EZ DA GIRO INGURUNEKO INGURUGIROAN

  • 1972. urtean Stockholm-em Nazio Batuen Giza Inguruneari buruzko konferentziakaldarrikatu zuen egun hau eta urtero ekainaren 5ean ospatzen da.

1999ko ekainaren 06an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Ingurugiroaren arazoak ezagutzera eman eta bere defentsan diharduten talde eta erakundeek Ingurugiro eguna dela-eta hainbat ekintza eta jardunaldi sinboliko antolatu ohi dituzte. Ahotik ahora darabilgu hitz hau ezpain artean, baina benetan zer ote da ingurugiroa, guztiok gauza bera ulertzen ote dugu hitz hau entzutean?
Nahikoa dugu edozein albiste edo prentsa-oharri erreparatzea hitz honen adiera ezberdinez jabetzeko. Askotan, ingurugiro arazoak ikuspuntu naturzale eta ekologista batetik soilik ulertu izan dira eta ingurugiroa hori baino askoz gehiago da. Ingurugiroa bizitzaren ingurune edo esparru osoa dela esan izan da, horrek esan nahi duen guztiarekin. Elementu asko azpimarratu daitezke ingurugiroaren bueltan, esate baterako klimari loturiko guztiak (tenperatura, prezipitazioa eta abar), ezaugarri fisiko nahiz kimikoak (pH-a, mineralen kontzentrazioa eta abar); mota guztietako bizidunen arteko elkarrekintzak ere ingurugiro dira eta noski, gizakiak sorturiko ingurune guztiak ere, ingurugiroaren parte dira, hala nola, ondare historikoa, ingurune soziokulturala...
Ingurugiroa ulertzeko garaian ere bilakaera bat egon da azken urteetan. Izan ere, duela urte gutxi arte ingurugiro arazoak mundu mailakoak soilik izaten ziren, ozono geruza dela, berotegi-efektua, klima aldaketa eta gisa horretakoak. Arazo global hauek betetzen zituzten aldizkari eta egunkariak, eta askotan etxe aurreko arazoei ez zitzaien erreparatzen.
Testuinguru honetan kokatu beharko genituzke 1972. urtean Stockholmen burutu zen Giza Inguruneari buruzko biltzarra eta hogei urte beranduago, 1992an, Rio de Janeiron burutu zen Lurraren gailurra. Bai batak nahiz besteak indarra galdua dute dagoeneko, bertan sinatu ziren akordio eta printzipio deklarazioak aplikatzea gaitza bihurtu baita. Esate baterako, Rio de Janeiroko biltzarraren inguruan sortu zen garapen jasangarriaren kontzeptua praktikara nola eraman behar den ez da asmatu erakunde desberdinetan eta gainera, duela urte batzuk, zenbaitek egin zituen aurreikuspen katastrofistak ez direla bete ikusi da. Hori dela eta, azken urte hauetako joerek beste bide batzuk hartu dituzte.
Gero eta arreta handiagoa jasotzen dute gure gertuko ingurunean ditugun arazoek. Arnasten dugun airearen kalitatea, edaten dugun uraren garbitasuna, jaten ditugun jakien jatorria, gure industriaren ingurugiro eragina, gure paisaia eta ingurune naturalen kontserbazioa... dira orain gehien kezkatzen gaituzten gaiak, etxetik «gertuagokoak». Nabarmena izan da, esate baterako, enpresa eta erakunde desberdinetan burutzen diren ingurugiro-ikuskaritzek izan duten gorakada. Gaur egun, ISO, UNE eta gisa horretako ziurtagiriak lortzeko lehian dabiltza enpresak. Ziurtagiri hauek lortzeko, ingurugiro baldintza zorrotzak bete behar izaten dituzte, baina gisa honetako ziurtagiriek izen ona eta ospea eskaintzen diete enpresei.
Ingurugiroarekiko sentsibilizazioak Euskal Herrian izan duen bilakaera hau beste ikuspegi batetik ere aztertu daiteke; hasieran, gure herrian, ingurugiroaren aldeko defentsan aritu zirenak mendizaletasunari loturiko talde eta pertsonak izan ziren; beranduago, garapen industriala zela eta, ingurugiroaren aldeko mugimendua gizarte industrial honi lotuta egongo zen. Gaur egun, mugimendu hau bizirik dago, baina orain, helburu desberdinak dituzten taldeetan antolatua aurkitu dugu

Ingurugiro arazoekin elkarbizi behar?

Edozein tokitako ingurugiro egoera aztertzerako garaian, ingurugiroa definitzerakoan kontuan izan ditugun elementu guztiak izan behar dira aztergai, eta ondoren beraien artean dagoen elkarrekintza aztertu. Ez gara hasiko hemen gure herriko ingurugiro azterketa zehatz bat egiten, baina ikus ditzagun labur-labur zeintzuk diren arazo larrienak. Izan ere, ingurugiro arazo hauekin bizi gara eta egunero ikusten ditugunez ezagunak zaizkigu, baina inoiz ez dago soberan arazo direla azpimarratzea. Hau da, ikertu eta konpondu beharreko arazoak direla eta ez gure bizitzako partaide.

Aireko kutsadura eta atmosferako arazoak hirigune handietan antzematen dira gehien; mota guztietako industriak eta kaleetako autoak dira kutsatzaile nagusiak. Gas kutsatzaileak, errautsak, hautsa eta zarata izaten dira arazo larrienak eta eraginak ugariak dira, hala nola: ikuskortasuna murrizten dute, osasun arazoak sortzen dituzte, kliman eragina izan dezakete, hainbat materiale hondatu ditzakete, kate trofikoak kutsatu daitezke...

Lurtzoruaren kutsadura ere arazo larri bihurtu da gure herriko zenbait gunetan. Lindanoaren kasua izan da sonatuena eta agian larriena. Kutsadura mota hau ere, neurri handi batean, industrien hondakinetatik eratorritakoa da. Neurri txikiago batean, nekazaritza intentsibo batek ere gisa honetako kutsadura sor dezake. Kutsadura honen ondorioz, lurtzoruan konposatu kutsagarriak azaltzen dira, materia organiko gehiegi edo gutxiegi egon daiteke, erosio arriskua aldatu egiten da...

Uraren kudeaketak aurrerapen handiak izan ditu azken urte hauetan, eta duela urte batzuk baino hobeto gaudela esateko moduan egongo ginateke. Kutsadura iturri nagusia industria eta hiriguneak dira eta neurri txikiago batean nekazal ustiakuntzak. Eraginak desberdinak dira kasuz kasu aztertuz gero, baina uretako oxigeno kontzentrazioa murriztu egiten da gehienetan eta elementu berriak azaltzen dira uretan.

Elementu honen inguruan sortu diren ingurugiro arazo larrienak, suteek, gaitzek eta kanpoko espezieek eragin dituzte. Ondorioz, lurtzoruaren kalitatea murriztu daiteke, zenbait espeziek bizirauteko arazoak izan ditzakete edo bertako hainbat espezie kanporatua izan daiteke espezie arrotzen zabalkuntza dela medio.

Arazo larrienak lurraren erabilpenak izan dituen aldaketen ondorioz etorri dira. Giza ustiaketek zenbait espezieren ugaritzea eta beste batzuen murrizketa eragin dute, ekosistematan desorekak sortuz.

Askotan aipatzea ahaztu egiten zaigun arren, osasun-arazoak, istripuak, langabezia, delinkuentzia, zaratak, ekonomi-politika txarrak, krisi sektorialak, hezkuntza falta, trafikoa... ingurugiro arazo dira eta gure bizi-kalitatean eragin zuzena dute


Azkenak
Asteburu honetan eginen da EHZ festibala, Arberatze-Zilhekoan

Fermin Muguruza afixan nagusi, Olaia Inziarte, Naxker, Xiberoots, Errobi, Kaskezur, Zetkin, Tapia eta Leturia eta beste hainbat musikari igoko dira oholtzara ekainaren 27, 28 eta 29an. Horrez gain, antolatu diren hitzaldietan, hala nola lurraren defentsaz, diskurtso eta... [+]


Udaltzaingoan arreta euskaraz bermatzeko gomendatu dio Arartekoak Erandioko Udalari

2024ko irailean, herritar batek salatu zuen Erandioko udaltzain batek arreta euskaraz ukatu eta jokabide hori behin baino gehiagotan errepikatu zela, baita telefonoz kexatu zenean ere. Salaketak erakusten duenez, hasiera batean, arreta eta dokumentazioa gaztelaniaz bakarrik eman... [+]


2025-06-24 | Gedar
“Gazteon erantzunari esker Durangoko Gaztetxeari eustea lortu dugu”

Gaztetxearen aldeko manifestazio jendetsu bat egin zuten larunbatean Durangon, espazioaren irekieraren berri eman eta lau egunera. "Lehenengo gaua ere ez genuela bertan pasatuko esan ziguten, eta oraindik gaztetxean tinko jarraitzen dugu", aldarrikatu... [+]


2025-06-24 | Euskal Irratiak
Laida Mugika
“Espero dugu datorren urtean halakorik egin beharrik ez izatea, eta errektoretzak neurriak hartzea”

Errektoretzaren erantzun ezan, ehun bat irakaslek berriz eskainiko diete ikasleei ahozko froga euskaraz pasatzeko aukera. Guraso elkarteek ere bat egin dute ekimenarekin, errektoretzaren inplikazioa eskatuz.


Eskuin muturreko talde batek Donostiako ‘Jesusen Bihotza’-ren aldeko ekimena egin du

Donostiarra, defenda ezazu zurea leloarekin pankarta bat jarri dute, Jesusen Bihotza duen Espainiako bandera batekin batera.


Hazparneko etxebizitza agentzia bat okupatzeagatik epaituko dituzte zazpi lagun irailean

2024ko urtarrilean Arberoako Lurra eta Etxebizitza kolektiboak Hazparneko Puyo agentzia okupatu zuen. Ekainaren 20an elkarretaratzea egin zuten ekintzaileei babesa emateko.


2025-06-23 | Axier Lopez
asteko argazkia
Isolamendua

Israelek aldebakarrez eraso egin dio Irani eta 585 pertsona baino gehiago hil ditu, horietatik %90 zibilak. Nazioartean atxilotzeko agindua duen Benjamin Netanyahu gerra-kriminalak dio "eraso prebentiboa" izan dela, bere inguruan inork ez dezan eduki berak aspaldian... [+]


NATOrekiko kompromisoak gastu militarra %5era igo gabe betetzea adostu duela iragarri du Sánchezek

Igandean iragarri du akordioa Pedro Sánchez Espainiako presidenteak. Espainiak gastu militarrera BPGaren %2,1 bideratuko duela ziurtatu du.


Israelek beste 33 palestinar hil ditu Gazan, eta Mahmud Khali ikaslea aske utzi dute AEBetan

Israelek 33 palestinar hil ditu Gazan igandetik astelehenera bitartean, horietatik sei janari bila zihoazela. Israelgo armadak jakinarazi du Gazan bahituta zituzten hiru israeldarren gorpuak berreskuratu dituela. Bestetik, Mahmud Khali AEBetako Columbia Unibertsitateko ikaslea... [+]


2025-06-23 | Hala Bedi
Gasteizko Txosnek 2025eko programazio osoa argitaratu dute

Gasteizko Txosnek gaur aurkeztu dituzte ofizialki 2025eko Andre Mari Zuriaren jaietarako kartela eta musika zein kultur programazioa. Hirugarren urtez jarraian, Entxosnatu, etorri gugana! lelopean, gune autogestionatuak abuztuaren 4tik 9ra egongo da irekita, 40 kontzertu eta... [+]


“Ongi etorrien” auziko inputatuei bi urteko espetxe zigorra ezarri diete eta ez dira kartzelara joango

Antton López Ruiz Kubati, Kai Saez de Egilaz, Pipe San Epifanio, Haimar Altuna, Oihana Garmendia eta Oihana San Vicenteri 120 ongi etorri baino gehiago antolatzea eta terrorismoa goratzea leporatzen zien Espainiako Auzitegi Nazionalak. Auzipetuek, akusazio partikularrak eta... [+]


Ugatza Azazetan: kontserbazioa edo txikizioa?

Joan den igandean, ekainak 15, ugatzari buruzko artikulu interesgarria argitaratu zuen Rosa Canchok El Correo egunkarian. Azken urteotan hegazti sarraskijale adierazgarri honek Araban bizi duen itxaropen onaren egoeraz hitz egiten zen testuan. Arabako Foru Aldundiko Ingurumen... [+]


AEBak gerran zuzenean sartu ostean, Iranen “erregimen aldaketa” behar dela esan du Trumpek

Irango hiru gune nuklear nagusiei eraso egin ostean, Donald Trump AEBetako presidenteak "Iran berriz handi egiteko" erregimen aldaketa bat behar dela adierazi du sare sozialetan. NBEren Segurtasun Kontseiluak larrialdizko bilera egin du, eta Errusiak, Txinak eta... [+]


Eguneraketa berriak daude