Neurrigabekeriak

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Baiona, XIV. mendea. Ardoaren neurrian iruzur egiten zuten tabernariei erpurua mozten zieten. 1304an, gainera, ustezko iruzurra jasan zuen pertsonak zin egitea delituaren frogatzat jotzen zen. Ez zen tabernari asko egongo Baionan hatz guztiak gordetzen zituena. Baina neurri gabeko zigor hau ez zen salbuespena izan gurean; hona hemen egungo ikuspegitik absurduaren muga gainditzen duten beste adibide batzuk:

3 1297an Migel De Viana preso sartu zuten San Adriango gazteluan asto bat lapurtzeagatik. Gau hartan bertan hil zen ziegan zegoela. Hala ere, sententziak zioen urkatuta hil behar zuela eta hurrengo egunean gorpua lepotik zintzilikatu zuten, delitugileak ezarritako zigorra jaso zezan. XV. mendean Santxikotorra Bardeetako bandidorik ezagunenak bere buruaz beste egin zuen, baina kasu honetan ere gorpua urkatu egin zuten gero.

- Nafarroako Comptos Ganberako erregistro baten arabera, 1333an Garcia de Rada erre egin zuten Valtierrako Sancho Rodriguezen etxean lapurreta egiteagatik eta asto batekin seigarren manamendua hausteagatik.
- Urte hartan bertan, 1333an Tuterako Pedro Rodriguezi belarriak moztu zizkioten ardi batzuk lapurtzeagatik. Jacob Fustiñanako judua ere belarri gabe geratu zen bi opil ostu ondoren. Emakumeen belarriak ere arriskuan zeuden; hala, 1334an Artaxoako Maria Xardinari belarriak moztu zizkioten «lapurreta txikiengatik»; eta zigor bera jaso zuten Sansoaingo emakume batek oihal batzuk lapurtzeagatik eta Pitillasko beste batek irina baimenik gabe hartzeagatik.
- 1417an Baionako arrantzale batek igandez lan egitea erabaki zuen. Jainkoaren eguna ez errespetatzeagatik ontzia erre zioten, masta, arraun, sare eta guzti Lapurdiko hiriburuko Nôtre-Dame plazan.
- 1486ko irailaren 28an Gasteizko udalak 60 marabedi ordaintzera zigortu zuen ezpatadantzari talde bat, «sortzen duten iskanbila eta odol isurketagatik». Ez dakigu dantzariek delitua propio egin zuten ala odol isurketa trebetasun faltaren ondorio izan zen.
- Urte horretan bertan, Bergarako alkatea bereziki krudela izan zen Pedro Ortiz Arizmendi herrikidearekin. Ez zaigu iritsi egindako delituaren berri, baina bai zigorraren xehetasunik: lehenik eskuineko eskua ebaki zioten. Gero eskuak eta hankak lotu, lurrera bota eta burua estali zioten, azkenik lepoa mozteko. Sententziak zioen zigortua odolustutzen utzi behar zela «arima gorputzeko beste zatietatik banandu arte».

Astakeria hauek guztiak -eta horrekin ez ditugu soilik astoa protagonista duten kasuak aipatu nahi- ez ziren soilik agintarien muturreko interpretazioen ondorio izan, zentzu gabeko legeak ere hor baitzeuden. Baina legeriak beste atal oso bat merezi du eta hurrengo baterako utziko dugu.


Arrastoak

Mona lisaren irribarrea misteriotsua zela erabaki zuen behin norbaitek. Badirudi Leonardo Da Vincirekin zerikusia daukan guztiak misterioa gorde behar duela halabeharrez. Berriki Giocondaren irribarrearen interpretazio berri bat eman da argitara: irribarre horrek modeloa haurdun zegoela esan nahi omen du. Gogora dezagun, beste teoria batek Mona Lisa benetan mutiko gazte bat zela zioela. Eta erretratatua Leonardo bera zela esan duenik ere bada. Are gehiago; Leonardoren homosexualitatea frogatzen duela -homosexualek, homosexual izateagatik, euren burua emakumez jantzita erretratatzeko beharra sentituko balute bezala-. Eta irribarre horren atzean, misteriorik, jeinuaren keinu berezirik edo mezu gorderik ez balego? Orduan Mona Lisa algaraka egongo zen haren inguruan esaten diren guztiak entzunda.


Azkenak
“Txistuak, mehatxuak eta irain sexistak” jaso dituzte Laudioko jaietan eraso matxista bat salatzeagatik

Agerraldia deitu zuen Laudioko mugimendu feministak igandean, Odoloste eguneko goizaldean Txosnagunean gertatutakoa salatzeko. 


Donostia 1813

Donostia arpilatua, bortxatua eta propio erreta Espainiako independentziaren alde 1813ko abuztuaren 31n.

1808an Napoleon enperadoreak Baionan bildu zituen elkarren aurka borrokatzen ari ziren Espainiako errege aita-seme borboiak, Carlos IV.a eta Fernando VII.a, biek nahi... [+]


Kirurgialari euskaldunak errektoreorde eta sailburuorde ohi letragabearentzat

Sarriegi jokatzen dugu erreaktiboki Euskal Herrian eta Euskalgintzan. Albiste bat, elkarrizketa bat, epai bat, eraso bat. Ondoren, erantzuna. Tamalez, berriro ere inertzia berak nakar Ander Gurrutxagaren elkarrizketa euskarafoboa aztertzera. Gustura gelditu zen, tartean zera... [+]


Global Sumud Flotillako euskal ordezkaritza
“Israelek Gazara heltzea eragotzi nahi badigu, indarrez egin beharko du”

Igande arratsaldean irten da Bartzelonako portutik Palestinaren aldeko inoizko ontzidirik handiena: 30 itsasontzi inguru eta 300 bat ekintzaile, Gaza helburu, blokeoa apurtu eta genozidioa salatzeko. Bidean ontzi gehiago batuko zaizkie Mediterraneoko hainbat portutatik. Gauean... [+]


2025-09-01 | ARGIA
Trumpek uste du Auzitegi Gorenak arrazoia emango diola, eta muga zergak ez baliogabetzea lortuko duela

AEBetan, Apelazio Auzitegiak Donald Trump presidenteak ezarritako muga zerga gehienak bertan behera utzi ditu. Dena den, ez ditu urriaren 14ra arte indargabetuko, eta bitartean, ia segurua da Trumpek helegitea jarriko duela. Presidenteak uste du Auzitegi Gorenak arrazoia emango... [+]


Espiritualtasun ukitu bat

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Gewandhausorchester Leipzig.
Zuzendaria: Andris Nelsons. Donostiako Orfeoia.
Koru zuzendaria: Esteban Urzelai.
Bakarlariak: Julia Kleiter (sopranoa), Christian Gerhaher (baritonoa).
Egitaraua: Mendelssohn eta Brahmsen lanak.[+]


2025-09-01 | JJ Agirre
Supremazistek beti “win-win”

Euskararen (euskaldunon) aurkako oldarraldiak ertz ugari ditu; horietako bat fronte mediatikoa da, Voxento taldea buru eta PSOE-CCOO-UGTko kide ezagunak ekintzaile nagusi. Sarri eskaintzen digute idatziren bat, barnera dezagun Euskal Herriko hizkuntza ofizialetatik zein diren... [+]


2025-09-01 | Behe Banda
Barra warroak
Makina

Hamar minutu igaro dira lur hartu dugunetik. Bizkaiko kostatik sartu, Leioa gainetik igaro eta gurpilek ordeztu dituzte hegalak Loiun. Bosteko ilaretan irten behar omen da hegazkinetik eta gu hogeita zazpigarrenean gaude zain. Estatubatuarren ikerlanek diote istripu bat egonez... [+]


Labak astelehenean irekiko ditu ateak, eta larunbatean eginen da Irekiera Festa

Eraberrituta dator Laba. Egoitza handiagoak ostalaritza eskaintza zein kultur ekitaldiak baldintza hobeagoetan ematea ahalbidetuko du.


2025-09-01 | Garazi Zabaleta
Gidari artzain eskola
Artzainen hurrengo belaunaldiaren bila

Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]


2025-09-01 | Jakoba Errekondo
Pagatza, bizitza, sutza

Ez naiz aparretsia, orraztearen aparretsia, ezta gutxiagorik ere. Baina ikasturte berriari ekiteko, zer den ez den, lakarra zuzen-zuzen ederki asko eginda nator zuregana.


2025-09-01 | Irati Diez Virto
Satitsua
Burmuina txikituta bizirauten duen ñimiñoa

Bizitza azkar pasatzen dela entzun eta esaten dugu maiz. Hala ere, gizakiok urte dezenteko bizi-itxaropena daukagu. Hainbat urte izan ohi ditugu ongi garatu, bizi eta ugaltzeko. Badira, ordea, hori guztia denbora askoz ere laburragoan egin behar duten gu bezalako ugaztunak:... [+]


Mingain urdina

Odolustea uztailaren 10ean hasi zen. Hamar buru hil zaizkigu harrezkero: hazarkume bat, ahari bat eta zortzi ardi. Odol analisiek baieztatu dute mingain urdinaren gaitzaren ondoriozko heriotzak izan direla denak ere.


Eguneraketa berriak daude