EUSKARAZ TROSTAN DABILEN ZALDIKO MALDIKOA

  • Trantsizio garaian zenbait euskaltzale iruindarrek euskaraz aritzeko txoko eta elkarte bat sortu zuten. Orduz geroztik, ia etenik gabe, hamabostean behin antolatu dute kultur ekitaldiren bat, eta bi hamarkada hauetan euskaldunen erreferentzia bihurtu da.

2001eko ekainaren 03an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Euskaldunek Iruñean euskaraz aritzeko zailtasunik ez dute gaur egun, baina duela pare bat hamarkada bestelakoa zen egoera; ez ziren asko euskaraz zekitenak eta haiek ere jarduteko aukerarik ez zuten ia. Orduan, ez zeuden ez Euskalerria Irratia, ezta Euskal Telebista eta Euskadi Irratia ere. Donostian garai hartantxe sortu zen Arrano Beltza elkartea eta Nafarroako hiriburuan ere antzerako topaleku edo elkarte baten beharraz ohartu zen hainbat euskaltzale.
Zaldiko Maldiko elkartea Arturo Campion euskaltegiko ikasle batzuen eta zenbait euskaltzaleren ekimenez jaio zen Trantsizio garaiko lehen urteetan. Euskaltegiko ikasleekin batera, sortzaileen artean ziren, besteak beste, Jose Bernardo Jauregi, Iñaki Zabaleta eta Sagrario Aleman.
Orduz geroztik, euskararen aldeko ekimen ugari abiatu dira Ansoreaga kaleko egoitzatik. Iruñeko euskaltzaleen topaleku izan da Zaldiko Maldiko eta haiek bultzatuta sortu dira Nafarroako Kantu Txapelketa eta Nafarroako Bertsolari Elkartea, besteak beste. Euskararen Aldeko Batzarra ere, bazkide batzuen ekimenez sortu zen. Halaber, hainbat talde euskaltzaleren proiektuak Zaldiko Maldikon jaio dira, afari baten aitzakian askotan.
Gaur egun, elkarteak 140 bazkide ditu. Juanja Iturralde sortzaileetako bat da, "bazkide beteranoen jitekoa" bere hitzetan, eta, azken urteetan bazkide egin diren gehienak ikastoletako eta euskaltegietako gazteak direla dio berak. Beteranoen iritziz, gazteentzat elkartea "instrumentalagoa" da, afari eta bazkarietarako erabiltzen baitute gehienbat. Baina, belaunaldi berriak ere oso parte hartzaileak direla dio Iñaki Saldise bazkide gazteak.
Dena den, Zaldiko Maldiko ez da elkarte gastronomikoa, kulturala baizik. Eta hamabostean behin kultur ekitaldi irekiak antolatzen dituzte. Gainerakoan, elkartea erabiltzeko beharrezkoa da bazkide izatea, eta, guztiz ezinbestekoa euskaraz hitz egitea.


ELKARTE ELEBAKARRA.

Euskaraz bakarrik mintzatzea da Zaldiko Maldikoko bazkide izateko baldintza nagusia. "Gizarteak, tamalez, lehen bezain diglosiko darrai eta Iruñean inork gutxik egiten du euskaraz egun osoan, beraz, aisialdirako derrigorrezkoak dira hau bezalako elkarteak", dio Mikel Murgi bazkideak. Bera ere sortzaileetariko bat da. Egun, Zizurren bizi da baina bazkide izaten jarraitzen du, horrela badu txoko bat Iruñera joaten denean gustura egon, euskarazko prentsa irakurri eta lagunekin euskaraz aritzeko. "Horrekin betetzen da garai hartan amesten genuena; txoko bat izatea euskaraz aritzeko, orduan ez baitzen ia aukerarik", azaldu digu Mikelek.
Hogei urtetan euskararen egoera hobetu egin da Iruñean, baina Juanja Iturralderen iritziz, oraindik batzeko eta harremanetarako funtzioa betetzeko Zaldiko Maldiko beharrezkoa da.
Ghetto bihurtzeko arriskuaz ere inoiz ohartarazi dituzte, euskararekiko duten jarrera dela-eta. Baina kideen ustez, euskaraz aritzeak berebiziko garrantzia du gaur egun ere.
Bi hamarkada betetzera iritsi den arren, bidean hainbat oztopo eta zailtasun gainditu behar izan ditu elkarteak. Lehen hiru urteetan noraezean ibili ziren Ansoreaga kaleko egoitzan finkatu arte.
1990.eko hamarkadan egoitza galdu zuten ia; zarata zela-eta bizilagunak kexu agertu zirelako. Goiko solairua erosi, atea eta leihoak isolatu, sotoa afaritarako egokitu, eta ordutegia murriztu behar izan zuten. Taberna bezala ere funtzionatu zuen urte batzuetan, baina ez zuen luzaro iraun.


HOGEI URTE OPARO.

Oztopoak oztopo, euskararen alde lan handia egin du Iruñerriko elkarte euskaltzaleak. Hogei urteotan gizarteak aurrera egin du eta euskararen mesederako beste bitarteko batzuk sortu dira Nafarroan, baina Zaldiko Maldikok bizirik darrai, eta euskararen alde eginez bizirik jarraitzea oso positibotzat jotzen dute elkartekideek: "Helburua ez zen Iruñerriko euskaldun guztien aglutinatzaile izatea, euskararen alde egitea baizik, eta horretan, erreferentzia puntu gara".
Hogeigarren urtemuga dela-eta ospakizunetan murgilduta dabiltza bazkideak. Otsailean "Hiru puntu" antzezlana eta Mikel Urdangarinen kantaldia antolatu zituzten. Bertso-afaria ere egitekotan dira garai bateko bertso eskolan ibilitakoekin. Eta horrez gain, aldizkari bat argitaratuko dute, euskararen egoeraz gogoeta egin eta Zaldiko Maldikoren historia ezagutarazteko .


Azkenak
Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko

Xak eta Ekiza

Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.

-------------------------------------------------------

Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]


“Inoizko euskal zinemarik indartsuena” izango da 73. Zinemaldian

Astelehenean jakinaraziko dituzte ordutegiak, eta hilaren 14an, igandean, jarriko dituzte salgai lehen egunetako sarrerak. 254 film egongo dira ikusgai, 56 herrialdetakoak.


26 herrialde prest dira Ukrainan esku hartzeko, baina Putinek erantzun die helburutzat joko dituela

Emmanuel Macron Frantziako lehendakariak adierazi du 26 herrialde prest direla gerra amaitu ondoren Ukrainan indar militarra zabaltzeko, “lurrez, airez edo itsasoz” parte hartuz. Vladimir Putin buruzagi errusiarrak erantzun die ez duela horrelakorik onartuko, ez... [+]


Hizkuntza bat gutxiago munduan: azken caddo hiztuna hil da

Caddo hizkuntza gorde eta biziberritzeko ahaleginean ari den ekintzailea da Alaina Tahlate. AEBetako jatorrizko caddo herriko hizkuntza hori jario oneko hiztun bakarrarekin gelditua zen: Edmond Johnson, 95 urteko hiztunarekin. Tahlate gazteak aitortu zion estutasunez bizi zuela... [+]


Asimilazioaren kontrako topagune izanen da Izpegi irailaren 19 eta 20an

Izpegiko besten hirugarren edizioa ospatuko dute, Basaizea Baigorriko kultur elkarteak, Baztango Gazte Asanbladak eta Baigorriko zein Erratzuko gazteek elkarlanean prestaturik. Hitzaldiak, bazkaria, ibilaldia, kontzertuak... izanen dute zeregina.


Azpiegitu handiak
Osasunak bat egin du Nafarroako AHTren aldeko Plataformarekin

Osasuna futbol taldeak bat egin du Nafarroako Abiadura Handiaren aldeko plataformarekin, azken honek ostegun honetan jakinarazi duenez. UGT sindikatuak eta Eraikuntzaren Industrializatzearen Aldeko Nafarroako Klusterrak ere bai.


Bilboko etapa Palestinak “irabazi” zuela azpimarratu dute, eta protestan jarraitzera deitu

Palestinarekin Elkartasunak manifestazio nazionala antolatu du urriaren 4rako. Ostiral honetan Euskal Herriko 130 udaletxeren aurrean protestatzera deitu du Gernika-Palestina ekimenak.


2025-09-05 | Sustatu
Itzulbide jarri dute martxan Osakidetzan, euskarazko lan-hizkuntza eraginkorragoa izateko

Osakidetzak Itzulbide aurkeztu berri du. Itzultzaile neuronal bat da EAEko osasuneko profesionalentzat, euskaraz egiten diren kontsulta medikoetako informazioa gaztelaniara itzultzen duena. Euskara lan-hizkuntza eraginkorra izateko baliabide gehiago eskainiko dizkie... [+]


Ikasle nafarren %30ak ikasiko du aurten euskarazko D ereduan

Hiru urte bete dituzten 1.404 ikasle berri matrikulatu dituzte D edo B ereduetan, Nafarroan. Adin guztiak kontuan hartuz, 27.334 ikaslek ikasiko dute euskaraz. Matrikulen 67,8% ikastetxe publikoen sarean izan da.


Pantailen gehiegizko erabilera, desinformazioa eta indarkeria praktikak identifikatu ditu adingabeen artean Macsonrisas-ek

Ikasleek pantailekin duten harremana aztertu eta "Heziketa digitala LH eta DBH" izeneko txostenean jaso dituzte ondorioak Macsonrisas-eko kideek.


Kaleratze kolektiboa ezarri nahi dute Maderas de Llodion

Asteleheneko bileran helarazi zioten asmo hori enpresa batzordeari, eta irailaren 9rako deitu dute hurrengo bilera. Fabrikak 151 behargin ditu gaur egun, baina ez dute zehaztu zenbat kaleratuko lituzketen.  


Herriko dantzan parte hartzen ari ziren emakumeei eraso egin diete Errioxako Cervera herrian

Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]


2025-09-05 | Gedar
Gaztetxea lortu dute Etxaurin

"Bailara eraldatzeko ezinbesteko tresnatzat" hartzen dute Gaztetxea, eta elkartasuna adierazi diete "borrokan dauden beste Gaztetxe guztiei".


“Hondarribiko alardearen bi aldeak parez pare jartzea da zilegitasun bera ematea zapaltzaileari eta zapalduari”

Hondarribiko udal gobernuaren “ausardia faltaz”, kontsentsua bilatzearen tranpaz eta “gatazkaren espiritua berpiztu” nahi duen alarde tradizionalaren aldeko elkarteaz mintzatu zaigu Uxoa Anduaga, Jaizkibel konpainia berdinzaleko kidea. “Ez dira... [+]


Eguneraketa berriak daude