«Zer da baserritarra, aberatsentzat energia ekoizlea?»

  • Elikadura Subiranotasuna zer jan eta jana nork eta nola ekoitzi erabakitzeko herritarrok daukagun eskubidea da. Globalizazio neoliberalak elikadura merkantzia bihurtu du. Egoera horri aurre egiteko, otsailean Maliko Selingué herrian Elikadura Subiranotasunaren aldeko Mundu Foroa egin zen. Bertan bildu ziren kontinente guztietako nekazari eta arrantzaleak, martxa mundialeko emakumeak eta Amigos de la Tierra eta Via Campesina taldeak. Elikadura Subiranotasunaren inguruko helburuak eta politikak lantzeko agenda martxan jarri dute. Forotik etorri berritan elkarrizketatu dugu Paul Nicholson, EHNEko kidea eta Via Campesinako koordinatzailea.

Paul Nicholson
Igor Garmendia
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Munduko herrialde boteretsuenak, Europa eta AEBetan biltzen dira munduko ekonomiaren inguruan erabakiak hartzeko. Baina Elikadura Subiranotasunaren inguruko erabakiak, Selinguéko lastozko txaboletan hartu dira. Foroak iraundako bi asteetan, Selinguén ez da Coca Cola bakar bat ere ikusi. Bertan bildutako eragile sozialak, Maliko herrixka horretako jendeak urtean zehar jaten duen janari berarekin elikatu dira. Elikadura Subiranotasunaren tesiarekin bat egiteko, goizean hildako animaliak eta bertan ereindako jakiak baino ez dira jan. Paul Nicholsonek azaldu dizkigu Foroko tesiak.

Zer da Elikadura Subiranotasuna kontzeptua?

Elikaduraren Subiranotasuna eskubide unibertsala da. Pertsona bakoitzak ekoizten duena eta kontsumitzen duena erabakitzeko eta aukeratzeko duen eskubidea da. Horretarako, tokian tokiko nekazaritza eta abeltzantza politikak babestea ezinbestekoa da. Bestalde, baliabide naturalen gestioa da, hau da, pribatizazioen aurka, eredu jasangarri soziala defendatzen dugu. Elikadura Subiranotasuna Euskal Herriarentzat oso garrantzitsua da, gaur egun saltoki handiak baserritarrei espazioa kentzen ari baitzaie, eta pixkanaka gure elikaduraren kontrolaz jabetzen ari dira. Euskal Herriko baserritarra ezin da prezio merkeekin lehian aritu. Bertako produktu eta ereduaren defentsan oinarritzen da Elikaduraren Subiranotasuna.

Nondik dator Elikaduraren Subiranotasunari buruzko foroa egiteko ideia?

Elikaduraren Subiranotasuna neoliberalismoaren aurkako mugimenduetatik sortutako alternatiba bat da. Honek, baliabide naturalekin eta elikadurarekin loturiko ideiak lantzen ditu. Orain dela hiru urte, gobernu batzuk Elikadura Subiranotasunaren kontzeptua erabiltzen hasi ziren, esaterako Chirac, Frantziako presidentea. Herrien nortasuna galtzeko arriskua zegoela konturatzean hasi gara honen inguruan arduratzen. Beste mugimenduekin hainbat erreflexio egin ondoren, estrategia bateratua lortu dugu.

Zein izan dira foroaren ardatzak?

Hiru arloko estrategiak antolatu ditugu. Lehenik eta behin, merkataritzaren inguruan aritu gara; beste alde batetik, errekurtso naturalen inguruan, hauen pribatizazioaren aurka. Eta azkenik, saltoki handien aurka aritu gara.


Maliko Gobernuak kontuan hartu du Elikaduraren Subiranotasuna konstituzioan.

Halaxe izan da eta momentu honetan beste gobernu batzuk ere gauza bera egiten ari dira: Nepal, Bolivia, Ekuador... Kontzeptua integratzen eta aztertzen hasiak dira. Via Campesina herrialde horietara doa eta Elikadura Subiranotasunaren kontzeptua zertan datzan azalduko die bertako agintariei. Momentu honetan pauso handiak emateko gai gara, gure artean kontsentsu oso handia baitago. Argi dago mundu mailako merkatuak ez duela jaten ematen. Honek biztanleriaren %10aren elikadura soilik asetzen du. Politika horiek produktuen esportazioa bultzatzen dute, eta ondorioz herri mailako merkatuak murrizten dira.
 
Aldaketa Klimatikoaren eztabaidak ere badu honekin zerikusirik. Europar Batasunak adierazi duenez, energiaren %20a energia berriztagarriek osatu beharko lukete, eta zati handi bat Nekazal Erregaiak deitutakoak izatea nahi da. Hurrengo pausoa oso arriskutsua da, Europa eta mundu osoko lur onenak energia lortzeko erabiltzen hastea.
 
Hori iruzurra da, nekazal lurrak eredu industrialetara mugatzea dakar. Baserritarrek beraien lurren kontrola galduko lukete hori aurrera eramanez gero. Gai horrek transgenikoekin ere lotura handia du. Zer da baserritarra: elikaduraren ekoizlea ala munduko aberatsentzat energia sortzeko ekoizlea? Horrek baliabideak enpresa multinazionalen esku jartzea dakar.


Nondik dator Foroari Nyeleni izena jartzea?

Nyeleni, Maliko emakume baserritar baten izena da. Nahiz eta bera orain dela 250 urte bizi izan, gaur egun erreferentziala da, Sahara azpiko herrialdeetan irudi oso ezaguna. Malin garia landu zuen lehen pertsona izan zen eta horren bidez bere inguruari jaten ematea lortu zuen. Horrez gain, emakumearen rolari garrantzia eman nahi izan zaio.


Zein da Elikadura Subiranotasunaren arloan emakumearen funtzioa?

Subiranotasunean, emakumearen betekizuna ezinbestekoa da. Baserritar gehienak emakumeak dira, %75a, herrialde horietatik alde egiten duten etorkin gehienak gizonezkoak baitira. Bestalde, elikaduraren funtzioa gehienbat emakumeena izan da, Euskal Herrian ere bai. Gizonak traktoreaz arduratu dira eta emakumeak ereiteaz. Emakumeen garrantziak antolaketan ere aldaketa ekarri du. Via Campesinan, emakume eta gizonen arteko berdintasuna postu guztietan bultzatzen dugu, bai estatutuetan, baita errealitatean ere.


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Eguneraketa berriak daude