«Kadira dut askatasunaren prezioa, beste batzuentzat garestiagoa da»

Ixabel Etxeberria

1994ko urtarrilaren 23an

Inprimatu

Ttotte Etxebeste, euskal preso politiko ohiari elkarrizketa
«Kadira dut askatasunaren prezioa, beste batzuentzat garestiagoa da»
Ttotte Etxebeste, euskal preso politiko ohia
Polizia frantses batek 1988ko otsailaren 19an atxilotzeko unean bizkarrean jotako tiro baten ondorioz kadira baten gainean bizi da ustez Iparretarrak taldeko kide den Ttotte Etxebeste. Joan den maiatzean zenbait auzirengatik berriro preso sartu zuten, ondorioz, protesta ugari eraginez. Abenduaren 24etik kalean da, zazpi hilabete Fresneseko espetxean egon ondotik. Hemen ditugu bizi izan duen egoeraz gogoeta batzuk.
ARGIA. Zazpi hilabete horietan, Fresneseko ospitalean, zer izan da gogorrena?
TTOTTE ETXEBESTE. Biziki baldintza txarrak izan ditut. Zeldan ezin nuen mugitu, sobera txikia baitzen. Adibidez, komunera joan nahi banuen ezin nuen, nire kadirarekin mugitzeko ez zegoen lekurik. Beraz, komuneraino joateko izugarrizko ariketak egin behar nituen, eta horrela zango guztiak hondatu ditut, kolpe franko gelditzen zaizkit oraindik.
Bestalde, hasieran, erizainak etortzen ziren zeldara, baina hilabete baten buruan ziegaren atearen gibeletik ongi ote nengoen galdetu eta jarraitzen zuten. Beraz, erran nezake, zazpi hilabetez ez dudala abantzu inor ikusi. Niretzat funtsezkoak diren zainketa berezietan ere, beste presoak ikusi gabe egon behar nuen. Horrek sortzen zituen arazoengatik anitzetan ez nituen egiten ere.
Bi presondegi ezagutu ditut aldi honetan, hormaz egindako presondegia eta mugitzea debekatzen zidana. Eguneroko ezin mugitze hori oso gogorra izan da.
A. Une latz horietan zerk lagundu zaitu?
T.E. Sostenguak. Aldi honetan sostengu handi bat sentitu dut abertzale guztiengandik, bai Iparraldetik bai Hegoaldetik. Frantses estatuko hainbat talderen sostengua ere izan dut.
A. Preso egon zaren zazpi hilabete horietan gertakizun garrantzitsuak iragan dira, hala-nola Iglesiasen bahiketa, Goikoetxearen hilketa... Zer gogoeta egiten duzu ekintza horietaz?
T.E. Nire iduriko Hegoaldean haustura bat gertatu da: bi errealitate daude, ezker abertzalea eta EAJko militanteen ingurukoa. Zer komentario egin nezake bahiketari buruz... dirua behar da eta nire iduriko medio guztiak baliagarriak izan daitezke. Goikoetxeari buruz, gogorra izanik ere, uste dut egin behar zela, gizon hori afera askotan bustia zegoen. Euskalduna izan ala espainola izan ustelkeriak egiten direlarik ezin ditugu onartu, eta egiten dituenak asumitu egin behar ditu. Ertzaintzari buruz konparaketa bat eginen nuke Algeriako harkiekin. Horiek arabiarrak ziren, hautua egin zuten independentziaren kontra borrokatzeko. Goikoetxeak hautu bera egin zuen.
A. Azken hilabete horietan galdera asko agertu dira, borroka armatuaren baliagarritasuna zalantzan jartzen da zenbait kasutan. Zer diozu kritika horietaz?
T.E. Ez ditut ezagutzen Hegoaldeko errelitate guztiak, baina, hala ere, konfiantza ematen diet Hegoaldean borroka eramaten dutenei. Batzuk behin baino gehiagotan talde armatuaren desagertzea iragarri baldin badigute ere, oraindik ez da gertatu, eta talde horretan jendea sartzen den bitartean arazoek konpondu gabe jarraitzen dutela adierazten du.
A. IK-k daraman borrokari buruz, aldiz, kritika gutxi azaltzen da...
T.E. Iparraldeko egoera desberdina da. Hemen lan asko dugu egiteko oraindik, eta dudarik gabe borroka armatua behar beharrezkoa dugu. Garbi dago jende gehienarentzat borroka armatuak etorkizuna eraikitzearen eremuan lekua daukala. Denek diote oso egoera txarrean gaudela baina ez da deus egiten, gure jauntxoek ez dute aterabiderik emanen. Orain arte erakunde armatuak eman du erantzun sakonena autonomia proiektuaren bitartez. IK-k bere proposamena euskaldunen eskuetan utzi du denen artean aterabide bat atzemana izan dadin.
A. Batasuna asko aipatzen da, alta, ezker abertzalearen barnean talde asko daude. Nola egin daiteke batasuna?
T.E. Gehienak gauza gehienetan errazki ados jarri gintezkeela pentsatzen dut, desberdintasuna, egiteko eran baita soilik. Izan ere, gure etsaia gu baino azkarragoa da, beraz, indarrak zerbaiten lortzeko batu behar ditugu, ezinbestekoa dugu.
A. Gabi Mouescak hamargarren urtea preso beteko du datorren martxoan, zu aulki batean zaude. Zer gogoetara eramaten zaitu horrek?
T.E. Min handia ematen dit. Gabiren gutunetan urteen pisua nabari da. Hamar, hamabost urte preso erokeria da. Baina, negoziatzeko bi izan behar dira, noski ez herria saltzeko, baitakit Gabik ez duela herria saldua ikusi nahi bere askatasunaren truke. Gabik hamar urte daramatza preso eta ni kadira baten gainean nago, niretzat hori da askatasunaren prezioa; batzuk ez dira gehiago hemen, garestiago ordaindu dute. Guk eramaten dugun borrokan ez dute hitzek bakarrik balio, ekintzak ere behar dira. Berriz egin behar balitz, eginen nuke dudarik gabe.
A. Euskal Herria Europako puntu beltz bat da. Krisialdi denbora honetan asko entzuten da lehentasun batzuk daudela, alegia, ekonomia mailan egoera kaskar batetik ateratzeko, `egiazko' arazoez arduratzeko garaia dela. Nola ikusten duzu ohar hori?
T.E. Niretzat denbora da herria askatzeko, Irlandan eta Kortsikan bezala. Bakea nahi dugu baina arazoa ez da borroka armatua, arazo politikoa da, gure izatea ukatzen zaigun bitartean. Preso nengoen bitartean bi gertakari eman ziren; palestinarren negoziaketa eta Irlandan ere lehen urratsak eman dira; alta, askotan entzun izan dugu politikariek ez zutela behin ere terrorista batzuekin hitz eginen. Ez da, noski, oraindik dena konpondu, baina, onartzen da gaur arazo horiek konpontzeko mintzatu behar dela. Zergatik beraz, Frantzia eta Espainiako estatuek ez lukete bide bera hartuko bake lortu ahal izateko?
Ixabel Etxeberria
8-9

GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakAtxiloketakAtxiloketak
GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakEspetxeak
PertsonaiazETXEBESTE5
EgileezETXEBERRI11Politika

Iparretarrak

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Lurra taupaka hasiko da

Estitxu Eizagirre

Kanpaldien lehen garaipenak iristen hasi dira Israelekiko boikot akordioekin

Jon Hidalgo Gereñu

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

“Maite dut Iparraldean antzerkia egitea, uste baitut hemen kodeak ulertzen direla”

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iparretarrak

2021-12-14 | Beñat Espil

Gora Allande gudaria!

Nihau bürüari izigarriko desafio bat ezarri diot: Allande Sokarros, ekialdeko Etxebartar seme eta Iparreko anaiaren bizia, horrialde bakar batean llabürbiltzea... Desafio izigarria Allanderen bizia ez beita izan lasaiezko ibai lüze bat. Bena halerik ere... [+]

2021-12-10 | Axier Lopez

Allande Sokarros kazetari eta militante euskaltzalea hil da

Allande Sokarros kazetari, itzultzaile eta militante zuberotarra zendu da 64 urterekin. Kazetaritzan urte luzez aritu da, ARGIAn eta beste hainbat hedabidetan.

2020-11-13 | Kanaldude | Jean-Pierre Vedel

Herriarekin

MULTIMEDIA - dokumentala

2020-06-15 | Mikel Asurmendi

Baigorriko parrokian Filipe Bidartek Jamattit aitari eskainitako hitzezko gorazarrea

Jean Batiste Bidart Kuxkurrio, 2020ko ekainaren 8an zendu zen Baigorrin, 93 urte zituelarik. Ekainaren 11n, Baigorriko parrokian, Filipe Bidartek Jamattit aitari eskainitako hitzezko gorazarrearekin amaitu zen ekitaldia.

2019-12-13 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Gaurko egunez, Iparretarrak-eko Maddi Hegi eta Gabi Mouescak Pau-eko espetxetik ihes egin zuten

Gaurko egunez, 1986ko abenduaren 13an, larunbata zen, Iparretarrak erakunde armatuko militante Maddi Hegi eta Gabi Mouescak Pau-eko espetxetik ihes egin zuten. Espetxe aldaketa bat irudikatuz, hainbat ekintzaileren plana ongi atera eta espetxeko ate nagusitik atera ziren.

Eguneraketa berriak daude