Otsagi mundu berrian


2003ko urriaren 19an

Zaraitzu ibaiaren uren lurretan sorturiko herri honek, Otsagik, badu landareen munduan bere txokoa. Egun Ameriketako Estatu Batuek mundu honetan jokatzen duten kolonizatzailearen lan odoltsua Espainiako erreinuak berea izan zuen duela lau bat mende. Gogor jo zen orduan Amerika eta euskaldunak dotore nabarmendu ginen konkistan... Duela urte batzuk AEBetako Mexiko Berriko Acoma hiria bisitatzera joan eta euskaldunak ginela jakin bezain pronto bertako gidariak muturrera bota zigun nola Juan de Oñate batek bere herria kostata bereganatu eta egin zuena: gizon guziei hanka bana moztu eta bederatzi haur esklabo gisa eraman... Euskaldunok Mundu Berri horretan egin ditugunak ez dira hain lotsagarri eta gaitzerdi.
Silvestre Ochagavía Txileko hezkuntza ministroa izan zen 1853 eta 1854 urteetan eta nik behintzat ezagutzen ez ditudan botanikaren aldeko lanen ohoretan landare genero oso bati Ochagavía izena jarri zitzaion. Genero hau bromealiazeoen familiakoa da. Familia honek ezaugarri bitxi bat, bat ez pare bat badu: batetik epifitoak dira -beste landareen gainean bizi ohi dira- eta bestetik Ameriketan bakarrik bizi dira. Epifitoak izaki, sustraiak beste landare eta batez ere zuhaitzen adarren gainean eusteko erabiltzen dituzte eta onil itxurako hostoetan edo bereziki garatutako ile batzuen bitartez hartzen dituzte elikagaiak. Amerikarrak soilik izanagatik mundu osoko etxeak apaintzeko erabiltzen dira eite dotoreak, hostaila ikusgarriak eta lore bikain koloretsuek ikaragarri erakargarriak egiten baitituzte. Otsagiko etxeetan ere baten bat izango da apaingarri...


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude