ESKUALDEETATIK EKIN ZAIO AURTEN BIZKAIKO TXAPELKETARI

  • Bertsolari gazteen hazkunde handiaren ondorioz, Bizkaiko Bertsozale Elkarteak Bertsolari Txapelketa eskualdeetatik abiatzea erabaki du aurten. Jada hiru eskualdetako saioak burutu dira eta beste hiru jokatuko dira asteburu honetan eta hurrengoan.

2000ko maiatzaren 21ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Berrikuntzaz beteta dator aurten mendebaldeko bertsogintza. Arabarrek txapelketa berezitua egiteko lehen urratsak ematen dabiltza, eta bizkaitarrak, bakarrik aurrerantzean, eskualdeetako lehiara itzuli dira orain berrogei urte bezala, aspaldion sumatutako bertsolari gazteen hazkundeak behartuta. Herrialde horretako bertsozaletasunak bizi duen egoera gozoaren seinale, erronka handiari aurre egiteko antolaketan buru-belarri murgildu den jende multzoa.
Bide berriari ekin dio Bizkaiko Bertsozale Elkarteak, eta 60ko hamarkadan antolatu ziren txapelketen hariari tiraka egin dio. Izan ere, orain urte bi igarri ziren bertsolari gazteen hazkunde handiaren lehen ondorioak. Berrogeita hamar lagun baino gehiagok izena eman zuen eta udan sailkapen saioak antolatu ostean, zelan edo halan hura berregituratzeko balantzea egin zuten.
Ordutik aurtengoa antolatzeko ideiei bueltaka ibili dira Bertsozale Elkartean, eta aurten ere igo egin da bertsolari kopurua. "Berrogeita hamabi bertsolari inguruk parte hartuko du eskualdekako txapelketetan, eta Bizkaiko zortzi finalistak gehitu behar zaizkie" aipatu digu Jose Luis Basterretxea 'Altzalei' Bizkaiko Bertsozale Elkarteko idazkariak. "Horietatik ia hogei berriak dira, lehenengoz kantatuko dute aurten".
Batzuk adinak eta bertso-eskolek ekarrita plazaratu dira. Bestetzuk ordea, egitura berriak animatu ditu. Hurbiltasuna ere oso garrantzitsua baita goi mailan ez dabilen hainbeste bertsolarirentzat eta lagun giroan kantatzea norbere herri inguruan oso atsegina gerta daiteke. Ondorioz, zenbait eskualdetan eskualdeko txapelketek saio bakarraren ordez kanporaketak egin behar izan dituzte, eta horien artean finala antolatu. "Lea-Artibain adibidez, hastapenean gaudela kontuan izanda, Berriatu eta Etxebarriko kanporaketetan 125 eta 100 entzule izan dira. Hor klabea da hurbiltasuna, balorazioa gero egingo dugu, baina aurrera begira ere egiten da hau guztia. Behar bada oraindik eskualderen batean ez da indar gehiegi izango antolatze eta entzule aldetik, baina aurrera begira ere bada hau, txapelketa antolatzeko modu berria da, gero bertsolari bakoitza definitzeko beste era bat ere emango baitu" adierazi du 'Altzalei'k.


ANTOLAKUNTZAREN ERRONKA.

Horrelako txapelketa zabalak antolaketa ere gisakoa behar du. Leku bakoitzean bere antolaketa batzordea eratu behar izan du, une bakoitzeko saioak behar dituen ezaugarri eta betebeharrak zehazteko. Horren artean, gaijartzailetza eta epaileen kontua ere jagon dute, jarraikortasuna bertsoaren eremu guztietara hedatu guran.
Bertsozale eta bertso eskolen artean gaiak atera dituzte, horiek otu eta planteatzeko ikastaroa ere izan da, eta bertsoa epaitu behar denez gero, hartara jende gaztea bideratzea ere bada helburua. Josu Telleria eta Joxin Iturrioz bilbotarrek eta Moises Enbeita eta Jon Aurre muxikarrek epaituko dituzte hilaren 27an azken saioa izango duten txapelketetako bertsoak, badaezpada ere Josu Arroyo getxotarra lauretakoren baten ordezko dela.
Saioen erdiak jokatuak dira dagoeneko. Busturialdean, Durangaldean eta Arratian izan dira, eta barikuan Bilboaldekoa izango da hiriburuko Bilborock aretoan. Domeka goizean berriz Mendexako frontoiak Lea-Artibaiko finala hartuko du, eta Getxoko eskoletan kantatuko dute datorren asteko zapatuan Ipar-Uribeko bertsolariek.
Hain zuzen ere, falta diren hiru eskualdeetan -eta Arratian ere bai- aurretiaz bestelako saioak izan dira. Ipar-Uriben txapelketa saio bakarrean egiteko moldatu ziren zelanbait bertso inguruan dabiltzanak hartaratu barik, baina batetik final saio horretako bertsolariak trebatzeko eta hartaraino animatu ez direnak trebatzeko ere bestetik, eskualdeko herrietan bertako bertsolari eta txapelketako partaidez osatutako bertso afariak antolatu dituzte. Ia hogeita hamar lagunek kantatu dute afalostean, bertso giro ederra sortuz. Eta entzuleek ere epaile beharra egin dute, txukunen ibili izana iritzi dutena sarituz.
Arratian, Bilbon eta Lea-Artibain ere girotzeko balio izan duten saioak izan dira, finalerdi eran, eta horietatik irten dira egunotan jokatu edo jokatuko diren finalerdietako bertsolariak. Zenbaitzutan saioak izan dira, eta Bilboko kasuan, Ipar-Uribeko auzokideen antzerako afal edo bazkal osteko saioetan kantatu zuten Kafe Antzokian eta Santutxuko elkarte batean, gura zuten guztiek mahaian jesartzeko leku barik.
Maiatz amaierarako beraz, jakingo dugu nortzuk diren eskualdeetako sei txapeldunak. Bilbotik ekialderako eremu osoko bertsolariak dira, oraindik ere Ezkerraldean eta Enkarterrietan bertsogintzak urrats motela baitarama. Bizkaiko gainontzeko lurraldeetako sei txapeldunek udagoienean jokatuko den herrialdeko txapelketarako txartela artez lortuko dute, orain urte bi finalean egon ziren zortziei gehituz. Lehen bost kanporaketetarako behar diren hogeita hamar bertsolariak osatzeko gainontzeko hamaseiak berriz, eskualdeetan puntu gehien lortzen dutenak izango dira. Horregatik, epaile berberak izango dira saio guztietan. Ordutik aurrera, aipatutako kanporaketa, finalaurreak eta finala egongo dira. Eta hemen dago azken berrikuntza, aurtengo txapelduna ez baita Arriaga Antzokian jokatutako saioan erabakiko. Finala Euskalduna Jauregira eroatea erabaki dute aurten antolatzaileek.


1959AN HASITAKO TRADIZIOA.

Eskualdeetako lehen txapelketen hastapena 1959 urtean dago. Urkiolan hasi, eta Mungia, Bermeo, Markina eta Zeanurin kantatu zuten hogeita zortzi bertsolarik, Balendin Enbeita ez beste guztiek, aurreko urteko txapelduna izanda finaleko txartela baitzeukan. Bilboko Areatzan muxikarra izan zen berriz ere txapeldun, Jon Azpillagaren aurretik, baina finalak izan zuen bitxikeriarik: jaien barruan abuztuaren 30ean egitekoa zen, baina alkateak bozgorailuak kentzeko aginduta, bertan behera uzteko esan zuen Alfonso Irigoienek. "Hau hementxe egingo da datorren domekan eta altabozakaz". Eta horrela izan zen.
1960an aurreko urteko finalista biek zeukaten txartela, eta gainontzeko lau finalistak Ondarroan jokatu zen finalerdira artez sailkatu ziren. Finalerdia osatu zuten gainontzeko laurak berriz -German Uriguen, Ireneo Ajuria, Faustino Etxebarria eta Juan Mugartegi- eskualdeetako txapelketak irabazita kantatu zuten finalerdian. Eta finala Mugartegi berrituarrak berak irabazi zuen Bilboko Zezen plazan. Jon Azpillaga berriz bigarren.
Hurrengo urtean lortu zuen Azpillagak txapela, eta 1962an Jon Lopategik txapeldunorde utzi zuen berriz ere. Urtebeteko etena eta 1964an berriz ekin zioten txapelketari, eta finala Ondarroara lekualdatu zuten. Ez txapela ordea, Lopategiren buruan iraun baitzuen. Urte bi beranduago hirugarrenez izan zen muxikarra txapeldun, Durangoko finalean

JOSE LUIS BASTERRETXEA "ALTZALEI": "HURBILPENA DA EGUNGO ERRONKA"
Eskualdekako bertsolari txapelketa honetan hirurogei bertsolarik hartuko du parte, hamaika saio, leku... zelan bideratu da hori guztia?
Bizkaiko bertsozale elkartean partehartzaile posibleen mapa egin genuen, eta eskualde bakoitzean saio bat behintzat posible zela ikusi genuen. Beraz, lehengo eskualdeetako ohiturari heltzeko aukera zegoen, eta zabalago egiteko ere bai, Lea-Artibain, Arratian eta Bilboaldean kanporaketak egin behar izan baitira. Ipar-Uribeko merindadean gainera, finala bakarra izango da, baina girotzeko bospasei saio ere egin dituzte txapelketatik kanpo dabiltzan bertsolari edo bertsoan hasi berriekin.
Aurreko txapelketatik alde ederra dago; orduan ere jende asko zen eta hamabi sailkapen saio antolatu ziren txapelketa aurretik. Uda aurre eta ostean luze jo zuen kontua izan zen eta ez zeukan oraingo pertsonalitaterik; edonori edonon kantatzea egokitu zitzaion. Eskualdeka egiteak sei eskualdeetako arduradunak atera eta noizbehinka batzea dakar. Hor ildo nagusiak bideratzen ditugu, eta gero lekuan lekuan dena antolatu behar da, kantatzeko lekua, gaiak, publizitatea, jende kopurua...

Hurbiltasun handiko kontua izango da beraz, antolaketa ere eskualdeko bertsozaleen esku utzita.
Bai, aurreko txapelketaren aldean jendearengandik askoz hurbilagokoak dira, eta eskualde bakoitzean jokatzeak dena horretara baldintzatzen du, dena bertako jendearen esku dago antolaketa kontu horretan. Egin kontu, aurreko txapelketan ia gai falta egotetik orain saio gehiago egingo dira, gai aldetik ere horrek dakarrenarekin.
Hirurogei bertsolari direla esan dugu, baina partehartzaile bakoitzeko hiru pertsona daude antolaketan zelan edo halan, ehun eta larogeiko kopurua da hori; beraz, elkarte osoa dago martxan.

Etorkizuneko txapelketa erronka ere ildo horretatik joango da?
Bai, egitura definitiboagoa atera nahi genuke hemendik. Orain arte bertsolari kopuru eta mailaren arabera txapelketaren egitura aldatzen joan da, baina orain eskualde guztietan transmisioa ziurtatuta dago; Ezkerralde-Enkarterri inguru hori posible balitz etorkizunean... giroa eta entzule transmisiora bideratu behar dugu zortzi-hamar urtera begira, txapelketak errespetu eta oihartzuna lortu baititu.
Aurrerantzean hori izango da gure oinarria, gaijartzaile eta epaile berriak trebatzen ibili gara, eta antolatzaileak ere martxa horretan sartu gara. Hortik, adibidez gaijartzaileek euren ikastaroa izan zuten, zelan topatu gaiak eta zelan bideratu... epaileek ere antzeko zerbait... eta hau guztia amaitzean berriz batuko gara.
Horren guztiaren atzean badago kontu garrantzitsu bat, geure buruari lora gehiegirik bota barik, bertsolaritza gustatzen dela eta gauzak serio eta txukun egiten direla elkartean. Jaialdiak behera joan dira eta hurbilpena da orain helburua, bertsolariak badagoz eta alde guztietan jendea suspertu behar dugu, inplikatu, beste era batera saioetara joango ez litzatekeen jendea hurbildu


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude