Marguerite Duras: "Literatur orrialdeek jada ez dute ezertarako balio"

1990ko uztailaren 29an

Marguerite Duras idazleari elkarrizketa.

IDAZLE FRANTSESAK EDARIARI UTZI EGIN DIOLA AITORTU DU PUBLIKOKI, "BAINA ALKOHOLEZ ETA GABE IDATZITAKOEN ARTEAN EZ DA DESBERDINTASUNIK"
Marguerite Duras: "Literatur orrialdeek jada ez dute ezertarako balio"
Ez da erraza Duras idazlearekin hitz egitea. Gogor erantzuten du. Erreparorik gabe. Ez da erraza Duras-ekin elkar hizketarik lotu ahal izatea. Ez ditu kazetariak sobera maite. "Le Nouvel Observateur" astekari frantsesak argitaratutakoa laburbildu dugu.
GALDERA.–Alkohola, zigarretak: larrutik ordaindu duzu. Eta hemen zara berriro lanean, aurpegi alaiaz....granadinazko sirope baso bat aurrean duzula. Aldatzen al du horrek bizitzarekiko gustoa?
ERANTZUNA.–Ez dut jada edaten, txanpain kopa bat noizean behin, besterik ez. Heroikoa naiz ni. Edan ezin duten alkoholiko guztiak, edaten ez duten alkoholiko izaten segitzen dute. Aldatzen dena, batez ere, mozkorraldirik eza da. Horrek ez zidala idazten utziko uste nuen. Baina ez. Une jakin batetan idatzitako liburuen sailkapena egin nuen, alhoholaz idatzitakoak eta gabe idatzitakoak. Ez dago desberdintasunik. Soiltasunak mozkorra gainditzen du edo horrelako zerbait. Tranparen bat bazegoen horretan.... Kuriosoa da baina edanda negoenean, oso gertukoak izan ezik, ez zen inor konturatzen. Ederki eusten nion.
G.–Edatea edo ez edatea, aldatzen al du horrek zeure buruaz duzun eritzia?
E.–Alkoholarekin ez duzu batere eritzirik. Nik ez dut horrelakorik, neure buruaz. Beti nago beste aldeari begira, nolabaiteko iluntasunari: idatzizkoaren aldeari.
G–Egun zeure onera itzuli zara. Gauzarik xelebreenetaz ere galdegiten dizute. Azalekoak irentsiko zaituen beldur al zara?
E.–Kontu handiaz ibiltzen naiz. Salbuespenak salbu, ez dut elkar hizketarik egiten. Sarrienetan ez dut erantzuten. Idazleak betidanik zirikatu dituzte. Eritziak eskatzen zaizkie, artikuluak. Batzutan jendeak artikulu horiek bildu eta beraiek sinatzen dituzten liburuak egiten dituzte. Argitaratu nahi izaten dituzten liburuak.
Duela gutxi "Figaro"ko kazetari batek zera esan zidan: "Ez daukazu ez erantzuteko, halako egunkarian ez idazteko eskubiderik!". Azken finean, zergatik ez dituzu bada pertsonaia ezagunak zirikatuko? Beldurgarria da. Ezinezkoa da guzti hori bizitzea. Arrakastak etxean isolatzen zaitu. Jasangaitzak izaten dira maiz eskariak. Azkenean, batzutan, erantzun egiten dut.
Behin, esaterako, gartzeletaz nuen eritzia eskatu zidaten. Mintzatzen hasi eta bapatean seko geratu nintzen. Eta zalantzak hasi zitzaizkidan, harrokeria agian, beldurra, inor ez ote zen ausartuko esan behar nuena esaten. Eta orduan, hitz egin nuen. Eta esan nuen azkenerako moldatu egin beharko ginatekela, onartu egin beharko genukeela preso sozialak gure artean egotea. Baten batek gartzelatik ihes egin duela entzuten dudalarik, jaia da neretzako. Eta ondoren, beldur naiz. Berriro hartuko ote duten beldur.
G.–Utzia zenuen egunkarien irakurketa eta berriro ekin diozu.
E.–Bai. Koma eta guzti horren ondorioz izua nion irakurtzeari eta gero berriro hasi naiz. Ezin dut inoiz guztiz baztertu. Jakin egin behar dut zer gertatzen den, nola doan munduko putetxea. Lastima diet horren interesik ez dutenei, putetxe hau ahanzten dutenei. Apolitikoak... miseria da horiena, handienetakoa.
G–Gertakizunak, eguneko gorabeherak komentatzeko behar hori gorde egin duzu?
E.–Nik ez dut komentatzen, "hitz egiten" dut. Izan ere duela bi urte "Le Monde"n literatur kronikak egitea eskatu nuen, maite ditudan eta inork aipatzen ez dituen liburuetaz hitz egiteko, baldintza bakar batekin "Le Monde littéraire"n ez izatea. Ez dute nahi izan. Hor konpon! Literatur orrialdeek jada ez dute ezertarako balio.
Behin, abokatuarekin kontsultatu ondoren, Duras sinatutako editorial politiko bat onartu zuten. Sartu egin nien... "Eskuina, heriotza" zuen izena. Izugarria zen. Bai eta "eskuineko" lizeotako ikasgeletan ere jarri zuten poster gisa. Eskuina erotu egiten da horrelako gauzekin.
G.–Erantzunkizunik baduzula sentitzen al duzu?
E.–Bai! Afiliatu gabeko ezkerreko militantea naiz ni. Biharko egunean jende guztia halakoa izatea espero dut eta halakoa naiz ni: librea eta ezkerrekoa.
G.–Hilabete luzetan zehar "heriotzak bahiturik" egon ondoren, guztiz bestelako dimentsio izpirituala duen liburu batekin itzuli zara bizion mundura. Sortze-testuek elikatutako liburu hori, "Udako euria" al da zure "Estokolmoko sindromea", edo gogorrago esanda, zure "ebanjelioa"?
E.–Betidanik izan dut nik heriotzarekiko familiartasuna. Baina egin ondoren konturatu naiz liburuaren heleraz. Berez etorri zen. Jakin badakit horrelako zerbait badagoela, gutun askok baieztatzen dute sakratuak liburu horretan duen garrantzia, baina ez da nahita izan. Aldez aurretik, idatzi aurretik ez dut ezer nahi izaten. Inoiz ez dut jakiten nora ailegatuko naizen. Liburu hori bukatzeko, lagatzeko beldur nintzen.
G.–Izan al duzu inoiz besteek esango dutenaren beldur?
E.–"Emily L" eta gero, bai. Ez bait ziren literatur kritikak, abakatzeko saioak ziren haiek. "Le Monde"k hauxe idatzi zuenean: "Duras eta bere kale-zuloak... nahikoa dugu!". Ez zen literatur kritika, irakurketa ekiditeko, oztopatzeko saioa baizik... Zoriontasuna ere deskribatzen nuen liburu hartan.
G.–Ez al da garrantzitsua idazle batentzat, bera hil ondoren ere liburuak luzaroan erosi eta irakurri egingo dituztela jakitea?
E.–Ez da horretan pentsatzen... Bai, nolanahi ere pentsatu egiten da, umeengatik. Duela gutxi deskubritu nuen nik idatzitako liburu guztiak saltzen zirela. Ez da inoiz etenik egon. Maiz, urtebetean, sei hilabetean saldu egiten da liburua eta gero akabo. Ez dut inoiz horretan pentsatu: eternitatea. Baina asko hunkitu ninduen lehengo batean, telebistan, Rumaniari buruzko telesaio batetan, bapatean zera esan zuen andre batek: "Amorantea" antzeztu behar dugu". Hogeitamar urtez ez dute ezer izan eta orain liburuak heldu egin zaizkie. Eta ez bakarrik heldu, irakurri egiten dituzte eta sortzeko gogoa ere sortu egin zaie.
Eta horixe da froga, ez agian hilezkortasunarena, baina bai jarraipen unibertsalarena. Hori ukitu egin daiteke. Mugitu egiten da.
J.M. HERITZ
Marguerite Duras, Marne ibai ertzean, aurtengo martxoan.
"Udako euria"ren idazlea bere lan gelan.
52-53

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakDURAS1
PertsonaiazDURAS1
EgileezHERITZ1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Pantailarik gabeko aisialdiari ekin diote 1.553 ikaslek Ipar Euskal Herrian

Mikel Garcia Idiakez

Nazio ala imitazio

Gorka Bereziartua

Zortzigarren polizia infiltratua: bi urte pasatu ditu Madrilgo hainbat mugimendu sozialetan

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

94 egunez gose greban dago preso politiko maputxe bat

Axier Lopez

Desokupako bi gizon Donostiako etxe bat ilegalki husten saiatu dira

Irutxuloko Hitza

Gazako osasun zentroen %80 zerbitzuz kanpo dago

Jon Hidalgo Gereñu

Azkenak

2024-05-15 | dantzan.eus | Kattalin Agerre

Mutil-dantzak indartu eta babesteko deia luzatu du Plazara Dantzara elkarteak

Baztango lehen festak hastearekin batera, mutil-dantzak dantzatzera bultzatu nahi dituzte baztandarrak; hala adierazi dute Plazara Dantzara elkarteko kideek publikatu berri duten prentsa-oharrean. Aurreko urtea Baztanen bazterketarik gabeko lehenengo urtea izan zen eta horri... [+]

2024-05-15 | Jon Hidalgo Gereñu

Gazako osasun zentroen %80 zerbitzuz kanpo dago

Gazako osasun sistema kolapsatzeko zorian dagoela jakinarazi du Osasun Ministerioak, erregai faltaren eta erasoen ondorioz. Urriaren 7tik 500 mediku eta 138 erizain hil ditu Israelek, eta 33 ospitale suntsitu. Rafah-tik 300.000 pertsonak egin behar izan dute ihes azken egunetan,... [+]

2024-05-15 | Mikel Garcia Idiakez

Heziketa perfektuaren sindromea: nekeak jotako gurasoak eta presioak itotako haurrak

Heziketa perfektua jasoko duen seme-alaba perfektua izateko nahiak eta espektatiba eta lorpenetan oinarritutako kulturak estresa, antsietatea eta jarrera arazoak sortzen dituzte, eta zabalduta dagoen fenomenoa da gainera. Hala dio ikerketa berri batek.

2024-05-15 | Xantiana Cachenaut | Enbata

Ezinbesteko egoera

Apirilaren 2 eta 3an Parisen iragan zen epaiketa, dudarik gabe, judizialki memento historikoa izan zen. Lehen aldikotz euskal afera judizialetan, defentsa eta estatuaren ordezkariak aho batez mintzatu ziren.

2024-05-14 | Zigor Olabarria Oleaga

Hil egin da Lizarrako langile bat, gidatzen zuen kamioian istripua izan ostean

51 urteko garraiolariaren kamioia irauli egin da Ejea de los Caballerosen (Aragoi). 2024an hiltzen den 23. langilea da.

Eguneraketa berriak daude