Marguerite Duras: "Literatur orrialdeek jada ez dute ezertarako balio"


1990ko uztailaren 29an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Marguerite Duras idazleari elkarrizketa.

IDAZLE FRANTSESAK EDARIARI UTZI EGIN DIOLA AITORTU DU PUBLIKOKI, "BAINA ALKOHOLEZ ETA GABE IDATZITAKOEN ARTEAN EZ DA DESBERDINTASUNIK"
Marguerite Duras: "Literatur orrialdeek jada ez dute ezertarako balio"
Ez da erraza Duras idazlearekin hitz egitea. Gogor erantzuten du. Erreparorik gabe. Ez da erraza Duras-ekin elkar hizketarik lotu ahal izatea. Ez ditu kazetariak sobera maite. "Le Nouvel Observateur" astekari frantsesak argitaratutakoa laburbildu dugu.
GALDERA.–Alkohola, zigarretak: larrutik ordaindu duzu. Eta hemen zara berriro lanean, aurpegi alaiaz....granadinazko sirope baso bat aurrean duzula. Aldatzen al du horrek bizitzarekiko gustoa?
ERANTZUNA.–Ez dut jada edaten, txanpain kopa bat noizean behin, besterik ez. Heroikoa naiz ni. Edan ezin duten alkoholiko guztiak, edaten ez duten alkoholiko izaten segitzen dute. Aldatzen dena, batez ere, mozkorraldirik eza da. Horrek ez zidala idazten utziko uste nuen. Baina ez. Une jakin batetan idatzitako liburuen sailkapena egin nuen, alhoholaz idatzitakoak eta gabe idatzitakoak. Ez dago desberdintasunik. Soiltasunak mozkorra gainditzen du edo horrelako zerbait. Tranparen bat bazegoen horretan.... Kuriosoa da baina edanda negoenean, oso gertukoak izan ezik, ez zen inor konturatzen. Ederki eusten nion.
G.–Edatea edo ez edatea, aldatzen al du horrek zeure buruaz duzun eritzia?
E.–Alkoholarekin ez duzu batere eritzirik. Nik ez dut horrelakorik, neure buruaz. Beti nago beste aldeari begira, nolabaiteko iluntasunari: idatzizkoaren aldeari.
G–Egun zeure onera itzuli zara. Gauzarik xelebreenetaz ere galdegiten dizute. Azalekoak irentsiko zaituen beldur al zara?
E.–Kontu handiaz ibiltzen naiz. Salbuespenak salbu, ez dut elkar hizketarik egiten. Sarrienetan ez dut erantzuten. Idazleak betidanik zirikatu dituzte. Eritziak eskatzen zaizkie, artikuluak. Batzutan jendeak artikulu horiek bildu eta beraiek sinatzen dituzten liburuak egiten dituzte. Argitaratu nahi izaten dituzten liburuak.
Duela gutxi "Figaro"ko kazetari batek zera esan zidan: "Ez daukazu ez erantzuteko, halako egunkarian ez idazteko eskubiderik!". Azken finean, zergatik ez dituzu bada pertsonaia ezagunak zirikatuko? Beldurgarria da. Ezinezkoa da guzti hori bizitzea. Arrakastak etxean isolatzen zaitu. Jasangaitzak izaten dira maiz eskariak. Azkenean, batzutan, erantzun egiten dut.
Behin, esaterako, gartzeletaz nuen eritzia eskatu zidaten. Mintzatzen hasi eta bapatean seko geratu nintzen. Eta zalantzak hasi zitzaizkidan, harrokeria agian, beldurra, inor ez ote zen ausartuko esan behar nuena esaten. Eta orduan, hitz egin nuen. Eta esan nuen azkenerako moldatu egin beharko ginatekela, onartu egin beharko genukeela preso sozialak gure artean egotea. Baten batek gartzelatik ihes egin duela entzuten dudalarik, jaia da neretzako. Eta ondoren, beldur naiz. Berriro hartuko ote duten beldur.
G.–Utzia zenuen egunkarien irakurketa eta berriro ekin diozu.
E.–Bai. Koma eta guzti horren ondorioz izua nion irakurtzeari eta gero berriro hasi naiz. Ezin dut inoiz guztiz baztertu. Jakin egin behar dut zer gertatzen den, nola doan munduko putetxea. Lastima diet horren interesik ez dutenei, putetxe hau ahanzten dutenei. Apolitikoak... miseria da horiena, handienetakoa.
G–Gertakizunak, eguneko gorabeherak komentatzeko behar hori gorde egin duzu?
E.–Nik ez dut komentatzen, "hitz egiten" dut. Izan ere duela bi urte "Le Monde"n literatur kronikak egitea eskatu nuen, maite ditudan eta inork aipatzen ez dituen liburuetaz hitz egiteko, baldintza bakar batekin "Le Monde littéraire"n ez izatea. Ez dute nahi izan. Hor konpon! Literatur orrialdeek jada ez dute ezertarako balio.
Behin, abokatuarekin kontsultatu ondoren, Duras sinatutako editorial politiko bat onartu zuten. Sartu egin nien... "Eskuina, heriotza" zuen izena. Izugarria zen. Bai eta "eskuineko" lizeotako ikasgeletan ere jarri zuten poster gisa. Eskuina erotu egiten da horrelako gauzekin.
G.–Erantzunkizunik baduzula sentitzen al duzu?
E.–Bai! Afiliatu gabeko ezkerreko militantea naiz ni. Biharko egunean jende guztia halakoa izatea espero dut eta halakoa naiz ni: librea eta ezkerrekoa.
G.–Hilabete luzetan zehar "heriotzak bahiturik" egon ondoren, guztiz bestelako dimentsio izpirituala duen liburu batekin itzuli zara bizion mundura. Sortze-testuek elikatutako liburu hori, "Udako euria" al da zure "Estokolmoko sindromea", edo gogorrago esanda, zure "ebanjelioa"?
E.–Betidanik izan dut nik heriotzarekiko familiartasuna. Baina egin ondoren konturatu naiz liburuaren heleraz. Berez etorri zen. Jakin badakit horrelako zerbait badagoela, gutun askok baieztatzen dute sakratuak liburu horretan duen garrantzia, baina ez da nahita izan. Aldez aurretik, idatzi aurretik ez dut ezer nahi izaten. Inoiz ez dut jakiten nora ailegatuko naizen. Liburu hori bukatzeko, lagatzeko beldur nintzen.
G.–Izan al duzu inoiz besteek esango dutenaren beldur?
E.–"Emily L" eta gero, bai. Ez bait ziren literatur kritikak, abakatzeko saioak ziren haiek. "Le Monde"k hauxe idatzi zuenean: "Duras eta bere kale-zuloak... nahikoa dugu!". Ez zen literatur kritika, irakurketa ekiditeko, oztopatzeko saioa baizik... Zoriontasuna ere deskribatzen nuen liburu hartan.
G.–Ez al da garrantzitsua idazle batentzat, bera hil ondoren ere liburuak luzaroan erosi eta irakurri egingo dituztela jakitea?
E.–Ez da horretan pentsatzen... Bai, nolanahi ere pentsatu egiten da, umeengatik. Duela gutxi deskubritu nuen nik idatzitako liburu guztiak saltzen zirela. Ez da inoiz etenik egon. Maiz, urtebetean, sei hilabetean saldu egiten da liburua eta gero akabo. Ez dut inoiz horretan pentsatu: eternitatea. Baina asko hunkitu ninduen lehengo batean, telebistan, Rumaniari buruzko telesaio batetan, bapatean zera esan zuen andre batek: "Amorantea" antzeztu behar dugu". Hogeitamar urtez ez dute ezer izan eta orain liburuak heldu egin zaizkie. Eta ez bakarrik heldu, irakurri egiten dituzte eta sortzeko gogoa ere sortu egin zaie.
Eta horixe da froga, ez agian hilezkortasunarena, baina bai jarraipen unibertsalarena. Hori ukitu egin daiteke. Mugitu egiten da.
J.M. HERITZ
Marguerite Duras, Marne ibai ertzean, aurtengo martxoan.
"Udako euria"ren idazlea bere lan gelan.
52-53

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakDURAS1
PertsonaiazDURAS1
EgileezHERITZ1Kultura

Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude