Makina bat kontu

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Hautsaren eragina urakanetan

2005. urtea gogorra izan zen amerikarrentzat, dozena bat urakan baino gehiagoren erasoa jasan baitzuten. Hori dela eta zientzialariek hainbat ikerketa bide abian jarri zituzten urakanen nondik norakoak hobe ezagutzeko. Lerro hauetan teoria horietako bat azalduko dizuegu.

Batzuen ustez, itsasoko tenperatura handiek eragin zituzten iazko urakan bortitzak; beste batzuen ustez, aldika-aldika gertatuko den fenomenoa da, eta beste batzuen ustez Saharako basamortuko hondarrarekin dute lotura.

AEBetako Wisconsin-Madison Unibertsitateko Amato Evan ikerlariak zuzendutako taldeak 1981 eta 2006 urte bitartean sateliteetatik jasotako datuak aztertu ditu eta ondorio hauek atera ditu: urakan handiak izan diren urteetan aireko hauts maila txikia izan da; aldiz, eguratseko hauts maila handia izan denean askoz ere urakan gutxiago sortu dira. Hainbat urtetan Saharatik milaka tona hondar altxatu dira eta Ozeano Atlantikoa abiadura handian zeharkatu dute, batzuetan bost egunetan.

Datu hauek oso garrantzitsuak dira zeren eta orain arte nagusi zen hipotesia zalantzan jarri da, hots, itsasoaren beroketa zela urakanak sortzeko faktore nagusia.

Ikerlariek diotenez: «ezin dugu ziurtatu hauts mailak urakanetan eragina duenik, gerta baitaiteke hautsa basamortutik altxatzea eta urakanak gutxitzea beste fenomeno atmosferiko baten eragin paraleloak izatea. Beraz, ikertzen segitu behar dugu».


Jateko kotoia

Kotoiko zuntza da guretzat ezagunena den elementua, ehunaren industrian asko erabiltzen baita; baina gehienontzat kotoi pikorrak erabat ezezagunak dira. Pikorrak soberakin gisa hartzen dira eta proteina asko baldin badute ere, berauetan gizakiarentzat toxikoa den elementu bat dago, hots, gossypola.

Hau dela eta, urtero produzitzen diren 44 milioi tona kotoi-pikor ganaduari ematen zaio -honi ez baitio kalterik egiten- edo olio begetala lortzeko erabiltzen dira.

AEBetako Texas A & M University-ko Keerti Rathore-k zuzendutako taldeak gossypola kontrolatzea lortu du, ez baita interesatzen erabat desagerraraztea, horrek landarea babesik gabe geratzeko arriskuan jartzen baitu.

Beraz, kotoi ehunetan gossypola mantentzen da, baina pikorretatik desagertuz kotoi pikorrak jaki gisa erabiltzerik izango dira eta batez ere, herrialde txiroetan 500 milioi pertsona elikatzeko balio dezake. Kotoiaren produkzioak beheranzko joera zeraman, baina ikerketa honekin indarra har dezake.


Azkenak
Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Bilboko Udalak muntatu gabeko eszenatokia, mehatxuak eta kronika faltsu bat

Kai Nakai, Maren eta Olatz Salvadorren kontzertua bertan behera utzi zuen Bilboko Udalak joan den igandean. Hiru musikariek azaldu dute gertatutakoa.


Israelek Espainiako Vueltan parte hartzeko eskubidea daukala esan du txapelketaren zuzendariak

Espainiako Vuelta abuztuaren 23tik irailaren 14ra izango da, bertan, Israel-Premier Tech taldeak hartuko du parte. Txapelketaren zuzendari Javier Guillének esan du "ezin dituztela kanporatu, puntuazioa dela eta parte hartzeko eskubidea" irabazi baitute.


Jon Sarasua
“Ikusi behar dugu zenbateraino komeni zaigun sententzia judizialen akzio-erreakzio jokoan sartzea”

Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]


Komunikazioa errazteko eta mintzamenaren errehabilitazioa lantzeko IA-Speak tresna garatzen ari dira Nafarroan

Adimen artifizialarekin garatutako tresna bat da IA-Speak. Bi erabilera nagusi izanen ditu: mintzamena itzultzen duen gailu bat eta erabiltzaileen mintzamena aztertzen duen plataforma bat.


Aste Nagusia manteroen erreparaziorako eta justiziarako aukera gisa

Polizia jarduera arrazistak dira araua Bilbon. Manteroei salgaiak konfiskatzen dizkiete, dirua eta objektu pertsonalak kentzen dizkiete, tratu txarrak ematen dizkiete eta mespretxatu egiten dituzte, indarkeriazko murrizketekin, identifikazioekin eta atxiloketekin.


Sexu-indarkeria Antartikako ikerketa-base estatubatuarretan

AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.


Gasteizen kalean bizi diren maliarrak Oñati eta Tolosara mugituko ditu Jaurlaritzak

50 maliar inguru ari dira kalean bizitzen Gasteizen beren asilo eskaeren ebazpenaren zain. Eusko Jaurlaritzak Oñati eta Tolosako harrera zentroetara mugituko ditu Espainiako Gobernuaren pasibotasunaren aurrean, horren eskumena baita eskaerak ebaztea eta ostatu alternatiba... [+]


Feng Shui pianoan

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Victoria Eugenia Zikloa. Mitsuko Uchida (pianoa).
Egitaraua: Beethovenen hiru azken sonatak.
Lekua: Donostiako Victoria Eugenia Antzokia.
Data: abuztuaren 18a.

Mitsuko Uchidak Musika Hamabostaldia bisitatzen duen hirugarren aldia da. Bere estiloak... [+]


Eguneraketa berriak daude