«Araban euskararen etorkizuna baikor ikusteko arrazoirik badago»
Duela bi urte Euskal Herriko Unibertsitatean abian jarririko Hizkuntza Plangintzarako Diplomaren zuzendari berria dugu; proiektu hasi berria, denbora beharko du oraindik sendotu eta fruituak ematen hasteko. Besterik ere bada, baina, Koldo Zuazo, aspaldi honetan orduak ematen baititu Arabako euskara ikertzen. Nerbioi ibai aurreko bere etxean hartu gaitu eibartarrak, luze jo duen solasean.
Hizkuntzaren arazoa ahal den ikuspegi orokorrenean aztertu nahi dugu. Hasi haurtzaindegietatik eta hizkuntzaren transmisioaz, lan munduaz segi, UEMAren esperientzia, udaletxeetako euskara teknikariak...
Luzera begira, uste dut diploma hau izan daitekeela bidea beharrizan hori jendeak ikusteko, irakasleak trebatzeko, unibertsitateak horretarako pertsonala eta lanabesak eduki ditzan.
Uste dut erakundeak bere aldetik ibili direla, eta herri mugimenduak ere beste bidetik, batasun barik. Ikastaro honek aukera eman du bi mundu horietan dabilen jendea batu eta elkarren berri izateko, norberaren esperientzien berri izan eta horiek trukatzeko. Bateratze hori derrigorrezkoa da. Helburuak eta taktikak ere antzekoak izan behar ditugu. Garrantzitsua da, bestalde, Hego Euskal Herri osotik etorri dela jendea ikastaro honetara.
Egun Nafarroako Burunda eskualdeko euskara aztertzen ari naiz, Arabarekin mugan dagoena. Herrialde honekin muga egiten duten eskualdeetako euskara aztertuz, garai bateko arabar euskararen ikerketan aurrera egin daitekeela uste dut.
Burundako hizkera ustekabeko handia izan da niretzat. Hangoa oso euskalki berezia da. Nafarroan egiten den euskararekin antza handia du, baina, era berean, badu antzik gipuzkera eta bizkaierarekin ere.
Arabako ipar ekialdean euskara zelakoa zen jakiteko era bakarra toponimia da. Toponimiak eta Burundako hizkerak erakusten digutena antz handia dute. Pentsa daiteke Aguraindik ekialdera behiala egiten zen euskararen jarraipena izan daitekeela hangoa.
XVIII. mende bukaera aldera oraindik Arabako eremu zabal bat euskalduna zen, nekazari mundukoa. Nafarroan bezala, jende horrentzat euskara inertziaz erabili izan den hizkuntza izan da, hiztunak lotsatu egin dira euskaldunak izateaz. Nekazari munduarekin lotu dute hizkuntza, mesede baino kaltea bailitzan.
Arazoa beste leku batzuetako berbera da, Gasteizko euskaldun horiek nola bildu, ekintza antolatu eta bateratuak egiteko. Irakaskuntza bultzatu behar den legez, aisialdia ere funtsezkoa da.
Bestalde, hizkuntz aniztasunari ez zaio begirunerik. Esaten da demokrazia badagoela, eta demokrazia botoa ematea baldin bada, egon badago. Baina demokrazia kultur aniztasun hori errespetatzea bezala ulertzen badugu, oso urrun gaude oraindik.
Hirugarrena euskaldunok euskararengako dugun ardura falta da. Sarritan identifikatzen da hizkuntza nekazari munduarekin, baserritarrarekin, artaburuarekin... Besteen adinakoak bagarela ez dugu ikusten.
Gure baitan egin behar dugu aurrerapausoa. Azken 30 urteotan izugarrizko urratsak eman ditugu, badago nahiko jende euskaldun izateaz lotsatzen ez dena, eta gainera euskara kultur hizkuntza bezala darabilena. Baina asko dira dinamika horretatik urrun dauden euskaldunak.
Horko lagun batzuk aitzindariak izan dira euskara unibertsitatean sartzean.
Unibertsitatearen normalizazioazioa ez da arazorik ez izatea bakarrik, baizik eta ongi funtzionatu eta giro ona egotea. Giro on hori egoteko, jarrera intransigenteak alde batera utzi behar dira. Irakasle hauek badituzte beren arrazoiak.
Naturklima fundazioak kaleratutako Itsasoko eta kostako txostena-k argitara eman ditu klima aldaketa euskal kostaldean izaten ari den ondorioak: Bizkaiko Golkoko uren tenperatuta 0,22 gradu igo da hamarkada bakoitzean, 1981tik 2023ra, munduko uren tenperaturen batez besteko... [+]
Beste urte batez Los 40 Summer Live jaialdia ospatuko dute Zarautzen, eta horren kontra agertu dira herriko hainbat eragile, haien ustez, garrantzi handiagoa ematen zaiolako ekitaldi horri herriko jaiei baino: "Argi erakusten du gure herrian zeinentzat dauden erraztasunak... [+]
3.600 pertsona aurkeztu dira ertzain edo udaltzain izateko lan eskaintza publikoko deialdira, eta 2.800 hautagaiek ez dute proba psikosoziala edota atal teorikoa gainditu. Segurtasun sailburuak defendatu egin du Polizia izateko "exijentzia maila".
Zientzia-dibulgazioa saritzeko erreferentziazko sariak izan dira CAF-Elhuyarrekoak. Antolatzaileek 31. edizioa martxan zegoela etetea erabaki dute, "sariketa behar bezala egiteko baldintzarik ez dagoelako".
Boliviako ezkerreko militante historikoa da Nila Heredia, bi aldiz Evo Moralesen Osasun ministro izandakoa. Abuztuan hauteskunde orokorrak izango dituzte, eta herrialdearen egoera politikoa aztertu du elkarrizketa honetan.
Joan den astean aurkeztu ziren proiektuaren inguruko entzuketa prozesuaren emaitzak, eta Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu ziren. Busturialdearen beharrei "arduraz" erantzutea exijitu die plataformak, eta proiektuaren inguruko informazio eta... [+]
Emakumea hilda aurkitu dute bere etxean. Senarrak, 85 urteko gizonak, emakumearen heriotzaren berri eman du, Polizia bertaratu denean diskurtso inkoherentea zuela ohartu eta atxilotu egin dute.
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]