Eztabaida luze eta eszenifikatu baten ostean, azkenik, Kontzertu Ekonomiko berria izango dugu Eusko Autonomi Erkidegoan. Gainera, eta hau gauza ona da, Nafarroak duen Komenio Ekonomikoarekin parekatuko da iraupenari dagokionez, eta Nafarroakoak bezala mugarik ez izateak, bere alde ona duela ezin daiteke, inola ere, uka. Iraupenaz gain, badauzka, eduki ere, alderdi tekniko baikor ugari. Hala nola atzerritarren egoera hemengook dugunarekin berdinduta geratu da eta honek Europako Batasunarekin izan ditzakegun arazoak saihestuko ditu, egoiliar eta ez-egoiliarrentzat arau berak aplikatuko baitira zerga zuzenetan. Enpresa- talde kontsolidatuen tratamenduarekin ere ezberdintasunak zeuden, baina azkenik, eta gero aipatuko ditudan alde politikoak airean utzi ostean, konponduta geratu dira; izan ere, enpresa-talde bateko zenbait enpresak beraien jarduera EAEn gauzatzen badute, zergak ordaintzerakoan talde nagusitik kanpo geratuko dira eta Foru Ogasunek izango dute arlo honetako eskuduntza. Honez gain, zerga berriak ere kontzertatuak dira eta estatuko funtzionarioen atxikipenak Foru Ogasunek bilduko dituzte; ondorioz, zerga-sarreren kopurua hazita geratuko da eta gobernu zentralari ordaindu beharko zaion Kupoak gorakada nabarmenik ez duenez izan, baliabide publiko ugari izaten jarraituko dugu.

MODU batean edo bestean esanda, Kontzertuaren eduki teknikoa ona da eta horregatik Foru Ogasunek baliabide ekonomiko asko erdietsiko dituzte EAEko aurrekontu itxurosoak burutzeko. Hiru Ahaldun Nagusiek ikuspegi honen arabera jokatu dutela deritzot, nahiz Arabakoa presio politikoa egiten aritu den.
Baina gakoa arlo politikoan datza. Izan ere, Europako Batasunean (EB) presentzia izatea nahi zuten Eusko Jaurlaritzak eta EAJk zuzendutako bi Foru Aldundiek, eta Aznarrek atzera bota du eskakizun hori, estatua, bakarrik, gobernu zentralak ordezkatu behar duela aitzaki bezala erabilita. Erakunde publiko guztiek eta beraz autonomi erkidego orok ez al dute, bada, estatua osatzen? Doktrina ofizialaren arabera, EAEk edo Nafarroak, inoiz eta inola ere, ezin dezakete beren burua ordezkatu eta defenditu atzerriko foroetan, nahiz kanpotik eragindako neurriek kalteak sortu geure baitan; horretarako gobernu zentrala dago eta jakin, badakigu, gobernu zentralak hartutako erabakiak sarritan, EAEn hartutakoaren aurkakoak izan direla. Honen adibidea pizgarri fiskalen kasua izan zen; hain zuzen, gobernu zentralak EAEn onartutako zerga-pizgarriak errekurritu zituen behin baino gehiagotan, eta gero, EBra errekurtsoak iritsi zirenean, lehen aurka eta fiskalaren papera egin zuena erakunde komunitarioan, defendatzaile bihurtu zen. Paradoxikoa!
EGOERA hau larria bada, ez da gutxiagorako Kontzertu Ekonomikoak zuen paktuaren zentzua bertan behera geratzea. Izan ere, paktu batean alde batek ezin dezake nahi duena egin eta negoziaketa honetan gobernu zentralak bere kabuz berari zegokion zerga-sistema ezarri zigun, nahiz hori aurretik indarrean zegoena izan. Egoera honen aurrean Jaurlaritzak ez du erantzunik eman, nahiz Joseba Egibarrek iragarri 2002ko urtarrilaren 1ean Kontzertu Ekonomiko berririk ez bazegoen «gerra» sortuko zela. Zergatik ez zuten EAEko erakundeek Kontzertu Ekonomikoa luzatu eta, sinbolikoki bederen, berorren zerga txikiren bat bertan behera utzi eta berri bat sortu? Honela jardutea bai izan zitekeela subiranotasunaren adierazgarri! Baina ezarritako guztia onartu zen, isilik geratu ginen, bai alderdi abertzaleak, bai sindikatu abertzaleak, baita 600 mila boto emaile horiek ere. Soberaniarantz jotzeko benetako borondaterik balego, ziur naiz gehiago egin zitekeela, baina ez al da izango egoera honetan nahiko ongi gaudela, mitxelin eta guzti?
Kontzertu Ekonomikoa paktua ez dela eszenifikatu nahi zuen Jose Maria Aznarrek eta lortu du. Begi bistan geratu da, bestalde, zerga-subiranotasuna gobernu zentralak nahi dueneraino heltzen dela eta Kontzertu Ekonomikoa emandako zerga-sistema dela. Azken finean, politiko ikuspegitik, zein da autonomi erkidego arruntetako zerga-sistema eta Kontzertu Ekonomikoaren (edo Nafarroako Komenio Ekonomiko) arteko diferentzia, biak gobernu zentralak bere kabuz emandakoak baldin badira?
Ipar Irlandak duen autonomia politikoa EAE edo Nafarroarena baino murritzagoa da, baina ipar irlandarrek nahi dutena erabakitzeko eskubidea dute, hots, autodeterminatzeko eskubidea, ez guk ordea. Kaiola urrezkoa izan arren, kaiola izaten jarraitzen du… Segi dezagun bada Aberri Eguna bakoitzak bere aldetik ospatzen