"ZORIONA HELDUEZINA DEN BITARTEAN GARA ZORIONTSUAK"

  • bada ere ezagutzera, literaturgintzan aritua eta komunikazio alorrean aditua da ondarrutar hau. Komunikatzeko iaioa izanik, desirak ondo hausnartu dituela erakutsi digu.

2000ko urriaren 15ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Enpresari egokitutako komunikazio alorrean ari zara. Komunikazioan aditua izanagatik ez duzu hedabideen munduan zure profesioa gauzatu.
Informazio zientziak ikasi ahala idatzizko kazetaritza landu nuen. Irratian eta telebistan, berriz, EITBn ari-tzeko aukera izan nuen beka baten bitartez. Bai irratia bai telebista zuzeneko medioak diren aldetik bizkorregiak eta azalekoak iruditu zitzaizkidan. Niri, adierazi beharrekoa, gehiago lantzea gustatzen zait.
Karrera ikasten ari ginela, lagun talde batek geure enpresa propioa sortu genuen. Bertan, eskaintzen genuen zerbitzua bezeroari helarazteaz gain, informazioa jaso eta eratu, eta komunikatzera nola heldu beharko genukeen aztertu genuen. Enpresa proiektuaren azalpena une bakoitzean eta pertsona bakoitzari nola egokitu behar zaion jakitea eta hala izan zedin lortzea, oso zaila zela konturatu ginen. Esperien-tzia hark zeharo liluratu ninduen eta enpresari zuzendatuko komunikazioan aritu nahi nuela erabaki nuen. Frantziara joan nintzen arlo horretan espezializatzera eta horixe bihurtu dut nire profesioa. Gaur egun, Danobat taldean dihardut lanean, komunikazio arduradun bezala.

"Desira izoztuak" bildumako "Sikeran orain badaki" ipuina aipu iradokigarri batekin hasten da: "Kazetaritzatik bizitzerik ez dago".
Ez da nik sentitu edo bizi izan dudana, bai ordea, inguruan nire ikaslagunek bizitako zerbait. Nire ikaskideak, lagunak, denok hasten garen bezala hasi ziren, ahal den lekuan proba eginez, eta esaldi hori guztiona zen, ikusten zelako oso zaila zela, hasieran behintzat, kazetaritzatik bizitzea. Enpresaren inguruan murgiltzen hasi nin-tzenean, oraindik esplotatzeke zegoen alor bat zela ikusi nuen, eta beraz, irtenbide gehiago eskaintzen zituela.

Euskal Emakume Idazleen Lantaldeko (EEIL) partaide zara. Nola ikusten duzu emakumeen zeregina literaturan?
Emakumezkoek idatzitako literatura argitara eta ezagutzera emateko zailtasunak bizi genituela iruditzen zitzaigulako eta, batez ere, elkar ezagutu eta babesteko sortu genuen talde hau. Bigarren mailako argitalpenetan mugitzen ginen sentsazioa genuen eta beraz, aukera bat eman nahi genion geure buruari eta literatura irakurleari, euskal idazle emakumeak betiko lau edo bostez gain, gehiago ere badirela esateko eta ezagutzera emateko. Ildo honetan, gure lehen emaitza, "Gutiziak" ipuin bilduma da, hil honetan argitaratuko dena. Proiektu honetan 29 emakumek parte hartu dugu.

Beharren bat izan al duzu desiraz eta gutiziaz idazteko?
Ez da beharra izan. Ez bederen, kontzienteki sentitu dudan behar bati emandako erantzuna. Baina atzerantz begiratzen dudanean, oinarrian badagoela ikusten dut, betidanik kolpatu izan nauen ideia bat.

Abiapunturen bat izan al zenuen?
Atzerantz begiratze horretan, Aladinoren ipuina datorkit burura; gogoratzen dut, ipuin hartan, jeinuak hiru desio eskaintzen zizkiola Aladinori, eta orduantxe gelditu nintzela estrainekoz zeharo liluratuta, ni neu, pertsonaiaren lekuan jarrita, ez nintzelako gai hiru desio formulatzeko. Uste dut, harrezkero, liburuan agertzen diren desirak biltzen hasi nintzela.

Pertsonek ditugun desira guztiak bildu al dituzu?
Liburua atondu aurretik sailkapen bat egin nuen: zenbat desira ote dauden eta abar. Noski, hamalau desira baino gehiago daude mundu honetan, eta pertsona bakoi-tzak hamalau baino gehiago bizi, ezagutu edo sufritzen ditu, baina aukeratu beharra zegoen, eta oraingoan bai, kontzienteki egin nuen desiren gaineko hausnarketa eta aukeraketa: desira bakoitza zer den eta desira bakoitzaren aurrean nola jokatzen dugun, zer-nolako portaerak izaten ditugun hausnartu nuen. Aztertu eta ulertu asmo nituen jokamolde horiek azaltzeko asmatu nituen ipuinak.

"Denborak ezabatutako memorian" lehen ipuina ezberdina da besteekiko. Zergatik?
Lehenengo ipuin hau errealitatetik hartutako istorio bat da; hamalau ipuinetatik erreala den bakarra. Aran izeneko protagonista egiazkoa da. Honek egun batez kontatu zidan bizitza nobelatu egin dut, baina ardatza benetakoa da. Berak uste zuen, bere bizitza oso ederra eta arranditsua izan zela. Nik ostera, berak kontaturiko istorioari beste irakurketa bat egin nion, eta horixe da azaltzen dudana. Hau da, lortu ezin izan zuen desira izan zen niri, kontatu zidan guztitik, interesatu zitzaidana eta hortik atera nuen ipuina.

Ipuina bi partetan emana duzu. Arrazoiren bat?
Bi partetan idatzia bada ere, ez dut erlatibizatze asmorik izan. Istorioak bi momentu eta bi leku izan zituen eta halaxe kontatu dut. Dena dela, irakurleari lehenengo zatia aberasgarriagoa iruditu dakioke, bigarren zatiak ez daukan irakurketa bikoitzaren aukera eskaintzen duelako.

Lehenetik hasita, barne mintzo bat nabari da ipuinen pertsonaietan.
Hitz egiten dugunean beti dugu gure aurrean ispiluak ematen digun beste aurpegi edo argazki bat. Geurea den baina sarritan etsai gisa ager-tzen zaigun beste aurpegi horrekin edo horren kontra dihardugu, gau eta egun, egin behar dugunaz edo egindakoaz erabakitzen. Gure mintzoarekin ados jartzen garenean pozik gaude, eta jartzen ez garen bitartean, arazoak izaten ditugu. Ordea, gure barne-mintzoa hizketan jar-tzen badugu bidea egiten edota bidean ikasten goaz. Liburua bera ere, ikaste prozesu bat bezala ulertzen dut eta ezinbestekotzat jotzen dut liburu honetan behintzat, mintzo salatzaile eta sesiozalearen aurkezpena, ia-ia ipuin gehienetan azaltzen dena.

Ipuin batzuk eskutitz modura paratu dituzu. Zergatik?
Narratzailea isilarazi eta pertsonaiak beraiek hizketan jartzeko premia sentitu nuen. Askatasun pixka bat nahi nuen horien ahotan eta bereziki hautatu nuen idazkera estilo ezberdin hori. Akatsak egin behar bazituzten ere, akats egileak pertsonaiak izan zitezen nahi nuen. Batez ere, liburuak eskatuko lukeen seriotasun horretatik ihes egitea nahi nuen. Gutunetan uste dut lor-tzen dela, oso arinak gelditu direlako irakurtzerakoan.

desira izoztuak?
Beno, horixe da liburuaren mezua. Hau da, lortu nahi duguna bidean dugun bitartean, desirak oso ederrak dira; behin lortu ditugunean, ostera, izoztu egiten direla esaten dut, halako frustrazio antzeko bat sumatzen dugula. Esaterako, Maitaneri (ipuin bateko protagonista) gertatu zitzaiona horrelako zerbait da. Betidanik desiratu izan zuen gizonezko mota bat eta gizonezko horrek izan behar zituen aberastasun eta ezaugarriak bere egitea. Behin lortzen duenean, bada, ikusten du ez daukala horrenbesteko baliorik. Ipuin guztietan azaltzen da barne borroka hori. Borroka horrek, desira lortu bitartean zein gaizki senti-tzen garen edota lortutakoan zelako frustrazioa sentitzen dugun agertzen du. Besteak beste, desirak lortzeko bidea eskaintzen digu liburuak eta zoriona helduezina dela erakutsi. Nik esango nuke, zoriona helduezina den bitartean zoriontsuak garela. Are gehiago, zoriontsuagoak garela, lortu uste dugunean baino. Itxaropena oso gauza ederra da horregatik.

Desiratzen dugun bitartean existi-tzen du gutiziak. Desira hori bete dugunean desira desagertu eta berarekin hiltzen gara pixka bat.
Azalean datozen gereziak hori esatera datoz amini bat; neuri gertatzen zaidan zerbait da. Gereziak dira gehien gustatzen zaidan fruta. Hamar edo hogei egon platerean, berdin da, ezin jan gabe utzi. Ostera, oso garratzak eta mingotsak direla iruditzen zait, eta jaten baditut, badakit barnea hoztuta utziko didatela. Baina horretaz, jan ondoren konturatzen naiz. Hau da, jan arte ezin gelditu eta jandakoan galdetzen diot neure buruari, behin eta berriz, zergatik jan ote ditudan, jakinda aldez aurretik, eskarmentuz, beti barrua hoztuta uzten didatela. Eta erantzuna ez da erraza. Oraindik ez dut aurkitu.

Patua edota maitasuna desiraren aldagaiak dira. Maitasuna, desira den aldetik, bermaezina da betiko, ezta?
Maitasunaren gainean idatzitakoez irakurketa ezberdinak daude. Baietz esango banu, kontra pentsatzen dutenak haserretuko litzaizkidake, eta ezetz esaten badut, alderantziz. Maitasuna, bere horretan, betirako dela pentsatzea inozokeria bat dela iruditzen zait. Hori bera esateak ere, maitasuna hil egiten duelako. Kritika horixe egitera datoz maitasunari buruz idatzitako bi gutunak. Era berean eta galdera aprobetxatuz, patua ere ez dagoela idatzita esango nuke, ezer ez dagoela idatzita finean, dena idatzita dagoela dirudigun mundu honetan.


Azkenak
Fermin Leizaolaren mundu interesgarriak

Donostia, 1960. Fermin Leizaola 16 urteko gazteak San Telmo Museoan zegoen Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkaritzara jo zuen, bertako Espeleologia Sailean aritzeko prest.  

Ez zen San Telmora egiten zuen lehen bisita izan; 1975eko ekainean Zeruko Argia-rekin... [+]


Lurra eta konpromisoa ardatz, Bizkaiko hamar emakume baserritarren historia kaleratu dute

Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.


2025-06-27 | Hala Bedi
Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote uztailaren lehenetik aurrera

Zuzendaritzak aurkeztutako Enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) atzera bota eta "irtenbide bat bilatzeko negoziaketak hasteko helburuz", Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote.


LGTBIQ+ Komunitatearen Nazioarteko Egunaren bezperan, “sexu askapena eta harrotasuna” aldarrikatu ditu EHGAMek

Argitaratutako oharrean, EHGAM Euskal Herriko Sexu Askapen Mugimenduak ohartarazi du "faxismoa eta ideia faxistak" zabaltzen ari direla mundu mailan, eta "erresistitzeko prest" daudela: "Beldurra baino askoz handiagoa da sentitzen dugun amorrua". 


EHUn kitxuaz, komunitate indigenen erresistentzia aldarrikatzeko

María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]


'Missa Solemnis'
Bihotzetik zeruraino

Beethovenen 'Missa Solemnis'

  • Taldeak: Bilbao Orkestra Sinfonikoa (zuzendaria: Nuno Coelho), Bilbao Koral Elkartea (Enrique Azurza) eta Iruñeko Orfeoia (Igor Ijurra).
  • Bakarlariak: Mira Alkhovik (sopranoa), Nerea Berraondo (mezzoa), Michael Porter (tenorea)... [+]

Baztango Udalak “euskal errepublikaren parte” dela erabaki du

Aurrez, Plentziak, Alkizak eta Gernikak euskal errepublikaren parte izatea erabaki zuten. Baztanekin, dagoeneko Euskal Herriko lau herriek hartu dute erabakia.


'Artxibo biluzia'
Memoria indibiduala, memoria kolektiboa eraikitzeko

Artxibo biluzia
Nor: Intza Alkain eta Javi Barandiaran (Metrokoadroka).
Non: Lemoako Kotxepin aretoan.
Noiz: ekainaren 2an.

-------------------------------------------------------

Lemoan independentzia eguna ospatzen ari dira. Kotxepin kultur etxearen alboan,... [+]


Adin txikikoak dituzten Gasteizko bi familia kale egoeran geratzeko arriskuan daude

Duela urtebetetik duen aldi baterako harrera proiektua eten diote familia bati, eta bestea joan den astean etxegabetu zuten, inolako jakinarazpenik jaso gabe. Auzoan Bizi etxebizitza sareak agerraldia egin du ostegunean Txagoko Komunitate Sarearekin eta Federico Baraibar... [+]


2025-06-27 | Xuban Zubiria
Bretoiera eta Bretainiako kultura sustatzen zuen Breizh kooperatiba itxi dute

Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.


Frantziako Estatuak EEPn 100.000 euro gehiago inbertituko ditu, baina helburuetatik urrun

Maider Behotegi Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakariak inbertsio handitze guztiak berri onak direla adierazi zuen iaz. Hala ere, erakunde bakoitzak gutxienez 300.000 euro gehiago ipintzea "beharrezkoa" dela nabarmendu zuen, helburua 2050ean hiztun kopurua... [+]


Ed Rojas
“Trans legea onartu dute, baina zer gertatzen da identitate ez-bitarrekin?”

Tramite burokratikoetan murgilduta dago Ed Rojas. Kolonbian jaio eta bizi, 2022an Ikasketa Feministak eta Generokoak Masterra egin zuen EHUn. Baina titulua amaitu eta hiru urtera, ez du lortu bere izenean jasotzea. Arrazoia? 2022an ez-bitar markagailua jarri zuen bere... [+]


Azken hamar urteetan %21 jaitsi dira iktus kasuak Nafarroan

2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.


Espainiako Kongresuak gobernuari eskatu dio 78ko sanferminetako gertakariak “argitzeko” eta biktimei “aitortza” egiteko

1978ko sanferminetan gertatutako Poliziaren kargak argitzea, horiei buruzko dokumentuak desklasifikatzea eta gertakarietan hildako German Rodriguez biktima gisa aitortzea eskatzen diote Espainiako Gobernuari Kongresuak onarturiko dokumentuaren bidez.


2025-06-27 | Elhuyar
Adimen naturala

Adimen artifizialak adimenari berari buruzko eztabaida berpiztu du: zer da adimena, zertan bereizten dira giza adimena eta adimen artifiziala deritzoguna, zer egitura dute oinarrian… Eztabaida horrekin batera, animalien garunen egiturari eta gaitasun kognitiboei buruz... [+]


Eguneraketa berriak daude