Txomin Artola: "Duela urte t‘erdi edo horrela erabaki nian jada ez nintzela euskal kantaria’'


1989ko urtarrilaren 08an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Txomin Artola euskal kantariari elkarrizketa

«BERRIZ ARTE», 6. ELEPEA ELKAR DISKETXEAREKIN KALERATU DU
Txomin Artola: "Duela urte t'erdi edo horrela erabaki nian jada ez nintzela euskal kantaria''
Bere eguneroko Euskadi Irratiako lana bukatu ondorenerako lotu genuen solasaldia Artolarekin "Berriz arte" azkenngo elepearen inguruan. Donostiako Ateneotik badia osoa ikusmira zitekeen arrats gertuko argitan, astiro ilundu zuen arte bere diskoaren azaleko irudiaren gisara.
Gauez, autobus amerikano bat, motel batetako neoizko argiak eta Txomin Artola: «Berriz arte» (diskoaren azala, Xabi Oterok egina). "Bai, bidaiari baten irudia balitz bezala. Eta 'berriz arte' esaten duk, Zuberoan esaten den moduan: beste bat arte".
Agian ihesi ez, baina behintzat bere sorlekutik joan egin nahi duen norbaiten kantuen zantzua hartzen zaie berehala Txomin Artolaren seigarren disko honetakoei.
"Maletak hartu eta joan egiten haiz, aspertu haizela alegia, eta aldatu nahi duala lekuz edo markoz, behar bat bezala. Ni inguroan ditudan gauzekin oso lotuta nagok, eta horretatik abstraitzea eta fantasiako mundu batean bizitzea oso zaila duk, baina kontua duk errealitatea eta fantasiaren arteko oreka topatzea. Eta hori duk sekretua".
Nabari diogu disko osoan zehar alde egitea bilakatzen dela nolabait esanahi orokorra.
"Antzeko zerbait Esaterako, 'Sorlekua utziz gero' kantua, emigrazio kantu bat duk, eta ondorioz sentitzen den herrimina. Elissanburuk idatzi zizkian hitzak, ongi asmatuak".
ARGIA.–Emigratzea zer bait behartua duk ordea. Eta beste batean errepikatzen duk «ni ez naiz hemengoa....
TX. ARTOLA.–Hala duk. Horiek dituk klabeak, erreferentziak. Bakoitzak ulertuko dizkik bere erara. Bazegok halako insistentzia bat, bai. Batzutan pentsatzen diat nik ez daukadala hemen tokirik bizitzeko. Azken urte hauetan zentsazio hori zeukeat. Begira, ibiltariaren kantu horretan, Joxerra Gartziak idatzi duen letra horretan esaten duk: "agur eta banoa, ni ez naiz hemengoa". Ziur nago bera nere barruan jarri zela eta neretzat idatzi zituela. Uste diat joan egingo naizela, esan liteke gainera joaten ari naizela... eta joateko modu asko daude.
A.–Sarrionandiak esan zian "Ni ez naiz hemengoa". Baina berari behartu zioten markoa arrotz zitzaiolako. Hiri arrotz egin zaik hire ingurunea?
TX.A.–Nere ama Iparraldekoa huen, eta hemengoek espainol kutsua duten moduan haiek baditek frantsesa. Horrekin esan nahi diat, etxean halako frantses ingurune bat bizi izan nuela, ohitura berezi batzuk, eta horregatik ni piskat arraro sentitu izan naizela beti. Eta hor zegok lekuz kanpo egotearen zentsazioa, eta uste diat halako zerbait ere sentitzen nuela euskal kantagintza deitu izan den mugimendu edo bolada hartan. Toki gutxi izatea edo nik zer dakit. Orain gaztaroko zentsazio horiek berak bueltatzen ari zaizkidak berriro, arrotzarenak, edo zertan ari ote naizen hemen. Eta konturatzen bahaiz, egia duk nere erreferentzia kulturalak beti atzerritarrak izan direla.
Instrumental saioak
Arrotzak, ibiltariak maletak hartu eta beste bat arte esaten duen arren, kantu herrikoiak ere baliatzen ditu diskoan, «Ama zuriak neri parian pasata.... edo eta «Triste bizi naiz eta» kasu, Haizea taldeko garaiak gogora arazten dizkigunak, eta hain zuzen oraingoan ere Amaiarekin kantatzen dituenak.
"Bat kanpoan edo sentitzen duk-, baina beti zegok bagage herrikoia".
Bestalde, erdi instrumentalak diren pare bat ere bai.
"Somatzen duk hitzarekin baino musikara loturik askoz libreago sentitzen haizela. Euskal kantagintzan sartuta egon izana seriotason handiz hartu nian: hizkuntza, Euskal Herria, kultura... Azkenean konturatzen haiz gehiegizkoa dela, nere bizkarrean izugarrizko zama eta erresponsabilidadea neramela. Duela urte t'erdi edo horrela erabaki nian jada ez nintzela euskal kantaria. Eta sentitu ninduan asioz libreago. Sartu nintzen bezainboteio askatasanez irten nauk 'mugimendu horretatik".
Joxerra Gartziak izkiriatu ditu elepeko kantuetarik zazpi, Txomin Artolak aitortuz tandem inportantea gertatu dela, «ez fisikoki elkarrekin lan egin dugulako, baizik eta bion irrati garaiko tratutik sortutakoak.
"Tarteka olerkiak eta pasatzen zizkidaan, eta elkar ulertze era berri bat izan da".
GORKA ARRESE
51


GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakARTOLA2
GaiezKulturaMusikaArgitalpenaDiskoak
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaDiskoak
PertsonaiazARTOLA2
EgileezARRESE1Kultura

Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


Eguneraketa berriak daude