Zer planifikazio antolatu du Erein argitaletxeak?
Nik lotuta ditut datozen bi urteak: hiru eleberri nagusiren inguruan pibotatuko du gure eskeintzak.
Zer irizpideri jarraituz?
Kalitateari nagusiki, baina beste zenbait alderdi --liburuari irakurle gisa atera dakiokeen etekina eta izan dezakeen lekua-- ahaztu gabe. Beti ere, maila minino bati eutsi behar diozu. Nik atzera bota izan ditut sari askotan irabazitako ipuin eta eleberriak. Uste izaten da irabaztea garantia bat dela, baina ez da horrela.
Zer gertatzen ari da literatura lehiaketekin?
Idazten da, baina ez gehiegi ere. Bestetik izenen kontua dago: neurri handi batean euskal literatura beteranoen esku dago: sasoi onean dabiltza, heldutasunean. Horiek ez dira sariketetara aurkezten, normala denez. Sariketen inguruan jende gaztea dabil, bere buruari badirela demostratu behar diotenak; eta ez dira asko.
Asko izan ez eta literaturaren zelaian jokatzeko aukera gutxi?
Ez zait iruditzen hori egia denik. Nere eskuetara gazteen testu gutxi heltzen dira, 40 urtetik gorakoenak dira batik bat. Egia da beren plataformak badituztela, eta seguruenik horrela izan behar du. Historikoki abangoardien kontuak eta, kontsumitzen joan dira; alde horretatik badirudi historiak esan behar zuena hein batean esan duela.
Kalitatea aipatu duzu. Gora egin al du?
Eleberrigintzan adibidez, inoiz baino lan hobeak idazten ari dira. Bagenuen gainditu beharreko ikasgairik alor honetan eta egun argi ikus daiteke 2.000 urterako maila oso ona izango dela, eta eleberri onenak hamarkada honetakoak izango direla, gehienak beteranoak idatziak.
Orokorrean ordea, badago non saiatua; izan ere, kultur munduan mugitzen direnek ardura bat dute gizartearen aurrean. ETBn adibidez, ez al dugu gauza zentzuzkoagoak edo hobexeagoak egiten asmatuko? Jendeak zabor piloa irakurri edo ikusten du hobeagorik eskaintzen ez zaiolako.
Milabidai saila literaturaren alorrera sarbide bat eskaini eta era berean liburu eskuragarriak kaleratzeko asmoz zabaldu zenuten. Bete al dituzue helburuok?
Helburuon laurdena ere ez dugu lortu. Agian liburuok bestelako promozio bat beharko lukete, banaketa moldeak hobetuz eta. Garbi daukat ordea, bilduma duina dela, eta lehenxeago edo geroxeago jendea konturatuko da horretaz.
«Ilargia ihesi» liburua euskaratu diozuen Rax Rinnekangas-ek Euskal Herria eta Finlandiaren artean zubi bat eraiki daitekeela aipatu du. Zubirik eraikitzen ari al da itzulpengintzari esker? Zer motatakoak?
Poesia edo eleberrien antzera, itzulpenak beste jenero bat bailiran tratatzen ditugu, gauza arrotz baten modura, eta hori gainditzeko ordua da. Gero eta itzulpen gehiago eta hobeagoak egiten dira eta gutxienez harrera horiek ezabatu behar ditugu. Egun, itzulpengitzak ez du arrakastarik eta dirulaguntza batzuri esker edo hainbat jenderen saio miresgarrien ondorioz kaleratzen dira liburuak.
Tiradak murriztu egin dira. Zergatik?
Konturatzen ari gara tontakeria dela tirada handiak egitea, gero saltzen ez direnean. Oraindik ere gehiago estutu beharra dago. Izan ere, 1000 bat saltzea ondo dago, eta hortik gora asko saltzea da.
Liburu ekoizpena ere murriztu beharko al litzateke?
Gainetik ari gara. Durangon ikusi nuenez, liburu bakoitza bere irakurlearen atzetik abiatuz gero, ez legoke guztientzat lekurik. Merkatuaren ikerketa serio bat falta zaigu, baina, hala ere, gutxiago argitaratzen hasi beharko genuke.
Gutxiago argitaratu eta argitaratzen dena enkarguz erosi, argitaletxe zenbait hasiak diren moduan?
Ez dut uste idazlea txakurra katean bezala gosez eduki behar denik, gosetik idatziko duelakoan. Alde honetatik mesedegarria ikusten dut idazleari soldata bat luzatzea. Bestalde, kontratu mota honen atzean kanpotik datozkigun modekin homologatu nahia ere antzematen dut, izen bati ahalik eta etekin gehiena ateratzea: izenak berak saltzen du garbiago idazten denak baino. Soldata jartzen duen argitaletxeak badaki, idazten dena idatzita ere, liburua izenari esker salduko dela.
Izenak berak saltzen duela diozu. Luis Mari Mujikak arrazoirik ba al du egun literaturgintza bizpahiru izenen inguruan hipotekaturik dagoela dioenean?
Hori ez da egia. Egia da euskarazko literaturan hainbat izen handi baditugula, baina ondo merezita dute, urtetan idazten aritu ondoren, egun oso aurrean segitzen dutelako; seinale ona da.
Zer geratu da agerian «Hamaika pauso» aurtengo Espainiako Sari Nazionalerako aukeratu eta gero?
Gertatu denaren arduraren zati bat gurea da, baina Kultura Sailak babesa eman beharko luke, gastu handiak gertatzen direnean, adibidez. Horretarako nahikoa litzatete batzorde bat antolatzea, sari hau dela edo beste urtean zehar lagun daitezkeen liburuen gainean erabakitzeko. Sari Nazionalarekin ezin dugula iparra galdu, ordea: jar ditzatela lau hizkuntzak dakizkitenak epaimahaian.
J.J. Petrikorena
