Bizitza errealean jazotako gertakizun hau 90eko hamarkadan dago kokatua, baina sonatua izan zen duela ez hainbeste kalkatua dirudien historia: 2003an, Jayson Blair 27 urteko erredaktoreak Irakeko gerran hildakoen senitartekoen edo frankotiratzaileen elkarrizketa asmatuak publikatu zituen The New York Times ospetsuan. Sei hilabetetan kaleraturiko 73 erreportajeetatik gutxienez 36tan informazio faltsua aurkitu zutela onartu zuen egunkariak. Are gehiago, gogoratzen ez dudan AEBetako kazetari batek Pulitzer saria eskuratu zuen guraso drogazaleekin bizi eta abstinentzia-sindromea zuen Johnny zazpi urteko mutikoaren istorioagatik. Hau ere, literatura hutsa.

Kazetaritzaren munduari eta honek hartu duen norabideari buruzko eztabaida interesgarriak mahairatzen ditu filmak: nola da posible Stephen Glassen artikuluek The New Republic egunkari zuhurraren zuzenketa zorrotzak –lauzpabost zuzentzailek eginak!– gainditu izana? Zergatik ez dira datuak egiaztatu? Zein da informazioa baloratzeko modua? Ondo egin al dute nagusiek Glassen istorio probokatzaileak sustatuz eta gainontzeko erredakzio kideen erretratu zintzo baina biluziagoak gutxietsiz? Askotan, egia aspergarria baino tentagarriagoa zaigu apainduraz betetako narrazio bizia, eta bere erakarpenak itsututa ez gara gauza haratago begiratzeko. Gutxienez, zenbait egunkari ‘serio’ren sakralizazioa zapuzteko balio dute halako gertaerek.

Kontuak are kutsu ustelagoa hartu ohi du, lerro editorialaren eta interes desberdinen babespean, kazetariaren asmakizunak manipulazioa helburu duenean. Euskal Herriari eta euskarari lotuta kasu ugari ezagutu ditugu 2007an: El Paísek Bagdaden antza zuen Hernani bat deskribatu zuen –“Un grupo de niños comienza a jugar en la plaza Berri con negras pistolas de juguete perfectamente reproducidas”–; El Mundoko bi kazetarik Behobia-Donostia egin zuten… tripiz josita? –“La mayoría lleva un look abertzale que nos recuerda a los miembros de la Mesa Nacional de Batasuna: melena larga, muchos pendientes, mostacho sublabial”–; eta Keith Johnsonek Basque inquisition: How do you say sheperd in euskera artikulu polemikoa idatzi zuen The Wall Street Journalerako, artikulu surrealista, inondik inora. Objektiboa izatea ezinezkoa omen da, eta ez ei da izan behar, baina subjektibotasunak ere badu mugarik: kazetariaren begirada errealitatera egokitu beharrean, errealitatea norberaren asmoetara egokitzen denean.