Indigo ozeanoa Bergaran

Indigofera tinctoria
Laborategietan tindagaiak sintetizatu ahala gai naturalen baztertzea hedatu zen. Lauragues okzitaniarrean eta Ingalaterran urdin-belarrak (Isatis tinctoria) sortutako aberastasuna, alabaina, lehentxeago urardotu zen. Galtza, jipoi, buruko oihal... denak belar honen urdin zirenean, Herbehereetako tratanteek urdin-iturri merkeagoa ekarri zuten: anila edo indigoa, Indigofera tinctoria. Asiatik, inondik ere, XVI. mendean, nonbait. Orduko urdin-belar ekoizle aberatsen zinkurin eta lanturuei egungo bankarienen antza ematen diet. XVII. mendean azken urdin-belar ekoizleak, ingelesa, lur jo zuen.

Herbeheretarren ondoren makina bat jende aberastu zen indigoarekin. Bost bat mila urtetan hindua zena –erromatarrek India deituriko hartakoa– mundu guztira zabaldu zuten. Pagotxaren (Trifolium incarnatum) lekadunen familiako indigoaren ekoizleen pagotxa ere amaitu zen, XX. mendearekin. 1885ean Adolf von Bayer-ek, bizitza osoa horretara eman eta gero, indigoa probeta batean sintetizatzea erdietsi zuen. Eta tropikoetako azken indigogileak, ingelesa, 1912an lurra jo.

Sintetikoen ozeanoan landare urdingaiak ipulartar dira. Urdin, gorri... antzeko! Berezkoak dituzten kulturek eutsi diote landareok aldatzeari. Hauen soroen etorkizuna, tinta-tinetatik urrun, bere balore naturalen aldetik letozkeen etekinei begira, hau da, bere paisaia kulturalari errepara dago. Mexiko aldeko nekazarien begiak ehunetatik jakietarakoa egin du eta euren kaktusetako kukurrutxen karminak zukuak, izozkiak, gozokiak... gorritzen ditu. Urdin-belarra zura kontserbatzeko ederra dela antzeman berria dute Alemanian. Anilarekin egindako azaleko zauriak sendatzeko botikak berritzen eta ugaltzen ari dira Asian.

Azkenak
2024-09-25 | Gedar
Bilboko Udaltzaingoak pertsona bat atxilotu du etxegabetze batean

Poliziak hiru pertsona etxegabetu ditu asteartean Alde Zaharrean, eta protesta egiten ari zirenen kontra jo du.


Sail Ofiziala. 5.eguna
Langile klasearen erretratu bat

Marko baten barnean beti, baina denetarik ikusten ari gara Zinemaldiko Sail Ofizialean. Eta hori, egia esan, eskertzen da. Alde handia dago toreatzaile horren pelikulako dozenaka “olé tus huevos”-etatik On Falling-eko isiltasun amaigabeetara.

Sare... [+]


EHUn euskaraz ikasi nahi eta gaztelaniaz egitera behartuta

Filosofiako laugarren mailan, EHUn, nahitaez ikasgairen bat gaztelaniaz hautatu behar dute ikasleek, ez baitago nahikoa ikasgai euskaraz. Gaztelaniazko ikasleek ez dute arazo hori, eta bitxia da, euskarazko ikasle gehiago dagoelako gaztelaniazkoak baino. Beste karrera batzuetan... [+]


2024-09-24 | ARGIA
Libanon “ofentsiba areagotzeko” asmoa azaldu du Israelgo Armadak

Asteartean Beirut hiriburua bonbardatu du Israelek, aurreko egunetan erasoak nagusiki herrialdearen hegoaldean eta ekialdean egin ostean. “Ofentsiba areagotzeko” asmoa azaldu du Israelgo Armadako burua Herzi Halevik. Gerra “eskualde osora” zabaltzeko... [+]


NBEko Batzar Orokorrak gehiengo zabalez agindu dio Israeli okupazioa amaitzeko urtebeteko epean

181 estatu kideetatik 124k babestu dute neurria, eta hamalauk soilik bozkatu dute kontra. Ez da erabaki loteslea, eta ez da espero honen ondorioz Israelek jarrera aldatzerik.


2024-09-24 | Mikel Aramendi
Mintegi akademiko batek astindu ote dezake potentzien geoestrategia?

Tximeleta efektua deituaren bertsio eguneratua ematen du: unibertsitate-mintegi arrunt eta ziztrin samarra baino asko gehiago ez lirudikeenak belarri guztiak tentetu arazi ditu Asia Ekialdean, bereziki Japonian. Baita gugandik gertuago ere.


2024-09-24 | ARGIA
6.000 emakume ari dira prostituzioan Hego Euskal Herrian, gehienak hegoamerikarrak

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan 5.158 emakume eta Nafarroan 817 ari dira prostituzioan, orotara 5.975, Espainiako Gobernuaren Genero Indarkeriaren Aurkako Ordezkaritzak emandako datuen arabera. Espainiako Estatuan, 18 urtetik gorako emakumeen  %0,56 ari da prostituzioarekin... [+]


2024-09-24 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia 4. eguna
Hurbilekoa beti da hunkigarria


2024-09-24 | ARGIA
Musika munduko emakumeen erantzuna Alex Sarduiri: “Ikusi nahi ez duena baino itsuagorik ez dago”

Musikan inoiz ez dela diskriminaziorik egon adierazi du Alex Sardui abeslariak, eta haserre erantzun diote Euskal Herriko musikagintzako emakumeek*, 150 lagunek sinaturiko komunikatuan: “Denbora asko daramagu tankera honetako egoerekin nazkatuta”. Barkamena eskatu du... [+]


2024-09-24 | ARGIA
Otsoa babesteko neurriak salatu dituzte abeltzainek Amurrion, hildako ardiak jendaurrean erakutsita

Abeltzainek otsoen azken erasoak salatu dituzte igandean ospatutako Amurrioko Artzain Egunean, UAGA Arabako Nekazarien Elkarteak deitutako elkarretaratzean. Iragan astean otsoek Kuartangon hildako zortzi ardiak eraman dituzte Amurriora, erakusteko artaldeak otsoen erasoetatik... [+]


2024-09-24 | Mondraberri
Faxistek fusilatutako arrasatearrak omenduko ditu irailaren 26ko ekitaldiak

88 urte eta gero, Intxorta 1937 kultur-elkartearen ekimenarekin, lore eskaintza egingo da aurten ere, monolitoetan. Ostegun honetako ekitaldian, kultur-emanaldiez gain, kalejira eta ‘Orratz-begia’ erakusketara bisita izango dira.


Ehunka sare komunitarioa martxan da Bilbon

Larunbatean aurkeztu dute Ehunka San Frantzisko, Bilbo Zaharra eta Zabalako sare komunitarioa, hiru auzoetako bizi baldintzak hobetzearen alde lanean dabiltzan eragileek osatua.


Eguneraketa berriak daude