Marko Polo nafarra
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Historian aditua zela dakigu eta, gutxienez, hebreeraz, arameeraz, grekoz, latinez eta arabieraz hitz egiten zekiela. Hainbat idazlek errabinotzat jo izan badute ere, gaurdaino ez da horren frogarik aurkitu.
Antso VI.a Jakitunaren erregealdian, 1159. urte inguruan, bidaia luzea hasi zuen Benjaminek, zenbait adituk urte batzuk geroago abiatu zela esan arren. Ia hamabost urte iraun zuen bidaiaren helburua ere ez dakigu, baina harribitxien eta luxuzko salgaien merkataritzan aritzen zela dio zenbaitek, besteak beste, idatzietan koralaren inguruko interes bizia agertu zuelako.
Ebro ibaiaren haranean behera, Bartzelonaraino iritsi zen. Handik Marseillara joan zen, eta bertan itsasoratu zen, Italiar penintsulara bidean. Italia utzi eta Grezia zeharkatu ondoren, Konstantinoplara iritsi zen. Besteak beste, Antiokia, Tiro, Palestina, Damasko eta Bagdad bisitatu zituen. Ziur aski, Mesopotamia eta Pertsiaraino iritsi zen, baina ez dirudi ekialderago joan zenik –India, Zeilan eta Txinako Kai Fong-eko judutar komunitatea hizpide izan arren, paraje hurbilagoetan bildutako informazioa baliatu zuela dirudi–. Tuterara itzuli baino lehen, Egipton eta Sizilian izan zen. Orotara, Europako eta Asiako 190 hiri bisitatu zituen. 1171n edo 1172an etxeratu eta handik gutxira hil zen, 1173an.
Burututako bidaia xehe-xehe bildu zuen hebreeraz idatzitako lanetan. Sefer Masaot (bidaia liburua) 1543an argitaratu zen Konstantinoplan; gaztelerazko hiru edizio daude, baina euskarazko itzulpenik ez da oraindik argitaratu. Judua izanik, Benjamin Tuterakoak bidean topatu zituen judutar komunitateak aztertu zituen bereziki. Baina juduei buruzko iturri historiko bikaina izateaz gain, Benjaminen liburua garaiko gertaera politikoei eta gizarteei buruzko dokumentu aparta da. Aditu askoren esanetan tuterarraren idatziak Marko Polorenak baino zehatzagoak dira. Marko Poloren bidaia liburuari Milioia deritzo, veneziarraren gehiegikeriarako joeragatik, hain zuzen.
Iruñeko kale batek bidaiariaren izena dauka, Tuterako ikastetxe batek ere bai eta, aste honetako Ihesi atalean azaltzen den moduan, oroitarri bat ere badu Benjaminek sorterrian. Baina ez du Marko Poloren osperik lortu, Asiara bidaiari veneziarra baino ehun bat urte lehenago joan arren.
Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]
Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.
Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]
Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.
Itzalaldiaren ondoren sortutako komiteak eginiko txostena aurkeztu du astearte gauean Sara Aagesen Trantsizio Ekologikorako ministroak. Horren arabera, "hainbat faktoreren batasunaren" ondorioz sisteman gehiegizko tentsioa izan zen, kate erreakzio gisa. Txostenak... [+]
Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.
Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]
3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.
Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]
Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.
Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]
Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]
Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]
