«Artistak gizartearen aurrean zomorro arraroa dela barneratu du»


1993ko otsailaren 14an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Angel Garraza eskultoreari elkarrizketa
«Artistak gizartearen aurrean zomorro arraroa dela barneratu du»
Angel Garraza, labean erretako buztinarekin jolasten duen eskultorea:
Nafarroako Allon jaio zen eta Taiwanen irabazi du nazioarte mailako erakusketa batean sari nagusia. Ez du horretaz luzatu nahi baina Angel Garrazak. Bere obrak, sutan lantzen dituen irudiak, zeramikari loturiko eskulturaren ildo berritzaileen artean kokatu dizkigu. Bilboko Arte Ederretako fakultatean irakasle, etxeko tailerrean hartu gaitu 42 urteko artista honek.
ANGEL GARRAZA.
Sariaren kontua leku askotan atera da, beti ere kutsu anekdotiko batez, Taiwanen irabazi dudalako... Azken batean, norbait saritua delako eta ohartzen dira komunikabideak arteaz, edo erakusketa handiak gertatzen direnean; albora uzten dira baina, egunerokoak. Hots, kultura mailako gertaerak ahaztu samar daude. Sariren bat lortzen baduzu onartzen zaituzte, bestela bizitza osoan aritu zaitezke inor ohartu gabe.
ARGIA. Betidanik eskultura alorrean aritu zara, material ezberdinak baliatuz. Egurretik abiatu eta buztinera iritsi zara. Zer dela eta aldaketa?
A.G. Buztinaren prozesu zeramikoa ezagutu nuenetik barruraino sartu nintzen. Tratu berezia du buztinak. Materiala forma batzuetara moldatzeko prozesuan, sua eta labearen erabilerak maila batean kontrolaezinak diren aukerak zabaltzen ditu. Horrek erakarri nau. Jolasa da. Oso garrantzitsua da materiala bere kabuz espresa dadin, zeren eta materialak hori eskertzen baitu. Zu egiteko gai ez zarena askotan prozesuak berak egiten du. Etengabekoa da harridura, beraz. Sutan sartu ondoren espero ez diren hainbat forma sortu ohi dira eta hori onartzeak, dimentsio berrietarako ateak irekitzen dizkizu.
Askotan ezezagutza dela eta ixten ditugu ateak; gauza oso zehatzak eskatzen dizkiogu gure buruari, beti berdintsuak; buztinaren prozesu artistikoan berriz, batzuetan berak inposatzen ditu jokoaren arauak; bestetan artista jartzen da aurrean; etengabeko elkarrizketa da. Lan eta bizitza filosofia bezala inportantea da hau.
A. Hogei urte daramatzazu artegintzan. Taiwanen ere ezaguna zara dagoeneko... eta Euskal Herrian zer?
A. Erakusketak egin ohi ditut. Orain bertan europar artistak bilduko dituen erakusketa batean parte hartzeko deia jaso dut Alemaniatik. Azken aldian nahikoa ateratzen ari naiz kanpora. Ez nago kexatzeko moduan.
Euskal Herrian ere hainbat erakusketa burutu ditut. Hala ere, zeramika-eskultore gisa ari naiz, eta horri, askotan, zentzu txarra ere ematen zaio. Buztina erabiltzeagatik baztertu izan naute. Arte hauskorra dela ikusten dute, publikoaren aldetik harrera gutxi duena.
A. Ohitura kontua ere izango da. Herri honetan egin den eskultura egurra, harria eta burdinari lotua izan da.
A.G. Baina Txillida burdinarekin hasi aurretik ez zen batere egiten eta orain badirudi burdinez egiten den guztia Euskal Herritik ateratzen dela. Gaur egun sortu da baina, material klasikoarekiko, buztina kasu, interes berezirik. Lehen, bnuztinarekin ari zirenek funtzional kutsuko lanak egiten zituzten, eta orain, artelanak egiteko joera nagusitzen ari dela nabaritzen da.
A. Oteizaren jarraitzaile eta miresle izan zara.
A.G. Oteiza eta Txillida belaunaldi askorentzat erreferentzia nagusiak izan dira. Nire kasuan Oteizak erabat bete nau. Orain berriz, New Yorkeko eragina nagusitu da, modernotzat ditugu gure buruak, nahiz eta gure erreferentziak non dauden argi ez izan. Guzti honen aurrean, edozein artistaren helburua bere nortasuna adieraziz inguruarekiko lotura duen obra eraiki eta horrek nazioarteko hedapena izatea behar du, Txinan ulertzea kasu.
Euskal Herritik oso gutxi atera gara ordea. Abarkadunak gara. Frankoren garaiak izan du bere eraginik. Frantziar, italiar... artistek urteak daramatzate Europan erakusketak egiten, eta hemen, zilborrari begira aritu gara jatortasunaren izenean, kanpora irtetea kutsatzea bailitzan. Kriterio honen arabera arte lokalista bultzatu da.
A. Ez al zarete bakartuegi bizi, bakoitza berera?
A.G. Logikoa iruditzen zait. Arteak, beste alorren moduan, barrura begiratzea eskatzen dio norberari, eta batzuetan bakardadea beharrezkoa da horretarako. Baina prozesu horrek gauza gutxi konpartitzera ere eramaten zaitu denboraren poderioz, zuhurra bihurtzen zara. Artearen mundua oso gogorra da bestalde, bizitzeko diot, oso txikia da denon artean banatu beharreko tarta, banatzeko gutxi dago. Hortik sor daitezke hainbat jarrera kaltegarri.
A. Emango al zeniguke gizarteak artistarekiko duen ikuspegia?
A.G. Artistak barneratu du gizartearen aurrean zomorro arraroa dela. Ez dago bere buruan gehiengoaren esku ulertua izatearena. Erakusketak dira horren adibide: oso jende gutxi joaten da. Obrak ez dira talde handiek onar gaitzaten egiten. Zergatik nabilen honetan? Neure burua asetzeko, eta asko jota, neure ingurukoak.
A. Artearen munduak arrazoi emango al dio Guggenheimi?
A.G. Posibilitate bat irekitzen du Bilbon kultura mailako gune inportantea izan dadin; Madrilera, Bartzelonara joan gabe hainbat obra ikusteko aukerak zabal ditzake ere. Oso maila handikoa izango da gainera, baina izen handiei zuzenduta dagoen heinean, errekurtso gutxiko gure kulturari ez dizkio bere arazoak inola ere konponduko.
Guggenheim etxearen errematea da, teilatua. Oso ederra eta sendoa, baina hormak altxatu behar dira bere funtzioa bete dezan. Azpian etxebizitza sendoa behar du, posibilitate kultural ezberdinak aurrikusiko dituena. Guggenheimez gain, historia honi bizitza emango dioten beste iniziatiba batzuk landu behar dira.
Berriro ere etxea teilatutik hasita egin dugu.
A. Zure obrari galdera handiak egiten al dizkiozu?
A.G. Ez dakit handiak ala txikiak diren, nire galderak egiten dizkiot. Ez dut inor salbatzeko arterik egiten, neure burua salbatzeko baino. Ezin zaio inori bidea erakutsi. Neure bideari duintasunez jarraituz norbaitengan eraginik badut ondo.
A. Artistaren duintasunarekin zerikusirik ba al du artearen negozioak?
A.G. Guztiok daukagu gure kontraesana. Askotan hainbat lan burutu behar izaten dira biziraupenerako. Artistaren duintasunaz hitz egiten dudanean baina, bere lana egiten duenean biluzten den artistaz ari natzaizu. Ezin da arte oportunista egin, hori berehala ikusten da. Interes gehiagoko edo gutxiagoko artea egin daiteke, berritzailea edo ez, baina azkenean duintasunez aritzea da dugun helduleku bakarra.
Negozioa berriz uherra da, aldatzeko aukerarik gabe gainera. Arteak hortik ere pasatu behar du. Ez dugu gure burua negozioari loturik ikusten baina, eta azken batean, artista gutxik egiten dute bere lanetik negozio.
J.J. Petrikorena
J.J. Petrikorena
46-48


GaiezKulturaArteaEskulturaEskultoreakGARRAZA1
PertsonaiazGARRAZA1
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude