Marguerite Duras: "Literatur orrialdeek jada ez dute ezertarako balio"


1990ko uztailaren 29an
Marguerite Duras idazleari elkarrizketa.

IDAZLE FRANTSESAK EDARIARI UTZI EGIN DIOLA AITORTU DU PUBLIKOKI, "BAINA ALKOHOLEZ ETA GABE IDATZITAKOEN ARTEAN EZ DA DESBERDINTASUNIK"
Marguerite Duras: "Literatur orrialdeek jada ez dute ezertarako balio"
Ez da erraza Duras idazlearekin hitz egitea. Gogor erantzuten du. Erreparorik gabe. Ez da erraza Duras-ekin elkar hizketarik lotu ahal izatea. Ez ditu kazetariak sobera maite. "Le Nouvel Observateur" astekari frantsesak argitaratutakoa laburbildu dugu.
GALDERA.–Alkohola, zigarretak: larrutik ordaindu duzu. Eta hemen zara berriro lanean, aurpegi alaiaz....granadinazko sirope baso bat aurrean duzula. Aldatzen al du horrek bizitzarekiko gustoa?
ERANTZUNA.–Ez dut jada edaten, txanpain kopa bat noizean behin, besterik ez. Heroikoa naiz ni. Edan ezin duten alkoholiko guztiak, edaten ez duten alkoholiko izaten segitzen dute. Aldatzen dena, batez ere, mozkorraldirik eza da. Horrek ez zidala idazten utziko uste nuen. Baina ez. Une jakin batetan idatzitako liburuen sailkapena egin nuen, alhoholaz idatzitakoak eta gabe idatzitakoak. Ez dago desberdintasunik. Soiltasunak mozkorra gainditzen du edo horrelako zerbait. Tranparen bat bazegoen horretan.... Kuriosoa da baina edanda negoenean, oso gertukoak izan ezik, ez zen inor konturatzen. Ederki eusten nion.
G.–Edatea edo ez edatea, aldatzen al du horrek zeure buruaz duzun eritzia?
E.–Alkoholarekin ez duzu batere eritzirik. Nik ez dut horrelakorik, neure buruaz. Beti nago beste aldeari begira, nolabaiteko iluntasunari: idatzizkoaren aldeari.
G–Egun zeure onera itzuli zara. Gauzarik xelebreenetaz ere galdegiten dizute. Azalekoak irentsiko zaituen beldur al zara?
E.–Kontu handiaz ibiltzen naiz. Salbuespenak salbu, ez dut elkar hizketarik egiten. Sarrienetan ez dut erantzuten. Idazleak betidanik zirikatu dituzte. Eritziak eskatzen zaizkie, artikuluak. Batzutan jendeak artikulu horiek bildu eta beraiek sinatzen dituzten liburuak egiten dituzte. Argitaratu nahi izaten dituzten liburuak.
Duela gutxi "Figaro"ko kazetari batek zera esan zidan: "Ez daukazu ez erantzuteko, halako egunkarian ez idazteko eskubiderik!". Azken finean, zergatik ez dituzu bada pertsonaia ezagunak zirikatuko? Beldurgarria da. Ezinezkoa da guzti hori bizitzea. Arrakastak etxean isolatzen zaitu. Jasangaitzak izaten dira maiz eskariak. Azkenean, batzutan, erantzun egiten dut.
Behin, esaterako, gartzeletaz nuen eritzia eskatu zidaten. Mintzatzen hasi eta bapatean seko geratu nintzen. Eta zalantzak hasi zitzaizkidan, harrokeria agian, beldurra, inor ez ote zen ausartuko esan behar nuena esaten. Eta orduan, hitz egin nuen. Eta esan nuen azkenerako moldatu egin beharko ginatekela, onartu egin beharko genukeela preso sozialak gure artean egotea. Baten batek gartzelatik ihes egin duela entzuten dudalarik, jaia da neretzako. Eta ondoren, beldur naiz. Berriro hartuko ote duten beldur.
G.–Utzia zenuen egunkarien irakurketa eta berriro ekin diozu.
E.–Bai. Koma eta guzti horren ondorioz izua nion irakurtzeari eta gero berriro hasi naiz. Ezin dut inoiz guztiz baztertu. Jakin egin behar dut zer gertatzen den, nola doan munduko putetxea. Lastima diet horren interesik ez dutenei, putetxe hau ahanzten dutenei. Apolitikoak... miseria da horiena, handienetakoa.
G–Gertakizunak, eguneko gorabeherak komentatzeko behar hori gorde egin duzu?
E.–Nik ez dut komentatzen, "hitz egiten" dut. Izan ere duela bi urte "Le Monde"n literatur kronikak egitea eskatu nuen, maite ditudan eta inork aipatzen ez dituen liburuetaz hitz egiteko, baldintza bakar batekin "Le Monde littéraire"n ez izatea. Ez dute nahi izan. Hor konpon! Literatur orrialdeek jada ez dute ezertarako balio.
Behin, abokatuarekin kontsultatu ondoren, Duras sinatutako editorial politiko bat onartu zuten. Sartu egin nien... "Eskuina, heriotza" zuen izena. Izugarria zen. Bai eta "eskuineko" lizeotako ikasgeletan ere jarri zuten poster gisa. Eskuina erotu egiten da horrelako gauzekin.
G.–Erantzunkizunik baduzula sentitzen al duzu?
E.–Bai! Afiliatu gabeko ezkerreko militantea naiz ni. Biharko egunean jende guztia halakoa izatea espero dut eta halakoa naiz ni: librea eta ezkerrekoa.
G.–Hilabete luzetan zehar "heriotzak bahiturik" egon ondoren, guztiz bestelako dimentsio izpirituala duen liburu batekin itzuli zara bizion mundura. Sortze-testuek elikatutako liburu hori, "Udako euria" al da zure "Estokolmoko sindromea", edo gogorrago esanda, zure "ebanjelioa"?
E.–Betidanik izan dut nik heriotzarekiko familiartasuna. Baina egin ondoren konturatu naiz liburuaren heleraz. Berez etorri zen. Jakin badakit horrelako zerbait badagoela, gutun askok baieztatzen dute sakratuak liburu horretan duen garrantzia, baina ez da nahita izan. Aldez aurretik, idatzi aurretik ez dut ezer nahi izaten. Inoiz ez dut jakiten nora ailegatuko naizen. Liburu hori bukatzeko, lagatzeko beldur nintzen.
G.–Izan al duzu inoiz besteek esango dutenaren beldur?
E.–"Emily L" eta gero, bai. Ez bait ziren literatur kritikak, abakatzeko saioak ziren haiek. "Le Monde"k hauxe idatzi zuenean: "Duras eta bere kale-zuloak... nahikoa dugu!". Ez zen literatur kritika, irakurketa ekiditeko, oztopatzeko saioa baizik... Zoriontasuna ere deskribatzen nuen liburu hartan.
G.–Ez al da garrantzitsua idazle batentzat, bera hil ondoren ere liburuak luzaroan erosi eta irakurri egingo dituztela jakitea?
E.–Ez da horretan pentsatzen... Bai, nolanahi ere pentsatu egiten da, umeengatik. Duela gutxi deskubritu nuen nik idatzitako liburu guztiak saltzen zirela. Ez da inoiz etenik egon. Maiz, urtebetean, sei hilabetean saldu egiten da liburua eta gero akabo. Ez dut inoiz horretan pentsatu: eternitatea. Baina asko hunkitu ninduen lehengo batean, telebistan, Rumaniari buruzko telesaio batetan, bapatean zera esan zuen andre batek: "Amorantea" antzeztu behar dugu". Hogeitamar urtez ez dute ezer izan eta orain liburuak heldu egin zaizkie. Eta ez bakarrik heldu, irakurri egiten dituzte eta sortzeko gogoa ere sortu egin zaie.
Eta horixe da froga, ez agian hilezkortasunarena, baina bai jarraipen unibertsalarena. Hori ukitu egin daiteke. Mugitu egiten da.
J.M. HERITZ
Marguerite Duras, Marne ibai ertzean, aurtengo martxoan.
"Udako euria"ren idazlea bere lan gelan.
52-53

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakDURAS1
PertsonaiazDURAS1
EgileezHERITZ1Kultura

Azkenak
Aroztegiko epaiketaren kronika (bosgarren eguna)
Frogarik gabe, zigor eskaera gogorra auzipetuen gainean

Fiskalak eta akusazio partikularrak zazpi auzipetuen zigor eskaerak berretsi dituzte, 46 hilabeteko kartzela zigorra eta 56.000 euro enpresei egindako kalteen ordain gisa. Auzipetuen abokatuek absoluzioa eskatu dute. Epailearen eskuetan geratu da erabakia.


Arabako zentral fotovoltaikorik handienari baimena eman dio Espainiako Gobernuak

231.000 panel jarriko dituzte, Arabako hego-mendebaldeko ehun hektareatan zehar: Armiñonen. EUskal Herriko bigarren eguzki parke handiena izango da.


2025-05-23 | Gedar
Preso politikoei harrerak egitea debekatzen saiatuko dira berriz Espainiako Estatuan

PPk Senatuan proposatu du, gainera, euskal preso politikoek damua erakutsi behar izateko xantaia areagotzea.


2025-05-23 | ARGIA
Arantxa Tapia fitxatu duen enpresak diseinatuko du Jaurlaritzaren mila milioi euroko inbertsioa

Maiatzaren 22an EAEko Legebiltzarrak mila milioi euro zorpetzeko lege proiektua onartu du “zientzian, teknologian, enpresan eta industria sektorean eragiteko”. Naiz hedabideak jakitera eman duenez, Eusko Jaurlaritzak KPMG Asesores SL enpresari eskatu dio plana... [+]


2025-05-23 | Irutxuloko Hitza
Aldi baterako alokairu kontratuen “iruzurra” salatu du Donostiako Stop Kaleratzeakek

Donostiako Parte Zaharreko maizter batek 11 hilabeterako alokairu kontratua bost urterako legezko kontratu bihurtzea lortu du.


Netanyahuk dio ‘Palestina askatu’ dela gaur egungo ‘Heil Hitler’

Washingtonen Israelek duen enbaxadako bi langile tiroz hilda agertu eta gero egin ditu adierazpenak Netanyahuk. Israelgo Gobernuak zuzenean lotu ditu Washingtongo erasoak eta  Europako zenbait gobernuburuk Gazako sarraskiaren aurka egindako adierazpenak.


Seaskaren baliabideak emendatzeko eskatu diote Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko parlamentariek

Maiatzaren 21ean bidali diote gutuna Elisabeth Borne Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko sei parlamentariek. Dagoen ikasle kopurua ikusita, ikastoletarako aurreikusi dituzten lanpostuak "aise gutxiegi" direla deitoratzen dute gutunean. Kexua adierazteko... [+]


Eibarko Udalak jai batzordeari jarritako oztopoak salatu dituzte

Eibarko San Juanetara begira, Eibarko jai batzordeak udal-gobernuaren eta alkatetzaren aldetik jasotzen ari duen jarrera salatu du. JHH Jaixak Herrixak Herrixandakoak batzordeak luzatu proposamenak "arrazoirik gabe" errefusatu dituztela deitoratzeaz gain, Udalak... [+]


2025-05-23 | Elhuyar
Ipar globaleko konpainia gutxi batzuk dira baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazken arduradun nagusiak

Ehun konpainia multinazional baino ez daude baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazka guztien % 20aren atzean, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoak egin duen ikerketa baten arabera. Ikerketak agerian utzi du iparralde globaleko herrialdeetako konpainiak baliabideez... [+]


“Arau askorekin jaten ikasten badugu, agian ez ditugu gorputzaren beharrak nabarituko”

Mireia Centeno Gutierrez psikopedagogoak haurren elikaduraren inguruko zenbait gako eman ditu; hala nola jatera behartzeak eta jakiak debekatzeak dituen ondorioak aipatu ditu.


Aroztegiko epaiketaren kronika (laugarren eguna)
Taldean erabakita, dena era baketsuan egin zutela esan dute auzipetuek

Ostegunean auzipetuek deklaratu dute, eta haien adierazpenetatik honakoa laburbildu liteke: Lekarozko plazan edo akanpadan biltzen ziren herritarrek taldean erabakitzen zuten zer egin; oro har, obren eremura joan eta makinen aurrean era pasiboan jarri.


Eguneraketa berriak daude