertan emana. 2004az geroztik, Iruñeko Hizkuntz Eskolan dihardu lanean, eta aurten, bertsogintza lantzeko modulu berria ere ematen ari da.

Zaharrak berri dira Aranbururen ikaslearentzat bertso-ikastaroak, betidanik eman izan baitu bertsolaritza euskara klaseetan. Aranburu eta bertsoa bat dira ikasleentzat. “Asko gustatzen zaie. Nola duzu izena / ta nongoa zara? kantatu, eta txundituta gelditzen dira. Hizketan baldin badakizu eta belarriak baldin badituzu oso zaila da bertsoarekin ez zaletzea… ez da nire meritua” dio ahots eta begirada zirraratsuaz.

Bizitza da bertsolaritza

Hunkipen kutsakorrez definitzen du Aranburuk bertsolaritza, “Kantua, hitza, komunikatzea… garenaren esentzia ukitzen du”, eta bizitzarekin alderatzen: leku batera iristeko helburu bat (azken puntua); edozein bide urratzeko askatasunean, betekizun diren baldintzak (neurria). Eta ahal bada, bidean pausatzen den ederraren ikuspegia (errima). Urrats bat (puntua), eta gero hurrengoa… “Eta hortxe, bat-batekotasuna dago, aldiro-aldiroko arnasa. Hemen eta orain gertatzen da. Mezua (testua) eta emozioa (kantua) elkartzen dira”.

Gazte-gaztetan bertsoa askorik ulertu gabe, bere gisara ikasi zuen haren barrunbeetako jokoekin jolas egiten. Jabetu zen bertsoaren edukia osorik ulertu gabe ere ongi pasatzen ahal zuela beste elementu batzuei erreparatuz: errimak, doinua, silaba kopurua, eta abar. “Bertsoa entzulearengana iritsi aurretik, bertsolariak bere buruan aplikatzen du, ezinbestean, bertsoa osatzeko teknika. Eta horrek, alderdi teknikoak, bertsoaldiaren barrenean egoten laguntzen dio entzuleari, nahiz mezua bere osoan ez jaso. Entzule bakoitzak, ikasle bakoitzak, prozesu mental diferenteak egingo ditu –batek guztia ulertuko du, besteak errima jokoari erreparatuko dio, hurrengoak puntuak zenbatzeari–, baina denak egongo dira bertsolari-entzule arteko ekintza horren barnean. Bertsoaren teknika jakiteak laguntzen du bertsoarekin gozatzen”.

Hizkuntz Eskolaren eskaintza

Iruñeko Hizkuntz Eskolan moduluak eskaintzen dira eskola arruntez gain, eta ikusirik bertsolaritza lantzeak izan ohi zuen arrakasta, proiektua aurkeztu zuen Ainhoa Aranburuk aurtengo ikasturterako. 3. mailatik (B1) gorako ikasleentzat eskaini zen, eta koloretsua da aurtengo ikasleria: hizkuntza maila ezberdinetako ikasleak daude taldean. “Bertsolaritzari buruz ez zekiten ezer; kurtso hasieran ez zekiten bertso doinu bat ere, eta gaur egun bertsotan egiten du bakoitzak bere mailan. Euskara osotasunean jakin zain egon beharrik ez dago bertsoa lantzeko”.

Elkarren segidako hiru zutabek heltzen diote ikastaroaren egiturari: lehena da bertsoaren osagaiak identifikatzen jakitea (teorikoa); bigarrena, berriz, lehen urrats-aldikoak aplikatuz saioak gozatzea (praktikoa); eta azkenik, aurrez ikasiekin bertsotan aritzea.

Xabier Amurizak Ni ere bertsolari lan ezagunean egindako teorizazioaren faseak, azken unitate txikieneraino deskodetu ditu Aranburuk bere ikasleari ahalik eta laguntza tresna xehatuena eman diezaion. Irakaslea bere ikas-prozesu propioan egindako ibilbidean oinarritu da eskolako irakas-metodologia aurrera eramateko: helburu oso txiki eta gaindi-errazak ezarri eta hainbat fasetan banatu ditu. Lehenengo kolpean oso erraz diruditen helburuak dira, zailtasun maila jakin bat dutenak eta guztientzat lorgarriak: “Zerbait egiten dugunean oso garbi dugu denok zein den helburua eta unizelularra da. Horrela, aldiro lorpen bat du ikasle bakoitzak”.

Finkatua zen lehen zutabeari eutsiz abiatu zuten ikastaroa, bertsoaren teknika paperean ikasiz, alegia. Hirugarren hilabeterako, berriz, zirrikitu bat ireki zen hirugarren zutabea aurreratzeko (bertsotan aritzea). Izan ere, txantxetan zebiltzan batean kantuan hasi zen ikasle bat, eta irakasleak ikusi zuen posible zela boligrafo eta paperik gabeko lanari bide ematea. Orduz geroztik, eskolan ahoz trebatzen dira ikasle guztiak (paperezko euskarririk gabe), eta etxean egiten dituzte idatzizko bertsoak. Harriduraz eta ikasleekiko mirespenez kontatzen du Aranburuk ikasleak nola diren gai bat-batean aritzeko.

Beharra nolakoa, makulua halakoa

Irakaslearen kezkarik handiena horixe da: ikasle bakoitzak zer behar duen jakitea, eta behar bakoitzaren neurriko makuluak ematen asmatzea. “Aldiro galdetzen diet puntu bat bota ezinean dabiltzanean, zer pasatu zaien buruan eta nola sentitzen diren. Nik hori jakin behar dut beraiei laguntzeko”. Ezinbesteko baita ikaskuntza prozesua zelaitsua izatea. “Nik ikas-prozesua eskailera moduan irudikatzen dut eta koxka bakoitzean oso denbora gutxian lortzen diren helburu errealistak jartzen ditugu”. Horretan, emaitza eta prozesua bereizten ditu irakasleak, eta prozesuari ematen dio lehentasuna. Jarritako helburuak prozesuari dagozkio (ez emaitzari), eta edozer delarik ere egitekoa, helburu nagusia egitea bera da. “Lehenik, bertsotan egiten ikasi behar dugu, aurrerago ikasiko dugu ondo egiten”. Urrats oro esplizitatu egiten da ikaskuntza kontzientea bultzatuz, eta prozesuan ikasleekin argitzen da beharrak ase ote diren eta helburuek zenbaterainoko zailtasun maila izan duten.

Miraz mintzo da ikasleen hobetze desioaz, iritsi nahiaz eta parte hartzeko grinaz: “Ongi egiteko aukera gutxi izanda ere hortxe, lanean dabiltza, saiakeran. Ikasleak besoak falta ditu, eta eskubaloian ari da!”. Ikastaroko partaideen jarrerak ederretsiz josten ditu bere azalpenetan ikasleei ematen dizkien adibideak, kantatzen dizkien bertsoak, eskaintzen dizkien estrategiak…

Eta edozein hizkuntz irakasleren amets handi bat lortzen du horrela Aranburuk: ikasiarekin emozionatzea eta kalean erabiltzea. Klase ordu ofiziala arratsaldeko zazpietatik bederatzietara mugatzen bada ere, iluntzeko hamarrak arte luzatzen da eskolako atarian egiten duten bat-bateko jardunarekin. Bizitza bezala, bere mugetan askatasunarekin jolasean. Eta hori gutxi balitz, jakin dugu iruindar euskaldun berri bat bat-batean kantari ibili dela orain gutxi Oiartzun aldean.

Datorren ikasturtean moduluari izena aldatzekotan da irakaslea: “Bertsogintza”ren ordez “Bertso-eskola”, izanari izena aitortuz.

Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Epai euskarafoboen gainetik, euskaraz jarraituko dutela jakinarazi eta protestara deitu du UEMAk

​UEMAren zuzendaritza batzordeko kideek hedabideen aurrean agerraldia egin dute ostegun eguerdian Zarautzen, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboa salatzeko. Epaia "larria" dela adierazi dute, eta batez ere udalerri euskaldunei eta euskaraz aritzen... [+]


2025-07-17 | ARGIA
EH Bildu: “Ez da nahikoa salaketa, hizkuntza politika ausartak behar dira”

Nerea Kortajarena EH Bilduko legebiltzakideak prentsa agerraldi batean esan du Eusko Legebiltzarrean dauden "gehiengoak" baliatu beharko liratekeela "hizkuntza politika berri bat ahalbidetzeko". 


Eguneraketa berriak daude