Merkantzien lehorreko garraioa arintzeko asmoz Europan jarri nahi dituzten itsasoko autopistek, lehorreko garraio hori arindu eta istripuak gutxitzeaz gain, gaur egun kinka larrian dagoen Sestaoko La Naval ez ixten lagunduko al lukete? Batzuek hala pentsatzen dute. Lakuako Gobernuak, besteak beste; izan ere abuztuan bertan baieztatu behar izan baitzuen hipotesi horrekin lanean dabilela. Eta ez dirudi zentzugabekeria denik; ikusi besterik ez dago Europan seriotasun handiz heldu zaiola itsasoko autopisten gaiari, lehorreko trafikoa arintzeko eta hainbesteko istripu kopurua saihesteko helburuarekin. Itsasoko autopistak eraginkorrak eta azkarrak izan daitezen, itsasontzi oso azkarrak eta oso egokituak behar dira, eta horiek eraikitzeko, teknologikoki ondo prestatutako ontziolak behar dira. Baldintza horiek betetzen ditu Sestaoko ontziolak.

Uztai Atlantikoko Batzordea »besteak beste Euskal Herriko, Kantabriako eta Frantziako agintariak dira bertako kideak» joan den ekainean bildu zen Bilbon, eta itsasoko autopistak finantza ditzala eskatu zion Europar Batasunari, errepidean ibiltzen diren kamioiek sortzen duten trafiko handia arin dadin. EAEko eta Akitaniako erakundeek zenbait urte daramatzate proiektu hori lantzen eta laster jarri nahi dute martxan. Gaur egun Biriatuko pasabidea egunero zeharkatzen duten 2.000 kamioi inguru 2006. urterako itsasoko autopistetatik joateko konpromisoa hartu zen aipatutako bileran. Portuek ere prestatuta egon beharko dute trafiko berri hori hartu ahal izateko. Euskal portuak, Baiona, Bilbo eta Pasaiakoa, jadanik prestatuta daude edo ia-ia prest.

Europako errepideak erabat gainezka daude merkantzien garraiorako kamioien eraginez. Azken urteotan garraio horrek %40 egin du gora, izan ere Europan garraiatzen diren merkantzien %92 errepidez eramaten baitira. Euskal Herriari dagokionez, 2003ko datu ofizialen arabera guztira 7.900 ibilgailu astun pasatu ziren egunero Behobiatik, hau da, gune horretatik pasatzen den trafiko osoaren %35. Eta aurreikuspenek diotenez, merkantzien errepideko garraioa hamar urteko epean bikoiztu egin liteke.


Gauzak horrela, egoera horri irtenbidea eman beharrean gaude. Horregatik, Europar Batasunak bere jardueren artean aurreikusita dauka errepideak arintzeko asmoz itsasoko lau autopista martxan jartzea: Itsaso Baltikotik Ipar Itsasora arteko autopista; Kataluniako kostaldea, Korsika, Italiako mendebaldea eta Espainiako hegoaldea lotuko dituen autopista; Zipre, Grezia, Italiako ekialdea eta Turkian zehar hedatuko litzatekeena eta, azkenik, Euskal Herriari eragingo liokeena: Ozeano Atlantikoko autopista. Frantziako eta Euskal Herriko kostaldeari eragingo lioke baina Irlandatik Kanariar uharteetarainoko ibilbidea izango luke.

Mediterraneoan jadanik erabiltzen dute itsasoko garraioa, errepidez gauzatzen den merkantzien garraioaren zati bat desbideratzeko asmoz. Uztai Atlantikoak Bilbon egindako azken bileran adierazi zenez, 2006. urterako Bilbo eta Frantziako La Rochelle edo Nanteseko portuen arteko ibilbidea ezartzeko asmoa dago. Ibilbide horrek, egindako kalkuluek diotenez, gaur egun Biriatuko pasabidetik igarotzen diren kamioien %15-20 hartuko luke. Hain zuzen ere, mota horretako ibilgailuen trafikoa itsasoko autopistara bidaltzeko asmoarekin egiten ari dira Bilboko superportuan bukatzear dagoen 270.000 metro koadroko kaia. Portu horrek ro-ro motako arrapala izango du martxan (zama-lanak errodaduraz egingo dira bertan), eta gainera portutik zuzenean errepidera doan irteera independente bat eraiki da itsasotik sortzen den trafikoa eta gainontzeko trafikoa bereizteko.

Bilbon egindako bileran, EAEren eta Akitaniaren artean ikerketa bat egitea erabaki zuen Uztai Atlantikoko Batzordeak, ro-ro trafikoa delakoaren (ibilgailuen garraioa) irteera eta helmugako portuetan zein ekipamendu behar den ikusteko. Operadoreekin harremanetan jarri eta finantzaketa gastuak gutxitzeko bideak bilatuko dira. Era berean, itsasoko autopistak Kantauri itsasoko kostalde osora »Asturias eta Galizia barne» eta Erresuma Batura hedatzeko asmoa dago.


Bistakoa denez, itsasoko autopistetako garraioa errepidekoa baino garestiagoa eta mantsoagoa izango da. Horregatik, merkantziak errepidez garraiatzen dituzten sektoreak eta horien operadore logistikoak eszeptikoak dira itsasoko autopistetako garraioaren aurrean. Bezeroak dira agintzen dutenak eta garraioa baldintzatzen dutenak. Ildo horretan, Bizkaiko garraiolarien ordezkari oso eszeptiko batek zera adierazi du: "Bezeroak ez dira prest egongo ez gehiago ordaintzeko eta ez merkantzia beranduago jasotzeko ere». Eta HIRU Euskal Herriko Garraiolari Autonomoen Federazioak ez dio garrantzi handirik ematen gaiari, bere ustez ez dagoelako lehiarik eta ez delako egongo ere, azken batean garraiolariek eraman beharko baitituzte merkantziak eraman beharreko lekuetara.

Itsasoko autopistak behar beharrezkotzat jotzen dituzte, ordea, Baiona, Pasaia eta Bilboko portuetako arduradunek eta euskal ontzijabeen elkarteek. Batzuek pentsatuko dute hori begien bistakoa dela, portu eta ontzi enpresentzako negozio handiagoa dakarrelako (portuak orain daukaten trafikoa bikoiztera irits daitezke). Horregatik, ez daude geldirik eta aukera horren inguruan lanean hasi dira, erronka berriari aurre egin ahal izateko. Beraien ustez, "errepideak itsasora eramatea" beste irtenbiderik ez dago gaur egungo egoeran.