Euskal Herriko nekazariek eta abeltzainek, azken bolada honetan, mobilizazioen egutegi progresibo bat daramate, beren sektorea defendatzeko eta Nekazaritza Politika Bateratuaren (NPB) kontra. Europako Batasunak multinazionalen alde eta nekazaritzako esplotazio familiarren kontra ezarri nahi duen politika horrek esplotazio askoren desagertzea ekar dezake. Azken asteotan, esne-produkzioko prezio hobeak lortzeko helburuan zentratu dituzte mobilizazioak. Horretarako, prezio duinak aldarrikatu dizkiete sektoreko industriei.

Europako beste hainbat tokitan ere gertatzen ari diren mobilizazio horiek, Euskal Herrian, EHNE, UAGA eta UAGN sindikatuak ari dira bultzatzen. Azken asteotan, mobilizazioak areagotu egin dira, zeren azken urratsak egiten ari baitira Franz Fischler komisarioak aurkeztutako NPBren erreforma burutzeko. Europan eta Euskal Herrian, maiatzaren 8an, 9an eta 10ean izan ziren mobilizazioak, eta Europa osoko mobilizazio orokor bat ere izan zen maiatzaren 24an. Hilaren 12an eta 13an, Nekazaritzako Kontseiluaren bilkura informal bat egin zen Grezian, erreforma zehazteko. Aste honetan bertan, maiatzaren 26an eta 27an, beste bilkura bat egin du Nekazaritzako Ministroen Kontseiluak, eta zehaztua utzi dute erreforma. Azkenik, Europako Kontseiluak ekainaren 20an emango bide dio argi berdea erreformari.

Euskal Herriko nekazaritza sindikatuetako arduradunek diotenez, Europako Parlamentuak egindako proposamen berriak ez die erantzuten Euskal Herriko nekazarien eta abeltzainen arazoei, ez eta kontsumitzaileenei ere, zeren "multinazional handien neurrira" egin baitu. Haien iritziz, NPBren erreforma Europako Batasunaren nazioarteko interesei bakarrik zor zaie, zerbitzu publikoak liberalizatzeko eta pribatizatzeko helburua baitu, gero Munduko Merkataritza Erakundearen (MME) esparruan egingo diren negoziazioetan sartzeko. Ondorioz -gaineratzen dute Euskal Herriko sindikatu agrarioek-, erreforma horrek hondamendira eramango du Euskal Herrian dugun nekazaritzako sistema, "guztiz bateraezina baita guk defendatzen dugun nekazaritza sozialeko ereduarekin, eta aktibo agrarioen galera nabarmena ekarriko baitu". Testuinguru horretan, Euskal Herriko sindikatu agrarioek aditzera eman dutenez, krisi sakonean dago sektore hori. Izan ere, baldin Europan urtean 200.000 esplotazio agrario desagertzen badira, Euskal Herriko kasuan, "egunero desagertzen da nekazaritzako esplotazio bat".

Euskal Herriko sindikatu agrarioen arabera, NPBren oraingo erreformak zona produktiboenetako nekazaritza indartzen du, produzitzeko zailtasun handienak dituztenen kaltetan. Laguntzen banaketa litzateke krisia larriagotuko lukeen neurrietako bat, laguntzak ez liratekeelako produkzioari lotuak izango, baizik eta historikoki jasotakoaren arabera banatuko lirateke, produzitu edo ez. Horrela, betikotu egingo litzateke gaur egun indarrean dauden laguntzen banaketa bidegabea, zeinen ondorioz produktoreen %20k zenbateko guztiaren %80 jasotzen baitute. Euskal Herriko sindikatu agrarioen aburuz, hori ez da zilegi, laguntzek zona sozialki ahulenetako nekazari familiarrak faboratu behar lituzketelako. Hartara, produkzio eredu iraunkor bat bultzatuko litzateke, oraingo produktibismo erabatekoaren aldean.

Fischler-ek proposatzen dituen tresna berriek -laguntzak banatzea eta modulatzea edo desagertu arte murriztea- areago indartuko dute nekazaritza eredu intentsiboa, produktibista eta esku gutxietan kontzentratua, eta, horrela, finkatu egingo dute produktore handienei eta faboratuenei mesede egiten dien bidegabekeria historikoa.

Euskal Herriko nekazaritzako eta abeltzaintzako sektorea bere larrutik ari da nozitzen esnearen prezioen beheratzea. Sektorearen egoera egunetik egunera kritikoagoa da, eta are gehiago larrituko da baldin esne industriek are gehiago beheratzen badituzte produktoreei ordaintzen dizkieten prezioak. Iaz bertan, prezioak 4 zentimo gutxitu ziren, eta litro esnea, batez beste, 0,29 euroan geratu zen. Orain, esne industriak prezioak berriro jaistearekin mehatxatu du. Prezio horiek gorabehera, kontsumitzaileek 0,69 euroko prezioa pagatzen dute batez besteko. Alegia, irabazi-marjina %156koa da. Horrela ondorioztatzen da Espainiako Estatuko Nekazari eta Abeltzainen Koordinakundeak (COAG) egindako azterketa batetik.

Euskal Herriko sindikatuetako ordezkarien arabera, litro esnea produzitzearen kostua 0,26 eta 0,27 euro bitartean dago. Beraz, abeltzainek dirua galdu zuten iaz esne produkzioarekin. Zehazki, esnegintzako sektoreari 21 milioi euro baino gehixeagoko galera ekarri ziola diote. EHNE sindikatuak, azkenaldian, litro esnea gutxienez 0,33 euro pagatzeko eskatu izan du.

Esplotazioak amortizatzeko gastuak eta batez besteko soldatak alde batera utzita, milioi erdi bat litro produzitzen dituen abeltzain batek 9.000 euroko diru sarrera lortzen du urtean. Diru kopuru horrek nekez berma dezake sektoreak defendatzen dituen kalitateko parametroak eta gutxieneko errenta mantentzea. Sektoreko sindikatuek diotenez, eskatutako berme prezio berria (litroko erreklamatutako 33 zentimo horiek) inolako arazorik gabe bereganatu lezake industriak, kontsumitzaileei prezioak goratu gabe. Beraz, sindikatuen iritziz, esne industriek prezioei aplikatu nahi dizkieten beherapenak ez du inolako zentzurik, ezen esne eskaria etengabe ari da hazten merkatuan. Kontsumitzaileek ordaintzen dituzten prezioak, ordea, ez datoz bat abeltzainek kobratzen dituzten prezioekin.