ESKUALDEETATIK EKIN ZAIO AURTEN BIZKAIKO TXAPELKETARI
- Bertsolari gazteen hazkunde handiaren ondorioz, Bizkaiko Bertsozale Elkarteak Bertsolari Txapelketa eskualdeetatik abiatzea erabaki du aurten. Jada hiru eskualdetako saioak burutu dira eta beste hiru jokatuko dira asteburu honetan eta hurrengoan.
Bide berriari ekin dio Bizkaiko Bertsozale Elkarteak, eta 60ko hamarkadan antolatu ziren txapelketen hariari tiraka egin dio. Izan ere, orain urte bi igarri ziren bertsolari gazteen hazkunde handiaren lehen ondorioak. Berrogeita hamar lagun baino gehiagok izena eman zuen eta udan sailkapen saioak antolatu ostean, zelan edo halan hura berregituratzeko balantzea egin zuten.
Ordutik aurtengoa antolatzeko ideiei bueltaka ibili dira Bertsozale Elkartean, eta aurten ere igo egin da bertsolari kopurua. "Berrogeita hamabi bertsolari inguruk parte hartuko du eskualdekako txapelketetan, eta Bizkaiko zortzi finalistak gehitu behar zaizkie" aipatu digu Jose Luis Basterretxea 'Altzalei' Bizkaiko Bertsozale Elkarteko idazkariak. "Horietatik ia hogei berriak dira, lehenengoz kantatuko dute aurten".
Batzuk adinak eta bertso-eskolek ekarrita plazaratu dira. Bestetzuk ordea, egitura berriak animatu ditu. Hurbiltasuna ere oso garrantzitsua baita goi mailan ez dabilen hainbeste bertsolarirentzat eta lagun giroan kantatzea norbere herri inguruan oso atsegina gerta daiteke. Ondorioz, zenbait eskualdetan eskualdeko txapelketek saio bakarraren ordez kanporaketak egin behar izan dituzte, eta horien artean finala antolatu. "Lea-Artibain adibidez, hastapenean gaudela kontuan izanda, Berriatu eta Etxebarriko kanporaketetan 125 eta 100 entzule izan dira. Hor klabea da hurbiltasuna, balorazioa gero egingo dugu, baina aurrera begira ere egiten da hau guztia. Behar bada oraindik eskualderen batean ez da indar gehiegi izango antolatze eta entzule aldetik, baina aurrera begira ere bada hau, txapelketa antolatzeko modu berria da, gero bertsolari bakoitza definitzeko beste era bat ere emango baitu" adierazi du 'Altzalei'k.
Bertsozale eta bertso eskolen artean gaiak atera dituzte, horiek otu eta planteatzeko ikastaroa ere izan da, eta bertsoa epaitu behar denez gero, hartara jende gaztea bideratzea ere bada helburua. Josu Telleria eta Joxin Iturrioz bilbotarrek eta Moises Enbeita eta Jon Aurre muxikarrek epaituko dituzte hilaren 27an azken saioa izango duten txapelketetako bertsoak, badaezpada ere Josu Arroyo getxotarra lauretakoren baten ordezko dela.
Saioen erdiak jokatuak dira dagoeneko. Busturialdean, Durangaldean eta Arratian izan dira, eta barikuan Bilboaldekoa izango da hiriburuko Bilborock aretoan. Domeka goizean berriz Mendexako frontoiak Lea-Artibaiko finala hartuko du, eta Getxoko eskoletan kantatuko dute datorren asteko zapatuan Ipar-Uribeko bertsolariek.
Hain zuzen ere, falta diren hiru eskualdeetan -eta Arratian ere bai- aurretiaz bestelako saioak izan dira. Ipar-Uriben txapelketa saio bakarrean egiteko moldatu ziren zelanbait bertso inguruan dabiltzanak hartaratu barik, baina batetik final saio horretako bertsolariak trebatzeko eta hartaraino animatu ez direnak trebatzeko ere bestetik, eskualdeko herrietan bertako bertsolari eta txapelketako partaidez osatutako bertso afariak antolatu dituzte. Ia hogeita hamar lagunek kantatu dute afalostean, bertso giro ederra sortuz. Eta entzuleek ere epaile beharra egin dute, txukunen ibili izana iritzi dutena sarituz.
Arratian, Bilbon eta Lea-Artibain ere girotzeko balio izan duten saioak izan dira, finalerdi eran, eta horietatik irten dira egunotan jokatu edo jokatuko diren finalerdietako bertsolariak. Zenbaitzutan saioak izan dira, eta Bilboko kasuan, Ipar-Uribeko auzokideen antzerako afal edo bazkal osteko saioetan kantatu zuten Kafe Antzokian eta Santutxuko elkarte batean, gura zuten guztiek mahaian jesartzeko leku barik.
Maiatz amaierarako beraz, jakingo dugu nortzuk diren eskualdeetako sei txapeldunak. Bilbotik ekialderako eremu osoko bertsolariak dira, oraindik ere Ezkerraldean eta Enkarterrietan bertsogintzak urrats motela baitarama. Bizkaiko gainontzeko lurraldeetako sei txapeldunek udagoienean jokatuko den herrialdeko txapelketarako txartela artez lortuko dute, orain urte bi finalean egon ziren zortziei gehituz. Lehen bost kanporaketetarako behar diren hogeita hamar bertsolariak osatzeko gainontzeko hamaseiak berriz, eskualdeetan puntu gehien lortzen dutenak izango dira. Horregatik, epaile berberak izango dira saio guztietan. Ordutik aurrera, aipatutako kanporaketa, finalaurreak eta finala egongo dira. Eta hemen dago azken berrikuntza, aurtengo txapelduna ez baita Arriaga Antzokian jokatutako saioan erabakiko. Finala Euskalduna Jauregira eroatea erabaki dute aurten antolatzaileek.
1960an aurreko urteko finalista biek zeukaten txartela, eta gainontzeko lau finalistak Ondarroan jokatu zen finalerdira artez sailkatu ziren. Finalerdia osatu zuten gainontzeko laurak berriz -German Uriguen, Ireneo Ajuria, Faustino Etxebarria eta Juan Mugartegi- eskualdeetako txapelketak irabazita kantatu zuten finalerdian. Eta finala Mugartegi berrituarrak berak irabazi zuen Bilboko Zezen plazan. Jon Azpillaga berriz bigarren.
Hurrengo urtean lortu zuen Azpillagak txapela, eta 1962an Jon Lopategik txapeldunorde utzi zuen berriz ere. Urtebeteko etena eta 1964an berriz ekin zioten txapelketari, eta finala Ondarroara lekualdatu zuten. Ez txapela ordea, Lopategiren buruan iraun baitzuen. Urte bi beranduago hirugarrenez izan zen muxikarra txapeldun, Durangoko finalean
Aurreko txapelketatik alde ederra dago; orduan ere jende asko zen eta hamabi sailkapen saio antolatu ziren txapelketa aurretik. Uda aurre eta ostean luze jo zuen kontua izan zen eta ez zeukan oraingo pertsonalitaterik; edonori edonon kantatzea egokitu zitzaion. Eskualdeka egiteak sei eskualdeetako arduradunak atera eta noizbehinka batzea dakar. Hor ildo nagusiak bideratzen ditugu, eta gero lekuan lekuan dena antolatu behar da, kantatzeko lekua, gaiak, publizitatea, jende kopurua...
Hurbiltasun handiko kontua izango da beraz, antolaketa ere eskualdeko bertsozaleen esku utzita.
Hirurogei bertsolari direla esan dugu, baina partehartzaile bakoitzeko hiru pertsona daude antolaketan zelan edo halan, ehun eta larogeiko kopurua da hori; beraz, elkarte osoa dago martxan.
Etorkizuneko txapelketa erronka ere ildo horretatik joango da?
Aurrerantzean hori izango da gure oinarria, gaijartzaile eta epaile berriak trebatzen ibili gara, eta antolatzaileak ere martxa horretan sartu gara. Hortik, adibidez gaijartzaileek euren ikastaroa izan zuten, zelan topatu gaiak eta zelan bideratu... epaileek ere antzeko zerbait... eta hau guztia amaitzean berriz batuko gara.
Horren guztiaren atzean badago kontu garrantzitsu bat, geure buruari lora gehiegirik bota barik, bertsolaritza gustatzen dela eta gauzak serio eta txukun egiten direla elkartean. Jaialdiak behera joan dira eta hurbilpena da orain helburua, bertsolariak badagoz eta alde guztietan jendea suspertu behar dugu, inplikatu, beste era batera saioetara joango ez litzatekeen jendea hurbildu
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]
Kostako zaizu Adurtza baino auzo zaharragorik aurkitzea Euskal Herrian: aurten 1.000 urte bete ditu, Donemiliagako Goldea dokumentuan ageri denez (ikusi Gakoak honetan Josu Narbartek idatzitako erreportajea horri buruz), eta merezi bezala ospatu dute bertan bizi direnek. Baina... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]
1985. NATOn mantentzearen kontrako manifestazioak egin ziren Hego Euskal Herriko hiriburuetan azaroaren 10ean, tartean Donostian. Milaka lagun irten ziren kalera Koordinadora Antimilitaristaren deiari erantzunez, orduko agintariak karikaturizatzen zituzten mozorroekin. Kanpaina... [+]
Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]