ESNE SALTZAILEAK INDUSTRIARI AURRE EGINEZ

  • Kezka agertu zuen orduko aleak esne industriek ekarriko zuten aldaketengatik eta baserritarrek botatako izerdiak etekin haietarako gehiegizkoak ote zirelako.

2001eko apirilaren 01ean
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Esnearen salmenta zela-eta, gure baserritarrak haserre zebiltzan. Lan asko egin eta etekin gutxi ateratzea ez da inoren gustuko... Gauzak horrela, beren ohiko otzantasunari muzin egin eta borrokari ekin zioten, une horretan egokien iruditu zitzaien arma erabiliz gainera: esnea! Beraiei ez ziela irabazirik ematen? Bada, esne industriari ere ez zion emango! Baserritarrak esnea alferrik galtzen uzten ikustea ez da egunero gertatzen den gorabehera eta ZERUKO ARGIA ere egoeraz kezkati agertzen zen bere 420. zenbakian, "Nekazariak" izenburutzat zuen editorialean.


NEKE, LAN ETA IZERDIAK

Eguneroko ogia irabazteko izerdi franko bota behar izatera zigortu omen zuen Bibliako Jainkoak gizona (emakumea, berriz, bestea baino "ahulagoa" izanik ere, zigor bikoitzaz saritu omen zuen: izan zitzakeen haur guztiak minez erditzera eta haiek zer jan eduki ahal izateko gizonak beste izerdi botatzera, baina utz dezagun kontu hori beste baterako). Izerdiz ogia irabazi beharra ez zen zigor biguna. Halere, gaitz erdi, gauzak horretan gelditu izan balira! Izan ere, Jainko guztiz ahaldun horrek bere haserrean gogoan hartu ez zuena gertatu baitzen handik gutxira, hau da, gizaki batzuk beste batzuen izerditik ederki asko bizitzea. Jan nahi bai, baina ez sororik erein, ez soroan nekatu, ez hotz-berorik igaro, zen hauen asmo sendoa, eta ondo atera zitzaien, gainera. Bada, baserritar xeheen ikuspegirako behintzat, haien ondorengoak ziren esne industriak.
"Iñori bada-ta, nekazariari ematen dio min gauzak alferrik galtzeak. Izan ere izerdi aundiz eskuratuak bait ditu", ezagutzen zuen Z. ARGIAren editorialak, eta jarraian honako galdera egiten zuen: "Zer gertatzen zaio, beraz, esneari alferrik galtzen uzteko?". Baina ezinbesteko galdera horri zuzenean erantzun beharrean, kontzientziazio lanari ekiten zion aurretik, hura ere beharrezkoa izaki...
"Zeiñen zoragarriak diran kalean bizi danarentzat baserriko pakea, lurraren kizkurra, aizearen garbia, eguzkiaren dizdira, errekaren marmarra, belardien ederra, loreen irriparra, txorien alaitasuna, beien marrua, astoaren arrantza, txerrien kurruxka...! Baiña ain gauza apain eta zoragarrien erdian bizi dan nekazariaren bizitza gogor eta latza duzu".


NEKAZARIEN ALDAPAK

Behin irakurle kaletarraren barnean laztasun horren hazia erein eta gero, heltzen zion hariari: "Esnerik ez ateratze onekin, berriz, ezin dala bizi adierazi nahi digu. Lurren eta gauzen balioa, ume, emakume eta zaharren lanak sartu eta alare ezin da iritxi gure nekazaria. Baserritik kalera datozen gauzak maldan behera datoz. Kaletik baserrira doan dirua, berriz, aldapa bizian goruntz. Bidean galtzen zaio. Egia da bai Juan XXIII'nak ziona: 'Munduan talderik baztertuena eta zapalduena nekazarien taldea dugu'. Arazo mingarri au, ordea, ez dugu illeta joarekin konduko. Zergatik dago ola? Zer egin behar dugu egoera beltz ortatik ateratzeko? Or dago iraultzaren gurpillean nekazarien kozka".
Egoeraren larria hobekiago azaltzen saiatzen zen, handik aurrera: "Nekazaria bide-gurutze batean aurkitzen da. Ez daki zer egin. Ez daki nola jokatu. Ez daki zertara abiatu". Eta ondo asko uler zezakeen edonork noraeza eta zalantza horien arrazoia, Z. ARGIAk jarraian deskribatzen zuen panoramaz jabetuz gero: "Batetik lurrean ari diranak gutxitzen joan behar dute eta bestetik lurreko emaitzak ugaritzen. Asko eta merke atera behar du munduko denda eta azoketara. Baiña ugaritze orrek ere gaiñez berealaxe egin dezake. Neurri batetik gora gizonak ez baidezake jan eta edan. Sabelak neurri jakin samarrak ditu".
Dena den, kaletarren kontzientzia piztea helburu nagusitzat bazuen ere, antza denez editorial haren asmoan ez zegoen baserritarrak mezurik gabe uztea, eta batek daki nori zuzendutako galdera mordo bat egin ondoren, beraientzat espreski buruturiko aholkua agertzen zuen: "Emen belar gauza merkeago eta ugariago omen dago esnea ere merkeago ateratzeko. Baiña etxera egin behar diran bide luzeak, etxera eraman behar dan argia edo etxean jarri behar dan ura merkeagoak al dira? Merkeagoak al dira urtearen buruan bide luze eta malkartsuetan nekatzen diran tresnak? Merkeago ahal da inguruko bizi-modua? Eta nola eskuratu laguntza gehiago gabe behar dituzten aurrerapen eta erosotasun oiek danak? Asko eta merke atera, baiña nun, nork, eta nola saldu? Nekazarien esku al daude esne-etxe, aragitegi, denda eta azokak? Ba du esku-bete lan gure nekazariak burua jaso nahi badu. Ez dezala pentsa zerutik mana bezela laguntza jetxiko zaionik. Berak argitu beharko du, berak elkartu, berak burrukan egin".

GAURKO MITOGINTZA
Luis Haranburu-Altuna, 1971-III-21
Izenaz gero izana gero eta areago esan beharra. Alegia, ideia batez burua astun eta arima haurdun dugunean larri gara kanporat ixuri arte. Ba dakit euskal kulturaren plazak zenbat exer-toki hainbat kritiko duala. Fenomeno hau on ala txar den ez dut hemen juzkatuko, hala ere ez naiz ez lotsati ez kezkati, zeren eta xaxkar eta ximel naizen, kritika lodiak txirrixt eginen didate sarrienik. R. Barthes-en eskutik nator Z.A.ra, benetan, laguntzaile handiagorik ez nezakean desira. R. Barthes nor den? Ba... frantses jentil bat dugu, linguistika gaietan dotore jantzia, baina ez pentsa ez, xaxi intelektuak ameslari baten aurrean garenik. Ondoenik, berak eginen du aurkezpena: "Nik osoki bizi nahi dut nere garaiko kontradizioa, eztenkadaz eta irri-minaz egia bila nabil...". R. Barthes-ek dioenez, linguistika leiho zabal bat da, leiho honetatik bere inguru diren jende eta munduak begirada zorrotz eta zehatzez aztertzen ditu. Honetarako "Semiologia" deritzan zientzia erabili ohi du. Hitzak azal ditugu eta hizkera jantzi bat, hitz-azal horien muinean
mitoa aurkitzen da. Gizona mitoan murgilduta bizi da, eta hain zuzen, jabetu gabe. (...) Euskal gizartea aztertu nahi dut. Ezaguera honetara iristeko euskal mitoen zehar, euskal izaeraren muinera jo dut.
(...) ZERUKO ARGIAn astez aste euskal mitoak salatzen ahaleginduko natzaizue. Jakina! Sarritan gogor eta min emanaz ekingo dut, salatze guztia gaitza da, baina... ostera dakazkit R. Barthes-en hitzak: "Osoki bizi nahi dut nere (herri) garaiaren, Kontradizioa, eztenkadaz eta irri-minaz, egia bila nabil".

BURUKO ILEETARAINO GAUDE!
Imanol Laspiur, 1971-IX-21
Ez al duzue euskaltzainik elkarren artean erderaz sendoki entzun? Nik bai, gizonak, eta arima ere lurrera. Ikastolako andereñorik bere artean?... Hau denau eskandaloa da! Gure ekintza guztiak, ahalik behintzat, euskeraz behar dute izan. Ez da aski haurrak ikastolara "botatzea", eta hau gurasoei doakie. Ezta ere aski andereñoek ikastolan euskeraz egitea, gero kalean adiskideekin edo ta beren etxetan erderaz ari izaten baldin badira. Eta, lantokietan toki bat betetzeko pertsona bila ari garenean, edo ta egunkarietan egiten ditugun dei horien bidez euskeraz jakin behar denik esaten ez badugu, eta telefono hotsari euskeraz "nor da" edo "esan" edo "bai" edo horrela erantzuten ez badiogu, lantegi barrutan, etxean, kalean, kafeterietan eta non-nahi eta beti euskeraz egiten ez badugu... UTIKAN automobiletan-eta jartzen ditugun "Euskeraz" letrerotxoak. Pikutara haurrei euskal-izenak jartzeko dugun itxurakeria zimel hori! Ken paretik euskal "abizenak", ez beste, harroki agertu nahirik ditugun harroputzok! Presa gara eta ez dadukagu denbora galtzerik. (...) Emagaldu urrikariei, beren gorputza saltzen dutelako, baiti lotzea errazagoa da auzi bakoitza aztertzen jarri eta iritzia gizonki azaltzea baiño "prostituta" deritzate. Guk, gerok, geure expresio-biderik jatorrena saltzen dugulako, Euskal Herria ta euskalduna euskaldun egin gaituan EUSKERA saltzen dugulako, "prostituto" batzuk gara.


Azkenak
“Inoizko euskal zinemarik indartsuena” izango da 73. Zinemaldian

Astelehenean jakinaraziko dituzte ordutegiak, eta hilaren 14an, igandean, jarriko dituzte salgai lehen egunetako sarrerak. 254 film egongo dira ikusgai, 56 herrialdetakoak.


26 herrialde prest dira Ukrainan esku hartzeko, baina Putinek erantzun die helburutzat joko dituela

Emmanuel Macron Frantziako lehendakariak adierazi du 26 herrialde prest direla gerra amaitu ondoren Ukrainan indar militarra zabaltzeko, “lurrez, airez edo itsasoz” parte hartuz. Vladimir Putin buruzagi errusiarrak erantzun die ez duela horrelakorik onartuko, ez... [+]


Hizkuntza bat gutxiago munduan: azken caddo hiztuna hil da

Caddo hizkuntza gorde eta biziberritzeko ahaleginean ari den ekintzailea da Alaina Tahlate. AEBetako jatorrizko caddo herriko hizkuntza hori jario oneko hiztun bakarrarekin gelditua zen: Edmond Johnson, 95 urteko hiztunarekin. Tahlate gazteak aitortu zion estutasunez bizi zuela... [+]


Asimilazioaren kontrako topagune izanen da Izpegi irailaren 19 eta 20an

Izpegiko besten hirugarren edizioa ospatuko dute, Basaizea Baigorriko kultur elkarteak, Baztango Gazte Asanbladak eta Baigorriko zein Erratzuko gazteek elkarlanean prestaturik. Hitzaldiak, bazkaria, ibilaldia, kontzertuak... izanen dute zeregina.


Azpiegitu handiak
Osasunak bat egin du Nafarroako AHTren aldeko Plataformarekin

Osasuna futbol taldeak bat egin du Nafarroako Abiadura Handiaren aldeko plataformarekin, azken honek ostegun honetan jakinarazi duenez. UGT sindikatuak eta Eraikuntzaren Industrializatzearen Aldeko Nafarroako Klusterrak ere bai.


Bilboko etapa Palestinak “irabazi” zuela azpimarratu dute, eta protestan jarraitzera deitu

Palestinarekin Elkartasunak manifestazio nazionala antolatu du urriaren 4rako. Ostiral honetan Euskal Herriko 130 udaletxeren aurrean protestatzera deitu du Gernika-Palestina ekimenak.


2025-09-05 | Sustatu
Itzulbide jarri dute martxan Osakidetzan, euskarazko lan-hizkuntza eraginkorragoa izateko

Osakidetzak Itzulbide aurkeztu berri du. Itzultzaile neuronal bat da EAEko osasuneko profesionalentzat, euskaraz egiten diren kontsulta medikoetako informazioa gaztelaniara itzultzen duena. Euskara lan-hizkuntza eraginkorra izateko baliabide gehiago eskainiko dizkie... [+]


Ikasle nafarren %30ak ikasiko du aurten euskarazko D ereduan

Hiru urte bete dituzten 1.404 ikasle berri matrikulatu dituzte D edo B ereduetan, Nafarroan. Adin guztiak kontuan hartuz, 27.334 ikaslek ikasiko dute euskaraz. Matrikulen 67,8% ikastetxe publikoen sarean izan da.


Pantailen gehiegizko erabilera, desinformazioa eta indarkeria praktikak identifikatu ditu adingabeen artean Macsonrisas-ek

Ikasleek pantailekin duten harremana aztertu eta "Heziketa digitala LH eta DBH" izeneko txostenean jaso dituzte ondorioak Macsonrisas-eko kideek.


Kaleratze kolektiboa ezarri nahi dute Maderas de Llodion

Asteleheneko bileran helarazi zioten asmo hori enpresa batzordeari, eta irailaren 9rako deitu dute hurrengo bilera. Fabrikak 151 behargin ditu gaur egun, baina ez dute zehaztu zenbat kaleratuko lituzketen.  


Herriko dantzan parte hartzen ari ziren emakumeei eraso egin diete Errioxako Cervera herrian

Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]


2025-09-05 | Gedar
Gaztetxea lortu dute Etxaurin

"Bailara eraldatzeko ezinbesteko tresnatzat" hartzen dute Gaztetxea, eta elkartasuna adierazi diete "borrokan dauden beste Gaztetxe guztiei".


“Hondarribiko alardearen bi aldeak parez pare jartzea da zilegitasun bera ematea zapaltzaileari eta zapalduari”

Hondarribiko udal gobernuaren “ausardia faltaz”, kontsentsua bilatzearen tranpaz eta “gatazkaren espiritua berpiztu” nahi duen alarde tradizionalaren aldeko elkarteaz mintzatu zaigu Uxoa Anduaga, Jaizkibel konpainia berdinzaleko kidea. “Ez dira... [+]


Eguneraketa berriak daude