Kantabria: Eskumaren ezker pareta
- Mapan begiratua, Euskal Herriko ezker-pareta dirudi Kantabria auzo-lurraldeak. Ondorioz, Espainiako eskumaren mugarria ere bagenuke! Tira, Kantabria pagotxa da Bilbo aldean bizi garenontzat: gertu dago, eder ageri zaigu, jan eta lo merkeago egin ditzakegu bertan. Kantabria osoa korrituko dugu artikulu labur honetan. Etorri nahi ez baduzue, toki gehiago besteontzat.
Kantabriako mendilerroak lau gune nagusi dauzka eta lehenean gaude, Castro Valnera (1.718) mendi inguruan. Portillo de la Sia mendateraino igotzeko ordubete inguru beharko duzue Laredotik. Soba bailara zeharkatuz: bertakoek asmatu zuten «sobao» bizkotxo famatua, baina bertakoak ez dira pasiegoak. Izan ere, nortzuk dira pasiegoak?
Etxeko traste oinarrizkoenak mando gainean eramanda, hilabetero etxez aldatzen diren familiek osaturiko Herria, h larria onartzen badidazue. Familia bakoitzak hiruna etxe dauzka, etxe baten inguruko belarra agortzen denean hurrengo etxera doaz, eta horrela hilabetero. Europa osoan ez dago hain ziklo laburreko eredu trantsumanterik. Non ikus daitezke benetako pasiegoak gaur egun?
Miera bailaran aurki itzazue Calseca eta Valdició mendi auzoak, flipatuko duzue. Carriedo bailara ez da pasiegoa, baina Selaya gainean eta Pisueña mendi aldean badago zer esploratu. Pas bailara, noski, pasiegoa da bere osoan. Halere etxerik-etxe mando gainean bidaiatuz ba ote dabil inor oraindik ere? Vega de Pas hiriburutik egin ezazue Castro Valnera azpiraino, esker-eskuin ageri zaizkizuen etxoletan familia pasiego tradizional batzuk aurkituko dituzue. San Pedro del Romeral inguruan ehunka txabola pasiego dauzkazue zain: galdu haien artean ea zer gertatzen den. Imajinatzerik ez daukazuen mundu berezia daukazue zain, oraindik ere.
Hiriburua eta Torrelavega bigarren hiria lotzen dituen autobide ingurua, ordea, Kantabriako alderik zatarrena dugu: etxe lerro adosatuek dena hartu dute. Halere merezi du Pas eta Cabuerniga ibaiak itsasoratzen diren Liencres ingurua ezagutzeak, sekulako hondartza, padura eta dunak.
Eremu zentral honen barrualdea Kantabriako bihotza dugu. Besaya, Buelna, Iguña... Honela sonatzen du Kantabriako hizkuntzak. Mesetarako bide xamur samar bakarra hemendik igarotzen da, Reinosa helburu. Haren inguruan zabaltzen da Campóo eskualdea, guztiz mesetarioa. Bigarren mendigune nagusia begira gauzka: Alto Campoo-ko mendilerro harroak. Hamabost bat gailur zeruratzen dira bi mila metrotik gora, denak lotzea posible da sekulako ertz-zeharkaldia eginez, baina hobe banan-banan hartzea eski-estaziotik abiatuta.
Tira, bizitza osoa daramagu Kantabrian barna ibiliaz, mendi bailaretan zein kostaldeko herrietan. Beti ondo... baina tokiak eta tokiak daude, badakigu. Kostaldean, Santillana eta Comillas bezalako herri monumentalak ditugu. Biak ere, Espainia inperial eta atzerakoienarekin lotzen ahal dituzue lasai asko... baina ikustea ere ez zaizue damutuko.
Comillaseko eraikin unibertsitarioetan, adibidez, neo-gotiko ingelesa eta Espainiako nazional-katolizismoa bat eginda daude! Gaudi ere bertan dago, El Capricho eraikin txikiarekin. Gero datoz Kantabriako hondartzarik handienak: Oyambre, naturaren harribitxia, eta San Vicente de la Barquera herri sonatuaren hondartza handiak ere, kilometrikoak.
Mendialdera eginez gero, Kantauriar mendilerroa sekulako hesia bilakatu zaigu jada. Cabuérniga bailaratik igoko gara Palombera mendateraino, lehen mailako natur gune bikainean sentituko zarete ezinbestean, Saja erreserba famatuak hartu baikaitu.
Zer esanik ez hurrengo bailaran: Polaciones basatia, Kantabriak ondoen gorde duen sekretua! Puentenansa herria izan dakizueke abiapuntua: errepide estuan gora arretaz gidatu eta goi-lautadara ailegatuko zarete, hartzak Bilbotik gertuen bizi diren gune naturala hain zuzen.
Peña Sagra mendigunea mugarri handia bada eskualde honetan. Iparraldeko magalean San Sebastian de Garabandal eta beste herri isolatu batzuk daude. Errepide horietako bihurgune batzuetatik, batera ageri zaizkigu Naranjo de Bulnes eta itsasoa bera.
Eta ailegatu gara gure azken portura. Itsasoan, Pechón herri txikia izan liteke: joan zaitezkete, baina gero ez esan inori, oraindik ezezagun samarra baita. Mendialdean, Piedras Luengas eta San Glorio mendate garaiak: bestaldean Palencia eta León hasten zaizkigu.
Haraino ailegatzeko Deva ibaian gora egin dugu, hasieran Hermida arroila estuan barrena. Eta bailara zabaldu zaigu bat-batean, Liébana mundu berezian gaude, mendien arteko paradisuan.
Curavacas eta Peña Prieta atzean ageri dira zein baino zeinago. Kantabria bukatzen ari zaigu, jaun-andreok. Mendebaldean -eskumara ala ezkerretara, nondik begiratzen zaion- inoiz ikusi duzuen harri-paretarik garaiena ageri zaizue -Picos de Europa!- eta bukatu da Kantabria.
Abuztuaren 9an errekor berria ezarri zuen Estefi Etxebestek (Ituren, Nafarroa, 2002) Sunbillako Ramon Latasa pilotalekuan. 100 kiloko harria 59 aldiz goratu zuen, eta 2014an Idoia Etxeberriak ezarritako 56 altxaldiak gailendu.
LAIDA ikerketa taldeak Bermeoko Arrantzaleen museoan abuztuaren 28 eta 29 antolatutako ikastaroan egingo duen hitzaldiaren sintesia da Arestiren ekarpen artistikoa nabarmentzea.
Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!
Prozesu heterokronikoa
Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Le Concert des Nations. La capella Nacional de Catalunya.
Zuzendaria: Jordi Savall.
Abesbatzaren prestaketa: Lluís Vilamajó.
Egitaraua: Mendelssohnen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]
Abuztuan chikungunya infekzio kasu bat atzeman dute Hendaian. Bero boladek, tenperaturaren igoerak eta eremu tropikaletara egindako bidaiek areagotu dituzte kasuak.
Testuliburuen mailegutza, berrerabilera edota bigarren eskuko azokak ugaritu badira ere, ikasmaterialak gastua izaten jarraitzen du etxe askotan, dirulaguntzak dirulaguntza. Eskola-itzulerak batez beste 400 eta 500 euro arteko gastua ekarriko du Hego Euskal Herriko etxeetan,... [+]
Izendapenak ahalbidetuko du kalte ordainak ordaintzeko prozesuak hastea. Bi suteetan 500 hektarea baino gehiago erre dira.
Iaz jasotakoarekin alderatuta, %15eko murrizketa jasango luke Euskal Kultur Erakundeak. Prentsa ohar batean, erakundeak adierazi du erabaki horrek "ondorio latzak" izango lituzkeela: esaterako, hainbat postu arriskuan egongo liratekeela eta kideei emandako dirulaguntza... [+]
Ekologistak Martxanek eta Sustrai Erakuntzak diote txinatar inbertitzaileek atzera egiteak agerian utzi dituela Zangozako meatzearen "funtsik gabeko arrazoiak". Nafarroako Gobernuari eskatu diote "interes publikoari erantzuten ez dion proiektu defendaezina... [+]
Herriko Etxeak elikadura burujabetzaren aldeko urrats handia egingo du 380 metro koadroko azpiegitura berriarekin. Sukaldeak haur eta adinekoentzako janari osasungarria eskainiko du, tokiko produktuekin eta tokiko laborantza indartuko du.
“Mapak ez dira erreminta hutsa, sinboloak dira, eta mapa zuzentzea Afrikari buruzko narratiba globala zuzentzea ere bada; duintasun kontua da”. Afrikako Batasunak eskatu du munduan oraindik erabilienetakoa den mapa distortsionatua alboratzeko.
Wallball txapelketa abuztuaren 27tik 30era jokatuko dute. Euskal Herritik aparte Argentina, Belgika, Erresuma Batua, Valentzia, Herbehereak eta Puerto Rico herrialdeek hartuko dute parte.
"Gehiengoa lortzen badugu, gobernua berretsiko dute; bestela, erori egingo da", adierazi du Frantziako lehen ministroak. LFI Frantzia Intsumisoak, Frantziako Alderdi Komunistak, ekologistek, Alderdi Sozialistak eta RN Batasun Nazionalak, ordea, dagoeneko jakinarazi dute... [+]
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Espainiako Orkestra Nazionala.
Zuzendaria: David Afkham.
Egitaraua: Wagnerren ‘Der Ring ohne Worte’ (Lorin Maazelen moldaketa). Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren 22a.
---------------------------
Oraingo... [+]
Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean bost kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak.