ZAZPI HIZKUNTZEN DIAGNOSIA
Alemana eta flandriera hizkuntza ofizialak eta sendoak dira alboko estatuetan, eta honek nolabaiteko babesa ematen die Alsaziako eta Westhoekeko mintzairei; euskara eta katalana koofizialak dira ere Pirinioetatik behera, eragin nabarmena sortuz iparraldeko bi komunitate horietan. Guztiz isolatuta geratzen dira, ordea, okzitaniera eta bretoiera, kanpoko erreferentzia sendo barik; horrek, gizartean duten ahuleziarekin batera, etorkizun iluna ohartarazten du bi hizkuntza horientzat.
Hezkuntzari dagokionez, frantsesaren nagusitasuna Hexagonoaren eskola guztietan begibistakoa da. Hizkuntz-murgilketa sistema aplikatzen duten eskola «autoktono»ak daude, baina ikasle kopuru xumea edukitzen dute eredu frantsesaren aurrean. Arrakasta gehien lortu dutenak Ipar Euskal Herriko ikastolak dira, aitzindariak izanik ere; beste muturrean, Okzitaniako Calandreta dago, umeen %0,1 soilik eskolaratzen duelarik. Korsikan, Alsazian eta Westhoeken ez dago eskola «autoktono»rik (ikus taula).
Hezkuntza elebiduna eskaintzen da zenbait ikastetxe publikotan eta pribatutan. Eredu elebidunak arrakasta handia du Ipar Euskal Herrian (ikasleen %12), eta oso ahula da Okzitanian (%0,05) eta Katalunian (%0,3). Korsikan eta Alsazian, eskola «autoktono»rik ez dagoenez, irakaskuntza elebiduna da ikasle askok duten aukera bakarra eskolan herriko hizkuntzari eusteko. Westhoeken ez dago eskola elebidunik (ikus taula).
Ikusi dugunez, Ipar Euskal Herrian izan ezik gainontzeko nazioetan eraginik handiena duen hizkuntza eredua astero ordubete eta hiru ordu artean eskaintzen dena da. Eredu hau oso zabalduta dago Korsikan (ikasleen %60) eta Alsazian (%45), hots, hizkuntza hobeto mantendu duten bi erkidegoetan. Korsikan, gainera, portzentaje hori hazi liteke Frantziako Gobernuak onartzen badu korsikarren hizkuntza eskakizunak Matignon-go negoziazioetan. Eredu honetan ikasleek, hala ere, azaleko harremana dute hizkuntzarekin, sakondu gabeko ikasketa eginik (ikus taula).
Orain dela 40 urte soilik, Iparraldeko frantses maisuek zigor lotsagarriak ezartzen zizkieten eskolan euskaraz aritzen ziren umeei: "Je ne parlarait plus jamais en basque" ehunka aldiz kopiatu beharra, esaterako. Batzuen zitalkeria haurrei diru isunak jartzeraino iristen zen. Egun, aurkako jarrera horiek baretu dira anitz, baina Frantziako Estatuak ez du oraindik legalki onartzen daukan aniztasun linguistikoa. Chauvinismoak eta jakobinismoak sorburu dute Frantzian. Haien hondamena ikusiko ote dugu inoiz?
Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.
Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena
Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.
Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.
Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki
Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]
Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.
Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.
Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]
Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]
Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.