"Zuzpertze prozesua indartsuago da egun Hegoaldean"


1990ko otsailaren 18an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Thierry Truffautekin elkarrizketan.
THIERRY TRUFFAUT
"Zuzpertze prozesua indartsuago da egun Hegoaldean"
Claude Gaiguebeten eskolako etnologoa dugu Thierry Truffaut, urte askotan Euskal Dantzarien Biltzarrak iparraldean duen egoitzaren buru. Ihauteriek Iparraldean, eta zehazkiago aurten Zuberoako Maskaradaren inguruan gertatutakoaz hitzegin dugu berarekin.
ARGIA.– Zer zentzu du gaur egun ihauteri mota hori mantentzeak herriak alde batera zokeratu duenean?
THIERRY TRUFFAUT.–Herriak ez du egun lehen bezala sentitzen. Historia eta Elizaren bilakaerak gertakizunen zentzu sakona aldatu du eta festa gazteen bilerara mugatu da, keinu, dantza eta mugimenduetan antzeman daitekeen legez. Derrigorrezko prozesu bilakatu da, baina erlijio kutsua ehuneko hirurogeia galdu da, eta elkartze edo tradizioa bezala mantentzen dute.
– Nola ikusten duzu Iparraldeko joera eta panorama?
~T.–Hemen ere asko galdu da, dudarik gabe. Usadioa mantentzeko esfortzua askoz indartsuagoa da egun Hegoaldean Iparraldean baino; orain hamar urte ostera, Herantziz gertatu zen. Izanez ere, 1980 eta 1985. urteen artean gauzak eta ekintzak sortzeko esfortzua erakutsi baitzen, Lapurdin bereziki, bertan hiru ihauteri existitzen baitziren soilik, Ustaritze, Hasparne... Ihauteri hauek kuestazio mailan, etxez etxe, edo Hazparnen bezala behi irteera batez burutzen ziren. Gutxinaka, sistema moderno baten gainean montatutako aintzinako numeroak antolatzen hasi gara; orduan, hamar edo hamabost herrik ospatzen zuten festa, eta egun, oso gutxik mantendu dute gauza berdinak. Lapurdito tradizio osotik, birek bakarrik segitzen diote ohiturari, Beraskoitze eta Hasparne; Ustaritzek ihauteri berezia erantsi dio bere nekazal karnabalari, erdi hiritar erdi nekazari biburtuz.
A.–Ihauteriak Iparralidean daraman prozesuarekin, urte gutxi barru gal al daiteke?
T.T.–Lapurdin gaur egun oso gutxi funtzionatzen du; Baxenatarroan, Donepalau aldeko herri batek parte hartzen du soilik, baina ihauterietako ekintzak beste fetxa batzuetan antzezten dira. Herriko jaietan esaterako. Zuberoan aurten ez dago maskaradarik, kanpora irtetzen duen gaztediaren arazoa handia baita, gazteak, lanik ezean, Paris, Bordel edota Baionara joaten direlako; Bazenafarroan antzeko prolema gertatzen da. Toki hauetako ihauteriek antolakuntza garrantzitsua behar dute. Dantzek pare bat urteko ariketak eskatzen dituzte, arropak zailak dira eskuratzen eta, herri denak arazoz gainezka aurkitzen dira baldin eta zerbait tajuz antolatzea nahi badute. Horrezaz gain, laguntzarik gabe daude. eta Zuberoan adibidez, Euskal Herriarekiko kultur eta politika kontzientziazio arazoa dago, maskarada edo pastoralean lan egiten duen jendea beti berbera baita, eta noski, jende gutxi egoteaz aparte kasik ezinezkoa da blak batera burutzea.
M.A.
25


GaiezKulturaEkitaldiakBesteak
GaiezGizarteaOspakizunak
PertsonaiazTRUFFAUT1
EgileezARRIETA4Kultura

Azkenak
Melisa Pérez, Kairon atxilotua
“Debekatu egin omen dute Gazara martxa, baina guk aurrera jarraituko dugu”

Egiptoko Gobernuak Israelen presioei men egin eta ehunka pertsona atxilotu ditu, Gazara egitekoa den martxa gelditu nahian. Hala ere, milaka lagun martxari hasiera emateko prest jarraitzen dute, Israelen blokeoa apurtu eta genozidioa gelditzeko presioa egin asmoz. Melisa... [+]


AEBtako 1.800 hiritara zabalduko dituzte Trumpen kontrako protestak larunbatean

Dagoeneko 30 hiri inguru batu dira politika migratorioen eta militarizazioaren aurkako protestetara eta larunbaterako 1.800 hiritan dituzte protestak deituta. Los Angelesen egin bezala, hiri horiek ere militarizatzeko xedea aipatu du Trumpek. Guardia Nazionala hedatu dute... [+]


2025-06-13 | Aiaraldea
Kalean bizi den jendearen errealitateari kolektiboki erantzuteko, harrera sarea

Ondo Etorri Laudio Harrera Herria sortu dute, kale egoeran bizi diren pertsonen “bidelagun” izan eta “mugimendu arrazista zein xenofoboen aurka” borrokatzeko. Eskualdeko ikuspegiarekin landu nahi dute gaia, eta “lanean” jartzeko deia egin... [+]


Ustelkeria PSOE-n
Cerdánek kargu guztietatik dimititu du, baina Sánchezek ez ditu hauteskundeak aurreratuko

José Luis Abalos PSOEko ministro ohia eta Koldo García haren aholkulariaren ustezko ustelkeria kasuarekin lotu dute Santos Cerdán, PSOEeko diputatu eta antolaketa idazkaria. Guardia Zibilak Cerdánek Garcíarekin balizko ordainketez hitz egiten duten bost... [+]


Bertsularien Lagunak elkartearen sortzaileetan izandako Mixel Itzaina zendu da, 92 urte zituela

Bertsozalea zen, eta hamarkada luzeetan aritu da bertsoaren plazako zereginetan: epaile eta gai-jartzaile lanetan, saio antolaketetan eta Bertsularien Lagunak elkartearen betebeharretan ere bai. Euskaltzain urgazle izendatua izan zen 1967an, eta ohorezko 2014an.


Ertzaintzako kargu baten semearen drogen testaren desagerpena ikertzen ari da Polizia

Emaitza positiboa eman zuen iragan abuztuan egindako testak, baina Polizia Zientifikoaren laborategira bidali baino lehen Ondarroako komisariatik desagertu zen frogen poltsa.
 


Hernaniko San Juan Preludioa
“Haziak erein nahi izan ditut, gerora emaitza artistikoak jasotzeko”

Ekainaren 14an egingo da Hernanin San Juan jaiak iragartzen dituen 30. Preludio kontzertua. Aurten emakume bat izango du zuzendari musikal: Judith Montero Imaz. Behin batuta hartuko, eta emakumeek musika ondarean egindako ekarpena ekarri du fokupera. Berarekin eta Hernaniko... [+]


Nazioarteko martxako euskal herritarrak Kairotik
“Gu atxilotzen ari dira martxarekin fokua Palestinan jartzen ari zelako”

Kairoko hotel batetik hitz egin du ARGIArekin ostegun goizean Pili Revilla gasteiztarrak. “Edozein momentutan atxilotu gaitzakete”, adierazi du. Solasaldiaren unean Euskal Herritik joandako bost herritar daude atxilotuta, eta nazioarteko dozenaka. Arreta Palestinako... [+]


Subflubiala Ez! plataformak kanpaldia egingo du Leioan asteburuan

Kanpaldiaren helburua "osasuna eta ingurumena arriskuan jartzen dituen eta etorkizuna hipotekatzen duen proiektu jasanezina" geldiaraztea da.


2025-06-12 | ARGIA
Gazarako Martxan parte hartu behar zuten herritarrak atxilotu dituzte, eta dozenaka deportatu

Ekainaren 13an hasi behar duen Gazarako Martxako partaideak atxilotzen ari da Egiptoko Polizia, tartean hainbat euskaldun. Israel Gazan egiten ari den sarraskia salatu eta korridore humanitario bat ireki dadila eskatzeko abiatu dute ekimena mundu osoko 3.000 herritarrek. 


2025-06-12 | Sustatu
YouTubek isil-isilik aldatu ditu gorroto politikak eta genero identitateari babesa kendu

Urte hasieran gertatu zen, urtarril eta otsail artean, Donald Trumpen bigarren agintaldia hasi zenean eta DEI politiken kontrako gurutzada hasi zuenean hark. Baina ez zen izan prentsa-ohar edo iragarpenik. Erabilpen baldintzetan, norbaiten "genero identitatearen eta... [+]


2025-06-12 | Gedar
2022tik hona, gutxienez 68 preso izan dituzte uhalekin loturik EAEko espetxeetan

Eusko Jaurlaritzak 2022an eskuratu zuen Zaballako (Araba), Basauriko (Bizkaia) eta Martuteneko (Gipuzkoa) kartzelen gaineko eskumena, eta ordutik uhalen edo eskuburdinen bidez loturik izan dituzten pertsonen inguruko datu batzuk eman ditu Maria Jesus San Jose (PSE-EE) sailburuak... [+]


Inguma datu-base berritua aurkeztuta ekin die UEUk aurtengo ikastaroei

Udako Euskal Unibertsitateak hogei jardunaldi eta topaketa antolatu ditu ekainaren 11tik hasita hilabete batez, hausnarketari bide emateko eta "arnasgune akademikoa" izateko helburuarekin. Inguma datu-base berrituan unibertsitate mailako jakintza alor ugaritako ia 50.000... [+]


Lanbide Heziketa Dualaren “gezurra” salatu eta egoera aldatzeko eskatu du irakasle talde batek

Espainiako Lanbide Heziketaren legeak egoera larria ekarri duela iritzita, kezka nagusiekin manifestua idatzi du irakasle talde batek eta jasotako sinadurak aurkeztu dizkio Eusko Jaurlaritzako Lanbide Heziketako Sailburuordetzari. “Joan garen ikastetxe guztietan bat egin... [+]


Eguneraketa berriak daude