Kirten gogortxoa

  • Euskaldunok kultura atlantiarra dugula dio lagun jakintsu batek eta esaten duenoro horri eustea hobe genukeela eransten diot nik. Atlantikora begira heziak, ez itsaso tzar honen zakarrenean ordea, bere ertzetako lurrik gozoenetako batean baizik. Karibetik etengabe datorren korrontearen laguntzaz, paradisuan. Horrek landaredian ere eragina du, eta kulturetan bezala berez urrun beharko luketen landareen ibilbideen bide-gurutzea da lur hau.
Gurbitza
Gurbitza
Itsasoaren zirikadak eta kinak iristen direneraino, Karibe bertago den tokietan, klima epelagoetako landareak topa ditzakegu. Eta landareekin kultura ere nahasi egiten da. Eta landareen gisa beretsuan kulturak ere kolonizatzaileak gara. Mediterraniarrak oso omen direnen adi bi bide: gurbitza (Arbutus unedo) eta gogortxoa (Viburnum tinus). Usu azaltzen dira gure lur epelenetan, hezetasunak ustel egingo ez dien erreka zulo eta antzekoetan. Bata zein bestea beste klima batekotzat dauzkagu eta bat baino gehiago hemengo aletzarrak ikustean, badirenik jakitean beste batzuk eta atari aurrean dituztela jabetzean asko harri egiten da. Horixe gertatu da Sorabillan.

Gipuzkoako herri horretan landarezaletasuna, auzolana eta ingurumenari duen garrantzia ematea haurrengan sustatzeko, bakoitzak zuhaitz bat landatuz herriko belardi nagusia parke bilakatuko dute pixkanaka. Zein zuhaitz jarri galdetuz etorri zitzaizkidanean herriarekin lotura nabarmenena dutenak aipatu nizkien, dudipe. Hagin gipuzkoar batzuekin batera gurbitzak landatu dituzte. Ezagutzen ditudan ale bikainenak eta multzo ederrenean bertan bizi dira. Paradisua baita Sorabilla. Zeuk ezagutzeko Zubietarekin muga egiten duen Abalozko erreka alderako Garateko magalera inguratu; udazkenean bazara fruitu eder askorik jateko aukera izango duzu. Adi baina, fruitua heldu ordurako azukreak hartzitzen hasi eta alkohol lurrintsuz janzten da, euria egin berria bada areago...

Pipa kirtena, bastonak Katalunian, zuhandorra edo zapatari egurrarekin nahasten da, pipak ere egiten omen dira eta...

Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude