PARADISUKO SUGEAK NONAHI

  • Amona Pantxikaren aurpegia aukeratu zuen Z.ARGIAk azalerako. Iraganeko bizipenen erretratuaz gain, garaiko Txileko eta Loiolako aferak bildu zituen.

2000ko irailaren 24an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Estatu Batuak, Estatu espainiarra eta antzekoen aurreiritzi ofizialei bizkar emanez, 1970eko irailaren haseran, lehendakaritzarako hautagai sozialista bat aukeratu zuen Txileko herriaren gehiengo erlatiboak, Salvador Allende hain zuzen ere. Berehala kontrajarri zitzaizkion besteak, ordea. Larrutik ordaindu beharko zuen herri honek bere ausardia, alegia bere burujabetzaz baliatu ahal izana... Z. ARGIAren 394. zenbakian ageri zen "Chile-ko auteskundeen ondoren: Beldurra" dugu horren adierazgarri.


INPERIALIS-MOAREN INDARKERIA ARINDU NAHIA

D. Izak izenpetzen zuen aipatu azterketa, eta aldizkariaren "nazio-arteko-unea" sailean zetorren. Ezin esan idazlea oso baikor agertzen zenik, aitzitik alde onak eta txarrak zuhur neurtzen ahalegindu zela baizik. Haseratik bertatik hauxe irizten zion txiletarren egoerari: "Iparamerikarrak bere egoaldean bizi diran Herrien senidetasuna egokitera eziñezkoa du. Bai bait dakite bere ekonomi ta politika indarra zenbateraiño Herri hoien menpetasunean finkatua dagoen. Chile-ko politika-giroak ere burruka nagusi horren txispristiñetatik ihes egiterik ez dauka. Frei lehendakariaren berritae-bideak funtsezko eragozpide bat aurkitu du: Iparamerrikaren indarra. S. Allende ere ipar aldeko ekonomiaren nagusikeriak dakarzkin mugeen jabe izango da noski".
Hala ere, hauteskundeen emaitzen nondik-norakoak azaltzerakoan, zera oroitarazten zuen: "Iparamerikak bere intereseen alde erne ta gizendu erazi duan antikomunismoaren gorputza Chilen sendoki iraun arren, bertako herritarrek ez dute atzera egin bere burua sozialistatzat jotzen duan gizonaren alde autarki gehienak emanaz", eta ondorio gisa honoko hau zioen: "Chile-ko auteskundeen ondoren bide egokiak oso mugatuak daudela ikusten baldin bada ere (...), bi gauz nabarmentzen dira. Batetik, Frei-ren eta kristau-demokraten aldakuntza-saioa areago eraman nahi duela Chile-ko herriak eta bestetik, sozialista joerak herriaren zati handi baten begi ona aurkitu duala inperialismoaren indarkeria puskatxo bat arintzeko".


DIRUDI PANPINA...

Dena dela, Z. ARGIAk nazioarteko gaiei antzeman daitekeen garrantzia ematen bazien ere, etxekoei gehiago, bistan da. Eta horrela, irailaren 20ko zenbaki horretan plazaratzen zuen azalean, etxeko hiru gai azpimarratzen zituen: Batetik, "Batasuna behar. Mitxelenaren hitzaldiak". Horren goialdean, berriz, "Euskalerriko amona bat", non Gorritiko amona Pantxika azaltzen zen, "Aida"k izenpetzen zuen argazki handi bezain politean. Argazki hori halako leku pribilegiatuan argitaratzearen arrazoia? Bada, argazkia beraren edertasuna izan zitekeelakoan nago, haren azpian agertzen zen argibidea generikoegia iruditzen baitzait... "Ona emen Gorritiko amona Pantxika. Nafarroan, Euskalerri guzian bezala, amona asko dago, nahiz eta panpiñak irudi. Erria jasotzeko benetako indarra eman dezaigutenak. Zenbat etxekoandre jator, euskaldun, kementsu! Euren seme-alaba ta illobei euskeraz egiten, zuzentasunean jokatzen erakusten dietenak".
Halako poesia ukitu samurra ezin, bada, berrien gordinkeriarekin nahastu eta, behin puntu horretara ailegatu eta gero, honoko hauxe adierazten zitzaion irakurleari: "Gorritiko erriaren berri 11.gn. orrialdean ikus. Bitartean, euskal amona guziei Jean Barbier-ek egin eta Mikel Laboak zabaldu duan 'Amonatxo' abestiaren hitzak eskeintzen dizkiegu". Eta halaxe eskaini ere!
Amona Pantxikaren alboan, ordea, hirugarren gaia zetorren: hau da, "Loiolako kursilloaren berri" ematen zuena. Ikastoletan jardun ahal izateko maistrak prestatzeko edo, egina izango zuten, beharbada, hango gorabeherak kontatzen zituen Jose Lasak, lekuaren eta giroaren aparta goraipatzeaz batera, eta laguntzaile izandako mila jenderi mila bider eskerrak eman ondoren, hauxe zehazten baitzuen: "Leku eta denbora berean, bi kurtsillo edo ikastaro izan ziren. 1. gradukoa bat edo asierakoa, parbulista berriak prestatzeko. 2. gradukoa bestea, au da, igaz egin zen kurtsilloaren jarraipena". Pozik ageri zen idazlea lortutako emaitzekin ere: "Badator, bai, erreka laster eta garbi baten gisa, Loiolako mendi artetik aberastasun bikaiña Euskal Herriko Parbularioetara!".
Baina paradisuan ere sugea agertu omen zen, eta Loiolako horretan antzeko zerbait: "38-ren bat andereñok edo etzuten nai izan matrikula ordaindu, arrazoia aurrez jarririk, alegia, organizazioak eman bear ziela andereño guztiei kontu zenbait diru bildu zen matrikula iturritik eta zertara zijoan diru ura" eta, noski, "erantzuleen aldetik onelako 'presiorik` etzan ontzat eman iñolaz ere. Andereño aipatuek kursilloa egin zuten, matrikularik ordaindu gabe, noski. Baiña bere buruen kalteteko ordea. Areago, beste andereñoen kontura egin zuten ikastaroa egin ere"

Loiolako Kurtsilloaren Berri
Loiolako Kurtsilloaren Berri
Jose Lasa, 1970-IX-20
Areago, beste andereñoen kontura egin zuten ikastaroa egin ere. Agian ori da gaurko zuzena eta justizia. Ori adiskidetasuna. Ori egiazko demokrazia. Beraz, naiz eta kurtsilloa egin, erantzuleak onelako erabakia artzera beartu ziren, naiz eta miñak biotza urratu, alegia, matrikula ordaindu etzuten andereñoei kurtsilloa egindako Agiria ez ematea. Iñungo etxean ez dago sartzerik atetik ez bada. Leioak ez dira etxean sartzeko prestatuak, argiari eta aireari sarrera emateko baizik. Aipatutako andereñoen zerrenda zeatza eskuetan daukagu. Puntu onetaz, laster, emango zaie Ikastoletako Guraso-Batzordei berri eta xeetasun osoak, idatziz. Sartu gera, sartu geranez, "definizioko" garaietan, garaia zanez... "Diplomazi ezti eta gozoko" denborak igaro ziren. Ba dute gurasoak asko edo zenbait andereñorekin zertaz kezkatua! Baiña poz bat ere ba dugu. Loiolako kurtsilloaren ondorioa. Asko andereño, geien geienak, langilleak, ekilibrio onekoak, amatasun jatorrez jantziak, urre garbia. Gure ikastolen argia eta itxaropena

Irakurleek diotena
Irakurleek diotena
Z.I, 1970-IX-20
Yaso dut Zeruko Argia'ren Irailla'ko 6'ngo alea ta benetan arrituta ta mindurik utzi nau zuen "Euskaltzaindiaren Oharra" idazlanak. Aspaldiko irakurle nauzute ta beti ederretsi izan dut zuen aldizkariaren neurritasuna ta oreka. Beti izanak dira, azkenengo urteotan batez ere, h aldeko eta h aurkako idazleak, zuek alderdi artu gabe.
Orain baiñan, ba-dirudi Lekuona Yauna ostikatuta izan ezkero, zuek h'ko alderdia artu duzutela agirian (...) Ken neure izena zuen arpidedunen artean, eta aurrerantzean ez neri biali Zeruko Argia'ren alerik. Tamal zait erabaki au artzen, baiñan olan yokatu bear dudala uste dut. Euskeraren onerako, zerbitzari nauzuten.

Gauzak garbi eta jokabideak garbiago
Gauzak garbi eta jokabideak garbiago
G. Garmendia Esnaola, 1970-IX-20
Begirunea elkarrentzat. Gure artean ez daukaguna, Gehienok ixilka eta ezkutuka gabiltza; baiña besteak agerian eta ozenki eta gogor salatu. Ez dago eskubiderik! Honen gogoko ez danean berehala deitura bat erantsi, zuzen baldin badator eta ez badator, baldin badagokio eta ez badagokio. Hari atsegin etzaionean, berriz, beste era batekoak. Izen bat, deitura bat, txartel bat ezarri eta... bazterrera hori! Eta berriz esango dut: ez dago eskubiderik! Zuri atsegin etzaizunean, "atzerakoi" dala... "apaiz arteko edo eliz kutsukoa" dala... "batasunaren kontrakoa" dala... "eusko-alderdiaren eragiñera" dabillela... eta muzin egin. Jokabide garbia al da? Ez eta ez! Eta bitartean, norbera zer danik azaldu gabe gelditu. Txantxo jantziak eta begitarte edo aurpegietako estalgarriak botatzeko garaia dugu. Bakoitzak bere aurpegia agertzeko ordua, alegia. Mitxelena'k argi eta garbi azaldu zituan hizkuntzaren, kulturaren eta herriaren arteko loturak eta horiekiko begirune beharrak. Gaurko Marx'darrek ez dut pentsaera hori dutenik uste; eta gure arteko "marsista" ustekoek gutxiago.
(...) Besteak beste, Marx'darren jokabide bat ari da nagusitzen gure artean: goikoak, aurrekoak eta aldamenekoak, izen txarrez beztutzea, batetik. Eta mitu berriak sortzea bestetik: "marsismoa"... "langille-herria"... "batasuna"... "gazteak"... e.a. Azkenik, berriz, euskaldunak sakabanatu, batzuk besteen aurka jarri-erazi: "mitu-giro" hontan sartzen ez dana, halako edo honelako da... "batasunaren kontrakoa"... "gazteen aurkakoa"... "zaharra"... "burgesa"... e.a. dala esanaz. Danak txartu erazi nahi honela, gero batzuk besteen aurka borrokatu gaitezen, elkarrengandik eten eta urrundu gaitezen. Gabiltzan danok egiaz eta joka dezagun garbi. Egiak eta jokabide garbiak dute azken-hitza.

Euskal Hit Parade
Euskal Hit Parade
J. M. A., 1970-IX-20
Abuztuaren lehen hamabosteko Euskal Hit Parade-n abesti garailea "Ni ez naiz ni", Fernando Unsainek kantatua. Bere egileak: A. Zubikaray eta Biktor Ureña dira, Pepe Nietok konponduta. Lehen hamar irabazleak hauek dira bere ordenan: "Ni ez naiz ni", Fernando Unsainena; "Aurresku vizcaino", BilbaokoTxistulari Bandarena; "Ikusi mendizaleak", Argoitia anaiarrebak; "Aitor-en hizkuntza zaharra", Urretxindorrak taldearena; "Marcha de San Ignacio", Donostiako Orfeoiarena; "Jabetasuna", Benito Lertxundirena; "Alaitasuna", Eztitxurena; "Asarre nabil", Fernando Unsainena; "Galdua naiz", Unai bikotearena; eta ""Maite zaitut neska", Andonirena. (...)


Azkenak
2025-08-05 | El Salto-Hordago
Plastikoak eragindako kutsadurak 1,3 bilioi euroko osasun gastuak eragiten ditu

The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.


Etxeko atxiloaldia ezarri diote Bolsonarori, 2023an estatu kolpe bat ematen saiatzeagatik

Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]


Bilboko Konpartsek “gustu guztientzako” 600 ekintzatik gora antolatu dituzte

Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko". 


2025-08-05 | Mikel Aramendi
Gero eta fede gutxiagorekin esanda: ‘No More Hibakusha!’

Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.

Iazko Bakearen Nobel... [+]


Netanyahuk Gaza osoa okupatzea erabaki du, armada aurka agertu arren

Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin bilduko da asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei "atseden hartzeko tartea" ematea... [+]


Sendo eta dotore

Zer: Orquestra de la Comunitat Valenciana
Zuzendaria: Mark Elder
Bakarlaria: Nelson Goerner (pianoa)
Egitaraua: Txaikovsky eta Xostakovitxen lanak
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren 3a.

-------------------------

Orquestra de la Comunitat Valenciana... [+]


Poloniak berriz ireki du Pablo Gonzalezen kontrako prozesu judiziala

Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.  


Konstituzioa aldatu eta betiereko presidente bihurtzeko ateak zabaldu ditu Nayib Bukelek

Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.


20.000 sinadura bildu dituzte txosnak Euskal Herriko ondare immaterial izendatzeko

Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]


Sarek eta Etxeratek mobilizazioak egin dituzte Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan

Urtero legez, hitzordua izan dute igandean Sare eta Etxerat elkarteek Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan. Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxeratzearen aldeko aldarriak egin dituzte. 


NBEren Segurtasun Kontseilua Gazan bahituta dauden israeldarrez mintzatuko da asteartean

Bahituen "egoera larriaz" eztabaidatuko dute biltzarrean egongo diren herrialdeek, Danny Danon Israelek Nazio Batuen Erakundean duen enbaxadorearen arabera. Hamasek adierazi du bahituek osasun arreta jasoko dutela baldin eta Israelek Gazara laguntza humanitarioa... [+]


AEBn euskararen irakaskuntza bultzatzeko akordioa sinatu dute Etxepare Euskal Institutuak eta NABOk

Euskal diasporaren Boiseko Jaialdiaren testuinguruan, Etxepare Euskal Institutuak eta AEBetako euskal erakunde NABOk euskararen irakaskuntza sustatzeko akordioa sinatu dute. Hori horrela, AEBetako Euskal Etxeek euskara "sustatuko eta trinkotuko" dute, eta Jaurlaritzak... [+]


2025-08-04 | Behe Banda
Kale estuak dituzten hiriak

Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]


Turismoaren negozioaren aurka mobilizatu dira Zarautzen

"Gure herria izugarrizko irabazi-iturria da turismotik negozioa egiten dutenentzat. Bertako langileok, berriz, horren albo-kalteak jasaten ditugu: miseria eta esplotazioa", seinalatu dute mobilizazioa deitu duten Kontseilu Sozialistak eta Etxebizitza Sindikatu... [+]


Requiem batekin abiatzea?

Zer: “Requiem (s)”. Ballet Preljocaj.
Koreografia: Angelin Preljocaj.
Eszenografia: Adrien Chalgard.
Argiztapena: Éric Soyer.
Jantziak: Eleonora Peronetti.
Bideoak: Nicolas Clauss.
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren... [+]


Eguneraketa berriak daude