Ez, nik nire palmaresean ezin dezaket jarri nik Tourra irabazi dudanik.

Bada halako zerbait berezia, bai, nik joan den urtera arte sekula Tour bat irabaztea zer zen ez nekien, Espainiako Vuelta bai, hiru edo lau aldiz irabazi zuen taldeak, Tourrean bigarren ere izan ginen Alex Zullerekin, baina Tour bat irabaztea zer zen ez nekien. Eta bada zerbait berezia, baina ez dit ezer aldatu. Tourra irabazi, hurrengo egunean etxera etorri eta kito. Hala ere badu halako esanahi bat, pentsatzen duzu: «Bai, Tourra irabazi zen urte hartan ni han nintzen.»

Denentzat izaten da poza irabazten denean, gauzak gaizki ateratzen direnean denentzat izaten den bezala tristura. Ez dakit harrotzekoa esan, baina bai urguilu puntu bat, zurekin dagoen norbaitek maillot horia ekartzea, edo zu lanean ari zaren norbait, aurrenekoa izatea. Guretzat ere pozgarria da.

Bada jendea nahiz eta gaizki ikusi bere burua ixten dena eta ez duena hitz egin nahi, beste batzuk berriz, saiatzen zara animatzen, morala gora altxatzen, beti ez da erraza izaten baina. «Masajea hartu, deskantsatu, afaldu ondo, gauean ohera joan, deskantsatu berriz, eta bihar beste egun bat izango da, eta gauzak alda litezke...». Askotan gezurra ere esan behar izaten da, zuk badakizu ondo ez dabilela, ez duela bukatzeko aukerarik izango, baina saiatzen zara gezurra esaten. Tira, gezurra ez, baina egia ere ez.

Hark dena berak esaten du. Isilik egon, esaten duena entzun, eta kito. Eta euforia puntu horrekin beste askotan esaten ez diren gauzetaz ere igual hitz egiten da, gertatzen da hori ere.

Hala esaten da, baina nik ez dakit hainbesteraino ote den. Egia da beraien konfiantzazko gizonak garela, ordu erdi batez edo ordu betez gurekin bakarrik egoten dira, eta izaten da beste leku askotan hitz egiteko aukerarik izaten ez denaz aritzeko aukera, baina hori harremana nolakoa den. Batzuekin harremana ona izaten da, beste batzuekin ez horrelako estua, eta gogoa ere ez da beti berdina izaten, batzuetan hizketan berak hasten dira, bestetan lo igoal hartzen dute. Beraz txirrindulari batzuen psikologoak izan gaitezke baina denena ez. Gainera niri ez zait gustatzen karrera bukatu eta karrerako kontuetaz hitz egitea, bizimodua, zer egiten duen, bada jendea ehiza gustatzen zaiona, edo andreaz edo umeaz hitz egiten dizuna, ezkondu egin behar duela, etxea erosi, edo saldu, autoa erosi duela... tankera horretako solasa izaten da. Autoarena maiz, abiadura eta autoak gehienei gustatzen zaizkie, eta txirrindulari askok profesionaletara pasa eta aurreneko diruak auto bat erosten gastatu izan ditu. Hori agian izango da gehien hitz egiten denetako zerbait, baina ez hori bakarrik, gauza askotaz hitz egiten da.

Bai, leku ezberdinetakoak dira, eta hizpidea horrek aldatzen du. Horrek guretzako ikasteko asko balio du. Adibide bat jarriko dizut, Beltran Jaengoa da, eta bere aitak olibondoak dauzka eta mahatsa biltzen du. Orduan asko gustatzen zaio horretaz hitz egitea, zein olibok zertarako balio duen, zer egiten duen, zertarako biltzen diren, eta horrekin masaje ordu bat lasai pasa liteke.

Bai, telebista hamar bat urte nituela sartuko zen etxean, eta han ikusten nituen botatzen zituzten lasterketak. Baina beste munduko ametsik gabe, botatzen zutena ikusi, ikusteko asko ere ez zen egoten, eta kito. Txirrindularitzako arra beranduxeago sartu zitzaidan, hamalau-hamabost urterekin edo.

Ez ziren asko. Baziren ez dakit zenbat kilo pisatzen zutenak, eta denek ibiltzen genituenak, ez batena, baizik eta denena zena. Baina nik nire aurreneko bizikleta hamalau urterekin erosi nuela uste dut, 2.000 pezeta edo ordaindu nuen garai hartan. Ez zen izugarria izango baina niretzat ona zen.

Soldadutzatik etorri nintzenean hasi nintzen serio antzean bizikletan ibiltzen. Eta denborarekin gero eta gorago eta gero eta aurrerago profesional izatera iritsi nintzen, baina ez nintzen urte askoan izan, hiru urtean bakarrik. Iritsi nintzen, probatu nuen eta kito. Azken urtean oso gutxi korritu nuen, ez nenbilen gustura, eta aukera eman zidatenez nahi banuen masajeak ematen hasteko, eskolara joaten hasi nintzen, eta ia bizikletan baino gehiago eskolan ibili nintzen. Irunen ibili nintzen astean hiru edo lau egunetan, eta ez nintzen handik asko nekiela aterako, baina hurrengo urtetik aurrera lanean hasi nintzen.

Nik uste miraririk inork ez duela egiten. Ezin da esan, nik masajista hau hartuko dut eta gure etxean denak onak izango dira eta inor ez da lesionatuko, ez. Nik uste dut ezagupideagatik izan dela gehiago, eta gustuko izateagatik. Nik garbi daukat ez naizela hara joan besteak baino hobea naizelako, baizik eta Bruynell ezagutzen nuelako, eta momentu horretan norbait behar zutelako.

Nik uste dut posible dela. Eta pentsa, izaten dira egunak guk geronek bizikletatik jaitsi eta dutxan sartu beharrekoak, beraiek gauza ez direlako. Bizikletatik jaitsi, eranzten lagundu, eta dutxa berotan sartu. Ezagutzen ez duen batek esan lezake: «Hau bihar ez da gauza izango ateratzeko». Baina badakizu baietz, dutxa on bat, masajea hartu, afaldu, deskantsatu eta errekuperatu behar dena errekuperatzen du, bitamina hartu, eta hurrengo egunean ateratzeko gai izango da. Baina hori ez txirrindulariekin bakarrik. Basoa botatzen aritzen direnak ere egunean hamabi orduan aritu basoa botatzen eta nekatuta bukatzen dute, porru eginda, eta hurrengo egunean lanera joaten dira eta beste hamabi ordu pasatzen dituzte. Beraz, entrenatuz gero, eta zailduta egon, zainduta, elikadura aldetik, deskantsu aldetik, nik uste oso posible dela. Jendeak gauza asko bila lezake, baina horretarako bakarrik dagoenak ahal du.

Miraririk ez da egiten, mahaira igotzea kosta zaiona, ordu beteko masajearen ondoren ez da saltoka jaisten. Hankatako mina ez da mirari bat eginda kentzen. Eta hurrengo egunean ere bizikletan ateratakoan, berotu arte, hankak nagituta egoten dira.

Bai, batik bat zuk ezagutzen duzun jendearekin, ezagutzen duzun muskuluarekin. Zu beti berdinarekin ari baldin bazara, iristen zara bakoitza ezagutzera, zeren eta bakoitzaren gorpuzkera, izaera bezala, mundu bat da. Denak ezberdinak gara. Berritan etortzen bazaizu zailagoa da, pertsonalki ezagutu behar duzun bezala, gorputza ere ezagutu egin behar duzu; horrek denbora eskatzen du, egoera ezberdinak, eta gauza asko. Baina azkenean ezagutu liteke bakoitza. Eta orduan antzematen diozu zer sasoitan dagoen.

Aldaketa handirik ez da izaten, baina beti berdina ere ez. Ikusi behar da bakoitza nola iritsi den eta zer behar daukan. Ezin da beti indar berdina egin muskulua ez delako beti berdin egoten. Eskua nola sartzen diozun, eskua zenbateraino sar zenezakeen, non egiten duzun mina, non ez, bakoitzaren gustuaren arabera ere badago.

Bai, eta batzuei gustatu egiten zaie, zu ustez ari zara zuri iruditzen zaizun bezala masajea ematen, eta esaten dizu «aizu, gehixeago estutu iezadazu», edo alderantziz, «gutxixeago estutu iezadazu, niretzako gehiegi da». Baina, bai, mina ematen da.

Bai, sortzen da, batik bat orain. Urtearen aurrenean bi edo hiru hilabete lanik egin gabe egon, eta hasieran beti nabarmentzen da zerbait, baina hamabost eguneko gorabehera izaten da hori.

Nik uste dut ezetz. Gauza asko daude orain, bai masaje aldetik, bai gimnasi aldetik, mahaian etzanda jarri eta gimnasia egiten duzula esaten dutenak, nik ez dakit hainbesteraino den. Nik uste gimnasia egin nahi duenak norberak kostata eta sufrituta egin behar duela. Autobideko gasolindegietan ere ikusten dira txanpona sartu eta masajea ematen duten aulkiak. Tentatuta egon izan naiz baina ez dut sekula probatu, eta ez zait iruditzen leher eginda datorren kamioi gidaria, logurez eta bizkarreko minez datorrena, han eseri bost minutuan eta korrika aterako denik. Agian oker egongo naiz, baina ez dut uste.

Bi astean egon naiz kontzentrazioan, Kalifornian, talde guztia egon gara, hogeita zortzi txirrindulari, eta nik horietako bost hartzen nituen. Hasten nintzen arratsaldeko hiruetan eta iluntzeko zortzietan bukatzen nuen, bost ordu egunero, nik ere nahiko nekatuta bukatu dut.

Jose Azevedo, Jose Luis Rubiera, Egoi Martinez, Isidro Noval eta Manuel Beltran. Ez da ohizkoena izaten hizkuntza kideak elkarrekin ibiltzea, hainbeste hizkuntza ezberdin daudenez saiatzen baitira nahasten eta denei ingelesez hitz egin arazten, bestela bakoitzak berea egiten duelako, eta badagoelako jendea ez dakiena eta horiek ikas dezaten nahi dutelako. Baina nik, jakina, bost hauekin ez nuen ingelesez hitz egiten.

Moldatzen naiz euskaraz, gazteleraz, frantsesez, italieraz, eta ingelesa eta alemana ere itxura antzean.

Ez, ez genuen gustukoa, baina joan beharra izaten zen. Gero, ordea, ikusi nuen hizkuntzak beharrezkoak izango nituela eta neure kabuz hasi nintzen ikasten. Hala ikasi nuen ingelesa orain hogei bat urte, eta ez naiz katedratikoa izango, baina moldatzen naiz. Frantsesa batxilerrean ikasitakotik, eta gero Frantzian emandako denboratik menperatu dut. Ez naiz sekula eskolara joan, baina uste dut gogoa izanez gero badaudela beste aukera batzuk.

Bai, Abraham Olanorekin, Marino Lejarretarekin, Mikel Zarrabeitiarekin, Alberto Leanizbarrutiarekin, David Etxebarriarekin... Euskaldun taldea ez izanagatik ere ONCEn beti izan da euskaldun asko, bai txirrindulari bezala, eta bai masajista bezala. Eta orain ere Discoveryn Egoi Martinezekin euskaraz hitz egiten dut, eta sendagilearekin ere beti, Kepa Zelaiarekin, izatez galdakaoztarra baina Elorrion bizi dena.

Nik entzun dut Bruynellen gustuko norbait dela eta zerbait berezia ikusten diola, eta berak egin duen apustua da. Gaztea da oraindik, eta etorkizuneko txirrindularia dela iruditzen zait niri ere. Zenbateraino irits litekeen? Ez dakit, nik ez dut gehiegi ezagutzen, Etorkizuneko Tourra irabazi zuen orain dela lau edo bost urte eta hori irabaztea bada zerbaiten seinale. Nik baino gehiago ulertzen duen jendeak eraman du harantz, Bruynellek uste dut nik baino gehiago ulertzen duela, eta berak zerbait berezia ikusi diola iruditzen zait.

Hankak ondo edukiagatik maila bat dauka bakoitzak, eta maila horretatik ez da pasako. Eta nik orain ibili ditudanak ezagunak dira, Azevedo badakigu noraino irits litekeen, Rubiera ere bai, eta ondo ibiliko diren garaia iritsiko da, baina ondo ibiliagatik ere ez dela miraririk izango badakigu. Ondo daudenean ere badakigu Tourra irabazteko zenbat izan litezkeen.

Ez dakit badagoen inor Tourra irabaztekorik, baina disputatzera pentsatzen dut joango garela. Ez lehenagoko lasaitasun harekin, lehenago irabazteko aukera gehien zituena mundu guztiak bazekien nor zen, orain nahiz eta irabazteko pentsamendua izan beste era batera jokatu beharko da, taldeak eduki litzakeen esperantzak ez dakit zeinekin diren. Orain ez dago esaterik «honekin Tourra irabaz genezake», nahiz eta norbait hor aurrean joateko pentsamenduarekin ibili.

Popovitx. Azevedo nahiz eta ONCErekin urte batean seigarren iritsi zen, eta gero Discoveryrekin bosgarren, badakigu irabazteko adinakoa ez dela. Savoldelli ere uste dut ezetz. Giroa irabazi zuen iaz, aurten ez dakit berriz irabazteko gai izango den, baina urtetan ere aurrera doa, hogeita hamahiru egingo ditu. Beraz nik uste denen ahotan Popovitx dagoela, baina ikusteko dago oraindik.

Ez, ni Tourrean ibili naiz Armstrongekin, eta Paris Nizan eta Dauphine Liberen ere bai, baina bestela berak beti masajista berdina ibili izan du. Azkeneko urtetan beti berdinarekin ibili da, eta ez lasterketetan bakarrik, baita kontzentrazioetan ere, etxean ere bai askotan.

Ez, nik uste dut begiak itxita jarri, norbaiten hankak hunkitu, eta inork ez lezakeela esan, «honek Tourra irabaziko du» edo «hau Tourra irabazitakoa da». Bestela erraza izango litzateke, hankak hunkitzen joan eta esan «hau etxerako, hau ez», «honek Tourra irabaziko du, honek ez», ni behintzat ez naiz gai horretarako.

Ez, nik Armstrongekin ez dut sekula hitz egin dopingaz. Ez da saihesten den gai bat, ez dago zergatik saihesturik ere, baina nik uste dut barruan baino gehiago kanpoan hitz egiten dela horri buruz. Orain ere adibidea hemen dugu Herasekin, eta hitz egiten da, baina hor dagoelako, eta kontrolak pasatzen direlako, eta goizetan askotan seietan edo seiak eta erdietan etortzen zaizkizulako ate joka, eta odola ateratzen dizutelako, eta haserre jaikitzen zarelako. Ez da bereziki atsegina den hizpidea ere. Hitz egin behar denean edo iritzia galdetzen dizutenean hitz egiten duzu, baina ez gara horretaz mintzatzen beti aritzen.

Masajistek hitz egiten dutenaz Armstrongen kasuan, zer esan? Nik uste dut nahiko argi gelditu dela emakume horrek diru bat kobratu duela hitz egiteagatik, beraz egia eta gezurra ez dakit zenbat esan izango duen, edo egiarik esan duen edo gezurrik esan duen, idatzita dagoena ikusi, eta gero norberak ateratzen ditu bere ondorioak. Ni saiatzen naiz inportantzia gehiegi ez ematen, batik bat inork ez duelako ezer esaten barruan dagoen artean. Erraza izango litzateke, nik, nahiz gezurra esan, egun batean hemendik kanpora nagoenean, «orain dela hamar urte ez dakit zer eta badakit zer» esatea, baina arraroagoa izango litzateke orain barruan nagoela esango banizu «ni honekin ez nago ados, banoa hemendik eta hau eta hau esango dut». Barruan gaudela eta bizimodua hortik irabazten ari garela oso jende gutxik esango dizu, gezurra, edo egia, edo nahi duzuna. Ez badagoelako edo ez dagoelako, baina inork ez du esaten lanean ari denean «aizu, ba ni honekin ez nago ados, kanpora joango naiz eta hitz egin egingo dut», oraindik ez dut inor ezagutu hori egin duenik. Beti bukatu eta gero edo bidali dutenean gertatu da hori, norbait bere lanean ez zelako behar bezala portatzen, edo behar bezala ez zuelako egiten, bidali dute eta esan du: «Ba orain hitz egin egingo dut». Nik uste egia baldin bada eta baldin badaukazu aukerarik, barruan zaudenean ere esan dezakezula, beraz gauza horiei ez diet arreta eta garrantzia gehiegi ematen, ez dakidalako benetan egia esaten ari ote diren edo dirua ateratzeagatik egiten duten.