URAK LEUNDUTAKO BASATIA

  • Apirilaren 16a bitarte, Albert Marquet (1875-1947) Bordeleko margolariaren erakusketa zabala dago ikusgai Bilboko Arte Ederren Museoan. Fauvismoaren sortzaile nagusienetakoa, beste bide batzuetatik ere jo izan zuen, erakusketako 100dik gora lanek erakusten duten moduan.
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Paris, 1905eko Udazkeneko Aretoa. Matisse, Derain, Vlaminck, Marquet, Friesz edo Dufyren lanen aurrean da Louis Vauxcelles kritikoa harrituta, eskandalizatuta dago. Inpresionismoaren ondoren, estilo berri bat du aurrean eta berau deskribatzeko "fauves" (piztiak) hitza hautatzen du. Arte mugimendu publiko berri bat jaio da, Fauvismoa, Inpresionismoaren azken arnasa eta XX. mendeko abangoardiaren lehena. Formak eta, bereziki, kolorea erabiltzeko modu "basati" horren bidez, mugimendu honetako protagonistek espresioa du helburu. Fauvismoaren ordezkari nagusi Henri Matissek garbi esan zuen: "Espresioa eta dekorazioa gauza bera eta bakarra dira; bigarren terminoa lehenengoan dago kondentsatua".
Eta egunotan Bilboko Arte Ederren Museoan dago kondentsatua halaber, fauvismoaren sortzaileetako baten lana. Albert Marqueten 100 lan inguru, artista honen bilduma publiko garrantzitsuena, ekarri dute Bordeleko Musée des Beaux Arts-etik.


EZ HAIN FAUVISTA.

Matisse-rekin batera Gustave Moreauren tailerrean garatu zituen Marquetek Parisko École Nationale des Arts Décoratifes eta École des Beaux Arts-en ikasitakoak. Fauvismoari loturik aurkeztu dugu, Udazkeneko Areto eztabaidatsu horretako partaide izan baitzen. Baina denbora gutxian egon zen estuki lotuta korronte horri. Obra erabat fauvistak baditu ere, bere estilo propio leunago, sotilago bat garatu zuen. Orriotan ipini ditugun La fenêtre à la Goulette edo Fête foraine au Havre koloretsuan fauvismo tipikoa ikusten da. Baina oro har, berak erabilitako tonuek mugimendu artistikoaren purutasun eta gogortasunetik ihes egiten dute, ahulagoak dira, harmonikoagoak. Fauvismoaren kolore leherketa 1905ean eman bazen ere, Albert Marqueten 1904ko lanetan dagoeneko estilo "epelagoa" agertzen da.
Gainera, bere lan osoa ez zuen kolorean oinarritu eta, olio nahiz akuarela ugari utzi bazituen ere, tinta txinatarraz edo arkatzez egindako bildumak ere osatu zituen. Bilboko erakusketan, esaterako, bildumaren %60 marrazkiek betetzen dute. Marrazki soilak dira gehienetan, marra arinekoak, La charrette à bras kasu.


PORTUAK.

Erretratua landu zuen Bordeleko artistak; hor daude Portrait de Marcelle Marquet edo orri honen goiko aldetik keinu egiten digun autoerretratua. Bodegoiak irudikatu zituen eta hor da, adibide gisa Nature morte avec pommes et gobelet. Baina horien guztien gainetik paisaia nagusitzen da Marqueten obran. Konposizioa bere kezka nagusienetakoa zen eta, horregatik, irudikatutako paisaiak ordenatuak, orekatuak dira. Forma bertikal eta horizontalak oso markatuak ageri dira mihise nahiz marrazkietan. Ikusten zituen oinarrizko elementuak baino ez zituen jasotzen, bigarren mailako elementuak alde batera utzita.
Bere obraren hastapenetan Parisen jardun zuen lanean eta hiria eta inguruneak islatu zituen bere margoetan; Sena ibaiaren inguruak batez ere. Izan ere, hasieratik urak garrantzi handia hartu zuen bere lanean. Hasierako lanetan Jardin du Luxemburg bezalako paisaia lehorrak ugariak badira ere, berehala uraren presentzia erabatekoa izango da bere paisaietan. 1920tik aurrera bidaia ugari egin zuen Europa eta Afrika iparraldera. Orduan jorratu zuen, bereziki, bere obraren gai nagusia: portuak. Le Havre, Hamburgo, Marseilla, Napoli, Ondarroa, Hondarribia, Hendaia, Aljer... eta beste hainbat hiritako portuak eta horien inguruko giroa ekarri zituen bere lanetara behatzaile bikain honek. Horren erakusle garbiak dira lehen aipatutako Fête foraine au Havre edo lerro hauen gainean dugun L'escadre alliée à Alger, bere azken urteetan buruturikoa.
Bigarren mailako elementuetan erreparatzen ez bazuen ere, argiaren, baldintza atmosferikoen eta, batez ere, uraren egoera aldakorrak zehaztasun handiz biltzea lortu zuen. Urrutiko planoak gertukoekin batu zituen gainera, aldakortasuna areagotuz. Azkenean korronte modernoen modu berriak erabili zituen, baina, errealismorako bidea baztertu gabe. Bi elementuen arteko oreka zaila lortu zuen bere estilo berezia garatuz.
Finean, korronte berritzaile baten sortzaile izanik ere, bere bidea jorratzen jakin izan zuen artista izan zen Albert Marquet, kolore eta forma "basatien" bultzatzaile izan ondoren, bere lana portuetako ur lasaietan baretu zuena.


Azkenak
“Gaza militarki okupatzeko plana berehala gelditu behar du Netanyahuk”, esan du nazioarteak

Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.


Pazienteek 25 egun itxaron behar dituzte, batez beste, Osasun Mentaleko Zentruetan arta jasotzeko

25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude. 


Non dago Maider?

Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]


Oñatiko egoitza batera mugituko dituzte Donostian kale egoeran bizi ziren migratzaile maliarrak

Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.


“Intentsitate altuko” bi sexu eraso salatu ditu Gasteizko Mugimendu Feministak ostegun gauean

Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak. 


Gaza Hiria okupatzeko plana onartu du Israelgo Segurtasun Kontseiluak

Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]


Oholtza denontzat?
Feminista izango da, edo ez da izango

Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]


2025-08-08 | ARGIA
GOMENDIOAK | Sei liburu uda honetarako

Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde

Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]


Errusiak baieztatu du Putin eta Trump datozen egunetan bilduko direla

Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]


Boubacar Diouf: “‘Manteroa’ izatea ez da delitua; bakean bizi nahi dugu, diskriminaziorik gabe”

Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]


Nafarroako suteak nekazaritzako makina batek sortu zituela baieztatu du gobernuak

338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.


ChatGPT psikologo bezala erabiltzearen arriskuez mintzatu da Mireia Centeno Gutierrez psikologo eta psikopedagogoa

Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.


Heriotza txikiak

Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]


Miren Agur Meabe
“Zalantza askorekin idatzitako liburua da, baina zalantzek bultzatzen gaituzte aurrera”

Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]


‘Stabat mater’ borobila

Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana. 

Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia. 

Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.

Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]


Eguneraketa berriak daude