Izena duzu...

Andreia, Luz, Renata, Marta, Gabriela, Maria, Carolina, Larissa… Horiek denak izan litezke nire izenak. Egiatan, oraintxe jokatzen ari den 20 urtez azpiko Emakumezkoen Futboleko Mundu Txapelketan Brasilentzat lehenengo gola sartu duen jokalariaren izena.
 

Erantsi diguzu lana, horratik! Kar, kar, kar. Noiz eta non jaioa?

Benetan? 1976ko abenduaren 4an, Belo Horizonten (Brasil). Agirien arabera, 1977koa naiz. Aitaren okerra izan zen. Seme-alabak erregistratzerakoan, gure herrian ordaindu egin behar izaten da. Gure aitak dirurik ez momentuan, eta ezin ni erregistratu. Gero, urtarrilaren 27an erregistratu ninduenean, urtarrilaren 20koa nintzela esan zuen erregistroan, mozkortuta zegoelako. Bi egunek berealdiko nahastea ekarri dute nire urteurrenaren inguruan. Nortasun agiri eta pasaporteek urtarrilaren 20koa naizela diote, 1977koa, baina badiotsut, okerra da hori. Nire ahizpa bat 77an jaio zen. Bi alaba urte berean? Ezinezkoa da.
 

Bi jaiotze egun dira zure bizitzan.

Ez zait kontu hori behin ere askorik gustatu. Nire urtebetetzea hilaren 4an da, abenduan. Belo Horizonten, berriz, lan egiten nuen enpresan, “Zorionak! Bai, badakigu urtebetetzea duzuna!”. Urtarrilaren 20an, alegia. Nik, “Ez, ez da nire urteurrena”. Bestalde, ondo zegoen, bi aldiz jaso ohi nituen erregaloak.
 

Lanean ari zinen Belo Horizonten.

Bai. Jatetxe batean ari nintzen, gerente nintzen, ondo irabazten nuen… Baina ordu asko lanean eta ez nuen alabarekin egoteko astirik. Horretan, hona etorria zen lagun batek hots egin zidan, etortzeko, hemen erraz irabaziko nuela diru gehiago. Dirutu, itzuli eta alabarekin egoteko denbora izango nuela… eta etorri nintzen. Baina gauzak ez dira horrela. Dirua ez da erraz etortzen. Bitartean, alaba ikusi gabe nago. Oraintxe joatekoa naiz, laster, udaberrian. Ikusiko dugu.
 

Gasteiza heldu zinen, zuzen?

Bai. Belo Horizonten ez dugu nazioarteko hegaldirik eta Rio de Janeirora joan behar izan nuen. Handik, Madrilera, zuzen. Bertan jaso ninduen lagunak. Handik, Gasteiza, lagun hura hemen bizi zen eta. Turista bisatua nekarrela etorri nintzen, hemen hiru hilabete igarotzeko baimenaz. Denbora hori igaro eta ez nintzen Brasilera itzuli, ordea, eta legearen arabera irregular nago harrezkero.
 

Zer dakar irregulartasun horrek?

Onik ez. Zenbait gauza egin nahi, eta ezin, agiririk ez duzulako. Oraindik orain gertatua, joan naiz banketxera kontua ireki nahi nuela esanez, eta ezetz, immigrantea nintzelako. Joan naiz banketxe beraren beste sukurtsal batera hemengo lagun bat, bertakoa, ondoan nuela, eta dena libre: kontua ireki eta kreditu txartela eman zizkidaten. Bestela, bada, ezin joan Parisera, ikusi egin nahi bainuen, Europara etorriz gero, hara joan nahi, baina ez nabil libre.

Poliziaren kezkarik?

Bai, hori ere bada. Tren geltokira lagunarekin, eta ezin lasai joan. Autobusetara, berdin. Errezeloa eta beldurra. “Polizia asko dago!”, esaten didate. Ez dakit polizia asko dabilen ala ez, baina beldur horixe sartzen dizute. “Kontuz autobus geltokian, kontuz trenean!”. Batzuetan ez dut beldurrik izaten, beste batzuetan bai. Ez dakit zuzen zergatik, baina hala da. Baditut lagunak, eragozpenak izan dituztenak. Poliziek hartu eta hogeita lau ordu, eta gehiago, atxilo izan dituzte, tratu onik jaso gabe. Ezta gaizkile izanda ere! Gu ez gaude legal, baina ez gara kriminalak… Badut lagun bat, guztiz traumatizatuta atera zena polizia etxetik. Beldurrez bizi da. Senarrak atera zuen polizia etxetik, baina oraindik poliziari begiratu ezinda bizi da. “Zer ari zara hemen? Zergatik ari zara prostituzioan gure herrialdean?”. Tratu txarra! Arrazoirik gabe, gainera. Beren ametsak dakartza jendeak, ez da dirua bakarrik. Horregatik bizi naiz batzuetan beldurrez. Edo gauez egiten ditut bidaiak. Valentziara joan nintzen behin. Hara nindoala, lagun bati hots egin eta hark esan zidana: “Zer ari zara Valentziara, ordea?! Hemen polizia besterik ez dago!”. Autobusetik jaitsi nintzenean beldurrez nengoen, jakina. Niri oraindik ez zait ezer gertatu. Bestalde, badira pertsona batzuk oso pesimistak… Paperak izanez gero, kito kezka horiek!

 
Paperak behar.

Horretarako, ordea, lehenengo, hiru urtez erroldatuta egon behar dut, herrialdetik irten gabe, poliziaren informe txarrik gabe… Orain dela bi urte etorri nintzen baina kontua da lehenengo urtean ez nintzela erroldatuta egon, urtebete galdu dudala bidean. Otsailean, berriz, Brasila joatekoa naiz, eta orduan, etorri eta hutsetik hasi beharko dut berriz. Ikusiko dugu. Baina negozioa ireki nahi dut etxean, ile-apaindegia lehenbizian, eta okindegia gero. Neure buruarentzat egin nahi dut lan. Diru pixka bat batu dut, bai, baina ez hainbeste, ez nire asmoak gauzatzeko beste. Gehiago behar dut, eta joan eta etorri egin beharko naiz.

Ez duzu inorentzat lan egin nahi…

Brasilen lan asko egiten dugu, jai eta aste. Lan larunbata, igande eta jai egunetan. Atseden eguna denean, lo besterik ezin egin. Alabak, berriz, berarekin nahi nau. Horixe eskatzen dit behin eta berriz, ondoan nahi nauela. Urtebetetzea zuenetan ere, ospakizuna baino gehiago, ni bertan egoteko eskatzen zidan, berarekin igarotzeko eguna. Hamaika urte zituen handik irten nintzenean. Hamahiru ditu orain. Hamalau egingo ditu otsailean. Haren haurtzaroa galdu dut, nolabait, eta haren adoleszentzia galdu behar ote dut, bada? Garai zailena datorkionean! Beraren ondoan egon nahi dut, berarekin egon garai horretan. Aleisandra Stephanie du izena alabak. Sanda edo Sandinha deitzen diot.

Zer diozu arrazakeriaz?

Ez dut arrazakeriarik sumatu nire azalaren koloreagatik, baina bai hitz egiten dudan moduagatik. Uste dut hemen azalaren koloreak ez dakarrela arrazakeria. Hemen, hasten naiz hizketan eta afrikarra-edo naizela uste dute. Brasildarra naizela esan eta puta naizela uste dute. Eta gauzak ez dira horrela. Beti ez da horrela, hala ere. Esaterako, igeri ikastaroa egiten ari naiz oraintxe eta bertan badira hiruzpalau emakume adinekoak. Primeran konpontzen naiz haiekin. Besteren bat, bada, gaztea, nire adin berekoa, oso jatorra. “Brasildarra? Nik capoeira egiten dut! Oso herrialde ederra, Brasil”. Niretzat hori oso lasaigarria da. Neska bat hemengoa, nirekin bestelako aurreiritzi gabe hitz egiten duena. Horrek bihotz ematen dit, igeri ikastera joateko motibatu egiten nau. Hor ez dago diskriminaziorik ez ezer. Poztu egiten nau.

Gaztelania ikasten ere ari zara.

Asko gustatzen zait ikastea. Oso pozik nago. Irakaslearekin ere oso pozik nago, Nora du izena, gipuzkoarra da, euskaldun-euskalduna. Taldean immigranteak gara gehienak. Brasildarrak, sei, baina lau gara hutsik gabe joaten garenak. Besteak, pakistandarrak, aljeriarrak, marokoarrak… Ari naiz ikasten, baina Norak beti esaten didana: “Poliki hitz egin, azkarregi hitz egiten duzu!”. Gelan, hala ere, badira batzuk sinatzera besterik ez doazenak. Ez dute ikasteko grinarik. Sinatu, bertan izan direla erakutsi… paperak lortu beste asmorik ez dute. Aljeriar askok jarrera hori dute. Eragozpen dira eskolan. Pakistandarrek bestelako jarrera dute, ikastera doaz.

Eta, lanean…

Inolako eskubiderik gabe. Lan egiten dudan putetxeko nagusiak ere zera esaten digu lehenena: “Poliziak gerarazten bazaituzte, etxe honen berririk ez eman. Ezer ez dakigula esango diegu”. Erregularizatu beharra dago gure egoera, gure lana. Azken finean, lana da guk egiten duguna, eta diru asko irabazten da. Diru asko mugitzen da. Ordutegi bat izan, eskubideak, jai egunak, segurua… Egunean ordubete izan ohi dugu kalera irteteko. Zerbait erosi, mandaturen bat egin, banketxera joan… Gainerakoan, etxean zarratuta bizi gara, hotz egiten duen, bero, euria ala elurra, ez dakigula. Ez da bizimodua. Egoera horretatik pasatuta nago. Orain ez naiz horrela bizi. Horregatik, asko hitz egin behar izaten dugu familiarekin, lagunekin, isolamendu horretatik irteteko.
 

"Asko irabazten da".

Etxera bidaltzen dut asko. Han, amak asko lagundu izan dit. Eta laguntzen dit oraindik, berak zaintzen du nire alaba. Etxean zazpi senide gara, ni barne. Bata ezkondu zen, bestea ez. Ezkondu zena, apartatu zen eta etxera itzuli zen. Azkenean, zazpi iloba dira gure etxean. Lana ere ez dago erraz Belo Horizonten. Eskarmentu handia baldin baduzu, ez zaituzte hartzen, zaharra zarelakoan. Gaztea bazara, ez duzu ikastaro egokia egina. Eta egin behar duzu. Beti da zer edo zer, eragozpen zerbait. Lan saria, aldiz, beti da txikia. Etxean asko gara, asko dira, gutxi irabazten, eta nik hemendik ahal dudana laguntzen dut. Aitak ere esan zidan: “Alaba, dirurik bidaltzen ez diguzun egunean ez dakit nola moldatu behar dugun!”. Orain, berriz, ohitu egin dira nire dirua jasotzen. Eta horrek ere ezin du izan. Lehen gehiago bidaltzen nuen, orain gutxiago.
 

Bestelako asmoak dituzu.

Neure negozio asmoetarako gordetzen dut dirua, kirurgia, nire ile-apaindegia eta okindegia irekitzeko.
 

Adiskidea etorri zitzaidan, zure historia idazteko eskatu zeniola eta.

Bai, nazkatuta nago hedabideek zabaltzen duten irudia ikusten. Asko ez dela, erreportajea egin zuten hemen, Gasteizen. Bertan izan nintzen, beste bi lagunekin batera. Erreportajearen titularra zein izango eta “Gaueko printzesak”. Gu ez gara gaueko printzesa! Gu borrokalari gara, gerlari. Ez zitzaidan erreportajea gustatu. Beti da preserbatiboa, dirua, droga, bezeroarekiko harremana… Gu geure familiari laguntzeko ari gara hemen, gure seme-alabak aurrera ateratzeko lanean. Gehienak, behintzat.