Gure herriak ez dauka kondairarik./ Pobrea da. Ez dauka/ pirata koxkor pare bat,/ langile sofritu batzuk,/ muga zentzugabe asko,/ mila zorigaizto/besterik. Ez da gutxi." Horrela hasten da Joxe Azurmendik 1968an idatzi zuen »Manifestu Atzeratua» izeneko olerkia.

Gezurra badirudi ere, garaiak ez dira hainbeste aldatu. Globalizazioaren eragina nabarmena izateaz gain, gure erakunde batzuk etengabeko erasoa eramaten ari dira aurrera, euskal kultura behar den bezala gara ez dadin. Hor ditugu, esaterako, Nafarroa Garaiko Diputazioa, euskararen irakaskuntzari jarritako oztopoez gain, Eusko Ikaskuntza, Udako Euskal Unibertsitatea, Leitzako Maxurrenea eta Oteizaren Fundazioarekin erakusten ari den jarrera maltzurra. Hala ere, ez da faltako hori Nafarroan baino ez dela gertatzen pentsa dezakenik, Euskadin, kulturari dagokionez, gauzak ondo joango balira bezala. Egia esan, arazoak ez dira falta gure artean baina kezkagarriena, ene ustez, Ibarretxeren erreinuan somatzen den tentsio eza dugu. Gazteluko plazako ondare historikoa zabortegietara bota nahi zuen Iruñeko Udaletxeak baina, zorionez, herritar askoren oposaketarekin topo egin dute espekulazioaren jarraitzaile amorratuek. Hala ere, aztarna historikoak errespetatzeko jendeak erakutsi duen grina txalogarria baderitzogu, zergatik kultura arloan ez gaitu kezkatzen euskal zinemaren egoera negargarriak? Zinema historia eta istorioak jasotzeko baliabide eta lekuko bikaina izanik, orainaldia azaltzeko eman zitzakeen aukerak alferrik galtzen ari gara.
EUSKAL zinemaren egungo egoera ulertzeko bere historiaren azterketari ekin behar diogu, iraganeko ondare historiko bihur dadin baino lehenago. Gainera, egungo gizartean irudiak duen garrantzia ez du inork kolokan jartzen. Euskal ikuspuntutik literatura, musika edota antzerkigintza UEUn azterturik izan badira ere, eta bide batez, aipatu jakintza arloek beren historia eta Sailak UEUko egituran badituzte ere, zinemagintzari eskainitako arreta, berriz, eskasa izan da oso. UEUk, aurten, zinemari zor zaion arreta eskaini nahi dio. Antolatzaileen ustez, aurtengoa izango litzateke euskaraz egiten den lehen hurbilpen serio eta sakona, are gehiago ikastaroaren ikuspegi zabala kontuan hartzen bada.
Euskal zinemaren historia ezagutaraztea eta gaurko egoeraz aritzeko esparrua irekitzea da ikastaro honen antolatzaileen asmo nagusia. Honetarako egileak eta filmak, kritikoak nahiz ikerlariak bilduko dira Iruñan, UEUren egitarauaren barruan, uztailaren 15etik 19ra bitartean.
HELBURUAK. Euskal zinemaren historia ezagutarazteaz gain ekoiztutakoaren ardatza bilatu eta ikustatu nahi dute antolatzaileek, Euskadiko Filmategiaren eta Golem zinemen laguntzaz. Golem aretoetan M. de Champreux-ek 1930ean, Gaëtan de Bernoville idazlearen liburuan oinarrituta, burutu zuen "Au Pays des Basques" eta Alain Resnais-ek 1950ean eginiko "Gernika" laburmetraia ikusi ahal izango dira doanik uztailaren 15ean. Hiru egun beranduago, 18an hain zuzen, Jose Julian Bakedanoren "Oraingoz izen gabe" eskainiko da areto berean filmean parte hartu zutenen presentzia eta guzti.
Hitzaldiak, bestalde, gaika antolatu dira: "Euskal Herria eta bere historia zineman. Bertatikako eta kanpotikako ikuspegia", "Zinema bat eraiki nahirik", "Artea, marrazkia, esperimentalismoa", "Literatura eta zinema" eta beste hainbat gai jorratuko dituzte pantaila eta bideo baten inguruan bildutakoek. Hitzaldi hauek film ugari izango dituzte lagun, bertan esaten denaren froga eta informazio osagarri gisa.
HARRIBITXIAK. Bost egunetako egitaraua osatzeko aukeratu den material osagarriaren interesaz jabetzeko ikastaroan aztertu ahal izango diren zenbait laburmetraia egun nekez ikus ditzakegula kontuan hartu beharko genuke. Gainera, antolatzaileak oso pozik daude Orson Welles-ek gure artean errodatu zituen bi dokumentalak (50 minutu guztira) eskaintzeko baimena lortu dutelako.
XX. mendea atzean gelditu zaigunean, ez zaigu gaizki etorriko euskal zinema sortzeko eta garatzeko egin eta egiten ari diren saioak (zoritxarrez, gero eta gutxiago) berrikustea eta aztertzea. Gure zinemaren eta ikus-entzunezko komunikabideen egoera gure euskal kulturaren osasuna neurtzeko bitarteko aparta da.
G. Brassensek abestuko lukeen gisan, "itsuak ere konsziente dira horretaz", zinema aretoetatik ez pasa arren