Indigo ozeanoa Bergaran

Indigofera tinctoria
Laborategietan tindagaiak sintetizatu ahala gai naturalen baztertzea hedatu zen. Lauragues okzitaniarrean eta Ingalaterran urdin-belarrak (Isatis tinctoria) sortutako aberastasuna, alabaina, lehentxeago urardotu zen. Galtza, jipoi, buruko oihal... denak belar honen urdin zirenean, Herbehereetako tratanteek urdin-iturri merkeagoa ekarri zuten: anila edo indigoa, Indigofera tinctoria. Asiatik, inondik ere, XVI. mendean, nonbait. Orduko urdin-belar ekoizle aberatsen zinkurin eta lanturuei egungo bankarienen antza ematen diet. XVII. mendean azken urdin-belar ekoizleak, ingelesa, lur jo zuen.

Herbeheretarren ondoren makina bat jende aberastu zen indigoarekin. Bost bat mila urtetan hindua zena –erromatarrek India deituriko hartakoa– mundu guztira zabaldu zuten. Pagotxaren (Trifolium incarnatum) lekadunen familiako indigoaren ekoizleen pagotxa ere amaitu zen, XX. mendearekin. 1885ean Adolf von Bayer-ek, bizitza osoa horretara eman eta gero, indigoa probeta batean sintetizatzea erdietsi zuen. Eta tropikoetako azken indigogileak, ingelesa, 1912an lurra jo.

Sintetikoen ozeanoan landare urdingaiak ipulartar dira. Urdin, gorri... antzeko! Berezkoak dituzten kulturek eutsi diote landareok aldatzeari. Hauen soroen etorkizuna, tinta-tinetatik urrun, bere balore naturalen aldetik letozkeen etekinei begira, hau da, bere paisaia kulturalari errepara dago. Mexiko aldeko nekazarien begiak ehunetatik jakietarakoa egin du eta euren kaktusetako kukurrutxen karminak zukuak, izozkiak, gozokiak... gorritzen ditu. Urdin-belarra zura kontserbatzeko ederra dela antzeman berria dute Alemanian. Anilarekin egindako azaleko zauriak sendatzeko botikak berritzen eta ugaltzen ari dira Asian.

Azkenak
Eskola inguruetako kutsadura maila neurtu dute, eta emaitzak oso kezkagarriak dira

Euskal Herrian 28 ikastetxe-ingurune aztertu dituzte: 28ek Osasunaren Mundu Erakundeak segurutzat duen kutsadura maila baino kutsadura handiagoa dute eta %75ak ez du lortzen Europako Batzordeak berak onargarritzat duen kutsadura maila. Maiatzaren 10ean kalera aterako dira... [+]


2024-05-08 | Hik Hasi
Udako Topaketa Pedagogikoen aurkezpena

Hik Hasi egitasmo pedagogikoak 2024ko Udako Topaketa Pedagogikoen aurkezpen prentsaurrekoa egin du astearte goizean. Bertan parte hartu dute EHUko Hezkuntza Filosofia eta Antropologia Fakultateko dekano Beñat Amenabarrek eta Hik Hasiko formazio arduradun Mikel... [+]


Beste preso bat hil da espetxean, oraingoan Basaurin

Ostiralean aurkitu zuten hilotz, “gaindosi” zantzuekin, Naiz-ek argitaratu duenez. Jaurlaritzak ez du heriotza baieztatu asteartera arte, eta autopsiaren emaitzen zain dagoela adierazi du. EAEko espetxeen eskumena hartu zuenetik espetxean hiltzen den bosgarren presoa... [+]


Eguneraketa berriak daude