Ingelesak izututa dauzkagu
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Madozen arabera, Ingalaterrako errege Eduardo beldur zen «euskaldunek Flandriako uretan armada izugarria bildu zutelako, eta itsaso britainiarra menderatzeaz gain, bere erresuma inbaditu eta bere agintepean zegoen herria suntsitu nahi zutelako». Egun batzuk geroago, abuztuaren 29an itsas guda odoltsua izan zen Vinchellen euskal eta ingeles floten artean. Ingelesak gailendu ziren eta 26 ontzi kendu zizkieten euskaldunei. Baina ez zen nonbait nahikoa izan bien arteko gatazkari amaiera emateko. Errege ingelesak, urte bereko irailaren 8ko agindu baten bidez, orduan ingelesen menpe zeuden Ipar Euskal Herriko biztanleei eskatu zien, Hegoaldekoen aurka borrokatzeko. Madozen kontakizuna, ordea, zalantzan jarri beharra dago, besteak beste, Kanariar Uharteak euskaldunek 1393an deskubritu zituztela esan baitzuen, historiagile gehienek gutxienez 80 urte lehenago dagoeneko irlak ezagunak zirela dioten bitartean.
Dena den, politiko liberal nafarrak euskaldunen eta ingelesen arteko harreman korapilatsuak deskribatzen jarraitu zuen eta, urte luzetako gatazka eta su-eten aldien ondoren, azkenean, bakea 1482ko martxoaren 9an iritsi zela dio, Ingalaterra eta Gipuzkoaren arteko ituna medio. Itun honen arrastorik ez dago Gipuzkoako artxiboetan, baina Thomas Rymer (1641-1713) Ingalaterrako gorteko historialariak horren berri jaso zuen, Madozek dioena, oraingoan bai, berretsiz.
Frantziako eta Ingalaterrako erregeen eta Gipuzkoako prokuradoreen zigilua zeraman itun honen arabera, ontzi ingeles eta gipuzkoarrak erasoetaz babestuta zeuden eta aske ziren nahi zuten lekuan merkataritzan jarduteko. Euskaldunek Ingalaterra eta Bretainako uretan arrantzan aritzeko aukera zuten, beti ere ezarritako zergak ordainduta. Gaztelako Koroako ontzi, gaztelu eta herriren bat frantsesen eta ingelesen esku geratuz gero eta bertan euskaldunen hondasunik topatuz gero, berehala itzuliko zitzaien jabeei.
Madozek aipatzen dituen gertakizun hauetan guztietan, su-eten itunean eta aurreko gatazkan, Gaztelako Koroa ez da ageri. Deigarria da datu hau, 1200etik aurrera Gipuzkoa gaztelarren itzalean zegoela kontuan hartuz gero. Intelektual nafarrak ordea, ez du zalantzarik ituneko artikulu bat aipatzean: «Edozein arrazoi medio, Gaztela eta Ingalaterraren artean errepresaliak baleude, gipuzkoarrek ez lituzkete burutuko, ez jasango, neutralitatea mantenduz, estatu independente bat osatuko balute bezala».
* * * * * * * * * * * * * * * * * *
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]