Egun ere orduko osagai horiek mahai gainean dira eta, hauteskundeetako haizea lagun, PSOE norabide horretan ari da bultzatzen sendo EAJ. Eta ez da ikusten jeltzaleek nola eutsi ahal dioten bultzada horri. Jesus Egiguren buruzagi sozialistak joan den igandean El País-eko elkarrizketan iradokitzen zuenez, ETArekin amaitzeko bidean elkarrizketaren bidea ez da ixten –hori bai, erakunde armatuak armak utzi ondoren gertatuko litzateke hori–, baina ez da hori oraingo fasea, orain “presio soziala eta Zuzenbide Estatua medio, haiek amore ematea lortu behar dugu”, zioen ETArekiko negoziazio saioaren gobernuaren mintzakideak.

Estatuaren errepresio jarduerari dagokionez, bada ezberdintasun oso garrantzitsu bat, nagusiki oraingoan ezker abertzalearen adar politikoari ere, “dena da ETA” leloari jarraiki, ilegalizazio eta espetxearekin erantzun diola. Presio horren emaitza zein izango den ezezagun da oraindik, baina eraginkorragoa izango da errepresaliatuekiko euskal gizartearen elkartasuna gero eta txikiagoa baldin bada, eta ETAren jarduera armatuaren gogortzeak gero eta zailago egiten du ezker abertzale zigortuarekiko elkartasuna. Baina ETArentzat hori ez bide da garrantzitsua, elkartasunik badago ondo, baina askoz inportanteagoa da muturreko egoerak sortzea, hemen gatazkak bere gordinean dirauela erakusteko. Nola bere jarduera armaturako ahalmena oso gutxitua dagoen –Ajuria Eneko garaiarekiko erkatuz, esate baterako– gero eta jauzi kualitatibo handiagoak eta ulergaitzagoak eman behar ditu. Balizko emaitza? Gurpil berean jarraituz gero, oso ataka larria ezker abertzalearentzat. Arrazoi askogatik, bistan da Estatua eta hau defendatzen duten eragile nagusien egoera oso bestelakoa dela, Ajuria Eneko Itunaren garaian baino aldekoago.

Isaias carrascoren aurkako hilketak eta, ondorioz, Arrasaten eta Euskal Herrian sortutako egoerak irudikatzen du une honetan egoera berria. Gaitza ikusten da EAE-ANVko alkate Ino Galparsorok alkatetzari eustea. EAJren noraezak ahalbidetu dio lehengo danbatekoari eustea, baina EAJren mobiolaren ondoren denak adierazten du bigarrenean jausiko dela. Eta etxafuego honek Euskal Herri osorako metxa piztuko du.

Zentsura mozioa zilegi da edozein erakunde demokratikotan, gehiengoaren aldaketa esan gura du eta listo. Eta jarduera politikoan gutxieneko etiko batzuk finkatu nahi izatea ere normala da. Baina gehiengo berri horrek gobernagarritasunerako dituen oinarriak argi geratu behar dira, eta oraingoz oinarri hori da Arrasaten argi ez dagoena, eta EAJk oraindik argitu ez duena. Oinarri etiko eta moralen gainean finkatu nahi da EAE-ANVren aurkako politika berria eta hor dago ahuldadea, oinarri etiko-moral horretan ETAren jarduera bakarrik hartu nahi baita kontuan, Estatuaren jarduera errepresiboaren izaera etiko-morala erabat garbia balitz moduan; eta hori ez da egia, areago gaur egun, “dena da ETA”ren eskemak gero eta injustizia handiagoak sortzen dituenean ezker abertzalearen eremu sozio-politikoaren aurka.

EAJ-k PSE-rekin finkatu gura duen akordio berri horretan euskal gizartearen erabakigarritasuna ezabatzen bada, oinarri ahula jarriko dio sozialistekiko akordio berriari. Herritarren erabakigarritasunarekin arre egin behar da, izan Ibarretxe planaren bertsioan, izan Loiolako bertsioan edo besteren batean, ezin dena da etengabe “erabaki behar dugu” leloaren inguruan aritu, behin ere ezer gauzatu gabe, herritarrak aspertuz eta abertzaletasuna higatuz. Ordua da abertzaletasunak erabakigarritasunari buruzkoak argi gauza ditzan, sozialisten akordioarekin hobe, baina bestela gabe. Horrek, jakina, botere alternantziarako prestutasuna eskatzen du jeltzaleen aldetik. Ez luke arazorik izan behar sozialistek gobernatzeko, horretarako gehiengoa lortzen badute. Akordiorik ezean, aldiz, indar abertzaleek konplexurik gabeko indar metaketari ekin beharko liokete, jakinda ere, ETAren jardun armatuak bide hori izugarri zailtzen duela, baina argi izanda halaber, gizartearen gehiengoa irabaztekotan hori jarduera politiko soiletik bakarrik egin daitekeela, borroka armatuarena iraganeko kontu eginez. Estrategiarik gabe ezin da eraiki, eta egungo ETAren estrategiarekin eraikitzea ezinezkoa da.