Mutilek ez dituzte gonak janzten

  • Neskek galtza zabal edo estuagoak janzten dituzte, efektuarekin golak sartzen ikasi dute eta lan munduan lehiatzeko prestatzen dira.Ordea, mutilek ez dituzte gonak janzten, ez panpinak zaintzen.Genero bati dagozkion balioak bakarrik lantzen diren kezka berriro hasi da pizten ikastetxeetan. Plan eta materialik ere ez da falta, baina egoeraz jabetzea da lehen pausoa. Galderak eginak daude:Zer eduki lantzen da eskolan? Nola banatzen da espazioa? Nola erabiltzen dute gorputza? Zer ikasketa aukeratzen dute eta zergatik?

2004ko martxoaren 07an
Inon berdintasunik lortu bada, eskolan lortu dela uste da. Ana Agirrek, Emakundeko prestakuntza arduradunak uste horren alde ustela jarri nahi du agerian: «Orain bai, berdin hezten dira umeak, alegia, mutilen ereduaren arabera. Baina helburua ez da berdin heztea, modu integralean baizik».

Eskola sistemak hasieratik lehentasuna eman die genero maskulinoaren balioei. Androzentrismoa izan du ardatz. Oraindik arlo publikorako bakarrik, alegia, gizonezkoen mundua izan den horretarako prestatzen ditu ikasleak, lan munduan integratzeko.

Aldiz, emakumeen generoari atxikitako balioak bigarren mailan geratzen dira. Esaterako, familiako bizitza edo etxeko kontuak ez dira maila berean lantzen.
Ana Agirrek azaltzen duenez, «eskolak integratu behar lituzke bizitzarako baliagarri diren balio guztiak. Bai emakumezko edo gizonezko generoei atxikitakoak. Eta denei eskaini behar zaizkie, neskei eta mutilei. Hori litzateke benetan aukera berdintasunerako heziketa eskaintzea».

Nola egin zen irakaskuntza mistoa?

Hego Euskal Herrian, 60ko hamarkadan sortu zen eskola mistoa. Ordura arte, neskek eta mutilek bereizita ikasten zuten. Baina neska eta mutilak elkartzearekin bakarrik ez dela arazoa konpontzen argudiatzen du Maria Jose Urruzola hezkidetza aholkulariak La educación de las niñas desde el feminismo de la diferencia artikuluan (Hezkidetza hezkuntz sisteman liburuan): «Ikastetxeek, orokorrean, ez zuten planteatu ere egin zer ekar zezakeen neskak eta mutilak espazio fisiko berean elkartzeak, gizartea sexista denean, eta gizontasuna emakumetasunaren gainetik dagoenean, eguneroko bizitzan».

Urruzolak ondorioztatzen duenez, emakumeak desabantaila egoeran egon arren, eskolak ez zuen egoera orekatzeko neurririk hartu, eta horrek ekarri zuen gizonezkoen hezkuntza eredua nagusitzea.

Eskola mistoak sortu zireneko unea erabakiorra izan zen. Heziketa orekatuago bat lortzeko hainbat gauza kontuan hartu beharrekoak ziren, baina ez zituzten hartu. Horrela azaltzen du Urruzolak: «Ez zen ‘gizonezko generoaren’ eta ‘emakumezko generoaren’ kritikarik egin. Ez zen nesken aldeko diskriminazio politikarik aurreikusi. Ez zen argitu pertsona bezala zer baloreetan heziko ziren. Ez zen aztertu irakasgaietan transmititzen zen androzentrismoa; esaterako, historian, filosofian, zientziatan... Eta ez zen kontuan hartu emakumeei egozten zaizkien rolei balio gutxiago ematen zaiela gizartean, gizonen rolei baino».

Arazo nagusia: ez konturatzea

Heziketa parekidea emateko kezka hau asko landu zen 90eko hamarkadaren hasieran. Zehar lerro bihurtzearen ideia zabaldu zen, alegia, generoaren gaia aparteko zerbait bezala landu beharrean, beharrezkoa zela alor denetan txertatzea. Erabaki honen balorazioa egin digu Beatriz Moralek, Farapi antropologia taldeko kideak: «Ideia oso ona da, baina praktikan gertatu dena da, zehar lerro egin beharraren izenean, ez dela ezer egin, eta kito».

Urte luzeetan gaia baztertu samar egon ondoren, oraintxe hasi da berriro hezkuntza munduko jendea kezkatzen, ikusten delako gauzak ez direla benetan aldatu. Teoria eta materiala aldetik, 90eko hamarkadatik lan handia aurreratuta dagoela dio Moralek: «Material ona dago, eta egin diren hausnarketak oso aproposak dira. Baina gai honi buruz pentsatzen jartzea da gakoa. Eguneroko bizitzan sartuta gaude, eta ez gara jabetzen errepikatzen ditugun ereduez. Erabat barneratuta ditugu generoen rolak. Horregatik, galderak planteatzea da lehen pausoa».

LOCE: «Atzera pausoa» den legea

2002. urte bukaeran jarri zen martxan Espainiako Estatuan LOCE legea. Hezkidetza garatzeko ematen duen aukerez, honela dio Ana Agirre Emakundeko prestakuntza arduradunak: «Lege horren garapenaz atera diren hainbat dekretu sakonki aztertu gabe dauzkat. Baina lehen inpresioa da atzera pauso bat eman nahi dela. Aurreko legeak, LOGSE legeak bere helburuen artean jasotzen zituen aukera berdintasunerako printzipioak, eta egiten zuen planteamendu orokorrak balio ezberdinak irakasteari garrantzia ematen zion. Eta LOCE legeak ez du marko hori hain ongi definitzen. Baina ikusteko dago, lege horrek zer garapen izango duen».

Martxan dauden proiektuak

Emakundek Ekintza Positiborako III. Planaren barruan, hezkuntzan egin beharreko lana diseinatua du. 15 urte dira Plana martxan dagoela, eta hezkidetza lantzeko banatzen dituen atal nagusiak dira: ikasle, irakasle eta gurasoen sentsibilizazioa, irakasleen prestakuntza, ikasketak aukeratzeko orientazioa, eta edukien errebisioa.

Jaurlaritzako Hezkuntza Sailaren lana da Plana ikastetxeetan aplikatzea. Agirrek azaltzen duenez, «Hezkuntza Sailak irakasleak prestatzeko eskaintzen dituen aukeren artean, lehentasuna dutenetako bat da hezkidetzaren gaia. Baina ikastetxeen esku dago aukeratzea zer gaitan prestatu nahi dituen bere irakasleak. Horregatik da beharrezkoa sentsibilizatzea».

Plan honez gain, bestelako formulekin hasi dira ikastetxeak hezkidetzaren gaia lantzen. Esaterako, Hernaniko Udalak bultzatuta, herri horretako ikastetxeak Berdintasuna eta Hezkidetza ikastaroa jasotzen ari dira. Beatriz Moral eta Begoña Petxarroman dira irakasle. Azaltzen dutenez, aurten galderak planteatzea eta bakoitza bere ikastetxearen errealitateaz jabetzea da helburua. Eta hurrengo urtean, denen artean irtenbideak edo ekintza zehatzak bilatzen saiatuko dira. Ikastaroan aztertzen dituzten gaiak dira: espazioa, gorputza, edukiak eta orientabidea.

Ikasle, irakasle eta gurasoek parte hartzearen garrantzia

Irakasleak dira ikastetxeko errealitatea gertutik ezagutzen dutenak. Eta behaketaren bidez, neska eta mutilen jarrerak aztertzen ari dira. Ordea, ikasleak ere lan horretan jarri ditu Nekane Idarreta Hernaniko Langile ikastolako irakasleak: «Ikasle taldetxo bati eskatu diot behaketa lana egin dezan. Ondoren, klase osoari azalduko dizkiote emaitzak. Irakasleok esatea alferrik baita, ikasleek konturatu behar dute neska eta mutilen arteko ezberdintasunez».

Era berean, gurasoekin ere lantzen dute hezkidetzaren gaia. Begoña Petxarromanek azaltzen duen bezala, «oso garrantzitsua da jakitea ikasleek etxean zer giro duten eta zer eredu ikusten dituzten. Eta beharrezkoa da gurasoek jakin eta ulertu dezaten bere umeak zer ari diren lantzen eskolan. Bestela, ikasleek eskolan gauza bat aditu eta etxean beste gauza bat ikusiko dute».

Ikasketen orientabidea
----EAEn aukeratzen duten ikasketa lerroa----

% emakumeak % gizonak
Arteak 2,8 1,2
Gizarte Zientziak 49,9 24,2
Natur Zientziak 42,8 42,5
Zientifiko-Teknikoa 4,6 32,0

Datu hauek batxilergoko lehen kurtsoko ikasleek egin zuten aukera erakusten dute. Generoak eragiten du erabakian: emakume gehienak Gizarte eta Natur zientzietan lerratzen dira. Aldiz, gizonek adar zientifiko-teknikoetarako joera handiagoa dute.

----EAEn emakumeak gehiengoa diren ikasketak----

Pelukeria-estetika % 98,6
Komunitaterako zerbitzuak % 90,4
Osasuna % 85,7
Administraritza % 70,7
Ostalaritza eta turismoa % 61,7

Lanbide heziketako datuetan ikus daitekeenez, tradizionalki emakumeen lan gisa hartutakoak oraindik ere horrela dira. Edertasunari edo besteen ongizatera bideratutakoak dira.

Iturria: Eustat. 1999-2000. ikasturtea.

Espazioa
Gure mugitzeko moduak, espazioaren pertzepzio bat ematen digu (gurpil aulkian dabilenak, oso txikia denak edo korrikalariak hiri bera desberdin bizi dute). Eta alderantziz, espazioa ikusteko moduaren arabera mugitzen gara.
Normalean, mutilek espazioaren zabalera handiagoa okupatzen dute neskek baino. Eta gehiago mugitzen dira.

Eskolak espazioa antolatzeko duen moduak eragina du espazioaren banaketan. Adibidez, Hernaniko Langile ikastolako irakasleek aipatzen dutenez, «orain 10 urte erabaki genuen espazio bakoitzeko ekintzak definitzea. Libre utziz gero, dena futbolerako izango baitzen».

Edukiak miatuz
Eskolako liburuak eta irakaspenak berrikusi beharra dago oraindik, Ana Agirrek dioenez: «Edukien bidez neska-mutilen arteko hierarkizazio hori transmititzen da sarri. Gizonezkoen munduari balio gehiago ematen zaio, eta emakumeak esparru batzuetan eta gizonezkoak beste batzuetan kokatzen dituzte».
Beatriz Moralen esanetan, «matematika beti iruditu zaigu zerbait neutroa. Baina ariketetako planteamenduetan askoz gehiago agertzen dira gizonezkoak. Gainera, neska edo mutilen rolak oso markatuta ageri dira». Historiako irakasgaiaren panorama ez da, bada, hobea. Begoña Petxarromanek dioenez, «historiako liburuetan emakumeak agertu daitezen, lehenengo historialariek ikertu egin behar dute, oso gutxi ezagutzen baitira. Bestalde, ez da harritzekoa emakume gutxi ezagutzea. Izan ere, historian ikasten diren gauzak arlo publikoan eta gizonek egin zituztenak dira, gudak eta konkistak, esaterako. Etxe barruan nola bizi ziren ez da ikasten».


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude