"Gaurkotasun handikoak dira askatasuna, berdintasuna, elkartasuna"


1988ko maiatzaren 22an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Xabier Gurrutxagarekin elkarrizketan.
Euskadiko Ezkerreraren Biltzarraren bezperetan, Xabier Gurratxagarekin hizketan
"Gaurkotasun handikoak dira askatasuna, berdintasuna, elkartasuna"
Euskadiko Ezkerrak Maiatzaren 27, 28 eta 29an bere hirugarren Biltzar Nagusia burutuko du Donostian. Biltzarrean tratatuko diren ponentzia eta proposamenen inguruan hitzegiteko Xabier Gurrutxagarengana jo dugu. Gurrutxaga parlamentarioa da Gasteizko legebiltzarrean, EEko komite ejekutiboko parteidea eta hezkuntza arazoetaz arduradun bere partiduaren barne. Gaur egungo une politikoaren zenbait aspektu ere komentatu dugu Xabier Gurrutxagarekin, biltzar nagusiko xehetasunez gain. Bere ustez, biltzar honetara, garai batetako tendentzia ezberdinduak bateratuago datoz; honek ez du esan nahi eztabaidarik emango ez denik.
ARGIA.– Krisi ekonornikoaren aurrean, zein filosofia aldarrikatzen du EEk, birmoldaketa industrialaren pragmatismoa?, ez al dira PSOE-ren bide berdinak proposatzen?
Xabier Gurrutxaga–Kongresutik ideia argi batzu atera nahi ditugu, eta ideia horiek nolabait argitu behar dute EEk defendatzen duen proiektu soziala. Hori horrela izanik, definitu nahi ditugu proeiktu sozial honen oinarrizko zutabeak. Zutabe horiek dira guretzat gizarte integratu bat behar dugula, gizarte berdinago bat hiritarren artean. Eta horrek esan nahi du gaur egunean gizartean ematen den segmentazio eta desintegrazioaren aurka gaudela, eta horien atzean dauden ezberdintasun sozialen aurka jartzen garela.
Helburua hori izanik, dudarik ez dago krisi ekonomikoari buelta eman behar diogula, eta horretarako EEk planteatzen du, lehenik, ez dela hori posible ekonomiaren inkrementurik gabe. Bigarrenik, ekonomiaren zuzpertze horrek egon behar duela zuzendua lanpostuak sortzeko. Hirugarrenik, beharrezkoa zaigu krisi ekonomiko honen bueltan errekurtso publikoak gizartearen helburuen pean jartzea, hau da, Euskal Herrian pobreziaren kontra eta lanpostuak sortzeko. Kontestu honetan, hau da, ekonomiaren inkrementu edo zuzpertzearen alde azalduaz, eta helburua lanpostu gehiago sortzea izanik, nik uste dut esplikatzen dudala gure ekonomi birmoldaketaren proposamena zein den eta zertan desberdintzen den PSOEtik. PSOEren pragmatismoa ekonomiaren zuzpertzean geratzen bada, gure proposamena lanpostuen sortzean datza.
A.–Alderdi marxista bezala kontsidera al daiteke EE gaur egunean?
X.G.–EEn gure azterketak, gure estrategia, estatutoetan dioenez, ahalegintzen gara elaboratzen, lantzen, kontutan izanik beste zenbait aspekturen artean marxismoaren irakaspen eta esperientziak. Honekin batera askapen nazionaleko mugimenduek erakusten digutena eta gaur egunean gizarte moderno batetan teoria progresistek erakusten digutena. Beraz, ez da hain zuzen partidua marxista definitzea eta punto, gehiago ez, baizik eta beste aspektuekin batera, hau da, gure estrategia egiteko lagungarri hartzen ditugun aspektuekin batera, marxismoa ere geurea eginez.
A.–Ideologiaren arloan bide zaharrak agortuta daude? Garai berriei plantearnendu berriak egiten dizkio EEk?
X.G.–Nik uste dut ideologia mailan zenbait aspektu zaharturik gelditu direla, eta ikuspegi horretatik garai berriek eskatzen dutela zaharkituriko aspektuak ahaztea eta berrikuntza bat planteatzea ideologia mailan. Bestalde, garbi daukagu beste zenbait gauza; ezkerreko ideologian badaude zenbait aspektu betidanik aldarrikatu ditugunak eta nekez jarri ditugunak praktikan, eta horiek ez daude zahartuta, alderantziz: izugarrizko gaurkotasuna daukate gaur egunean askatasun, berdintasun eta elkartasunak.
A.–Oraingo une politikoari begira, biltzarrerako egin dituzuen ponentzietan norrnalizazio politikora eraman behar duen negoziazioa beharrezkotzat jotzen duzue EEn, baina, jakina, negoziazioa ez du EEk HBk edo ETAk planteatzen duten eran ikusten?
X.G.–Hain zuzen negoziazioa behar zela aldarrikatu zuen lehen partidua EE izan zen, eta EEko sektore batek, hain zuzen, bere jatorria ETA pm-n zuen. Gertatu da zoritxarrez, Euskal Herrian negoziazioa gauzak konpontzeko estrategia bezala ulertzetik pasa garela negoziazioa bere baitan helburu bat kontsideratzera. Gaur egun negoziazio hitza bere desbaloraturik gelditu da. Hori dela eta, edozein kasutan, EEk pentsatzen du Euskal Herrian bere normalizazio sozialerako beharrezkoa dela sektore politiko eta sozialen arteko akordio bat; eta akordiorik ezin daiteke egin negoziatzerik ez badago. Beraz, guk ulertzen dugu negoziazioa Euskal Herriko partidu politikoen artean eta etorkizunari buruz izan behar dela. Bigarrenik, murriztuko bagenu normalizazioa biolentzia egoerara bakarrik, orduan esan beharko genuke biolentziari irteera bat emateko ere negoziatu behar dela, eta pentsatzen dugu negoziazio honek muga batzu dituela, partidu politikoek Euskal Herrian jartzen dituzten mugak.
A.–Euskaldunen autodeterrninazioa estatutoaren bidetik lortu daitekeela uste duzu?
X.G.–Uste dut autodeterminazioaren kontzeptu berataz erreflixonatu behar dugula; hau da, autodeterminazioa ulertzen bada gizarte batek egunero erabakitzeko duen ahalmena bezala, ba hori bada EEn horren alde gaude. Guk ulertzen dugu autodeterminazioa batez ere prozesu historiko bat dela, ez dela momentu konkretu batetan baietz edo ezetz esatea formulazio politiko bati, independentziari edo federalismoari, baizik eta uste dugu autodeterminazioa ipini behar dugula Euskal Herria osatzeko zerbitzuan. Hori bada autodeterminazioaren zentzu historiko eta inportanteena, ni autodeterminazio zalea naiz Euskadi nazio bihurtu nahi dugulako ekonomikoki, instituzionalki eta politikoki.
Entenditu behar dugu ez dagoela autodeterminazioaren momentu politiko bat baizik eta ulertu daiteke hamaika bider planteatuta. Autodeterminazioa, batez ere, herriaren borondatea da, eta herriaren borondatearen espresio bezala, nork uka dezake autonomi estatutuaren aldeko emaitza ez dela autodeterminazioaren momentu bat? Ikuspegi horretatik autodeterminazioaren momentu bat da autonomi estatutua, hori esan ondoren norbaitek esan al dezake autodeterminazio prozesua bukatu denik? Gure eritziz ez, zeren eta autonomi estatutuak zerbait egiten badu, Euskal Herriak momentu honetan duen autodeterminaziorako borondatearen ispilu izatea da. Beste momentu historiko batetan espresa daiteke autodeterminatzeko beste nahi bat.
A.–Estatutuaren bide honetatik, non gelditzen da Nafarroaren kasua? Eta Iparraldea?
X.G.–Kontrajarria badirudi ere, nik uste dut Euskal Herrian bere zentzu natural eta kulturalean badagoela errealitate bat Euskal Herri bezala, nahiz eta hori politikoki ez isladatu. Badago, kulturalki eta beste zenbait aspektutan, Euskal Herri natural bat. Eta hori ukaezina denez nik uste dut politikoki planteatzen zaigun desafiorik inportaneena horri eustea dela, hori garatzea eta errealitate hori indartzea. Edozein kasutan ezin dira begiak itxi, eta errealitate kultural natural horretan hiru dinamika politiko diferente daude, eta momentu honetan dinamika politiko horiekin ados ez egonagatik ere beharrezkoa da errespetatzea. Zeren eta ez errespetatzeak suposatzen du Iparraldeko eta Nafarroako hiritargoaren borondatea ez errespetatzea.
Horregatik EEk egiten duena da Euskal Herri honetan hizkuntzazko interesak, interes kulturalak eta ekonomikoak badaudela planteatu, eta egon daitezkeela, baita ere, interes politikoak elkarrekin lan egiteko. Baina elkarrekin lan egite horrek suposatu beharko luke bakoitzak bestearen markoa errespetatzea; eta nik uste dut Nafarroaren etorkizuna Euskal Herriko proiektu politiko batetan bide horretatik bakarrik hurbil dezakegula nafar hiritargoa. Hau da, guk (Komunitate Autonomoko euskaldunak) eta haiek (Nafarroako euskaldunak), bakoitzak bere esparru eta eremu politikoan ahalik eta aspektu amankomunaren inguruan lan egin behar dugula. Nafar hiritargoaren borondatea ez bada proiektu politiko amankomun baten aldekoa behintzat, ahalegindu beharko ginateke diferentzia eta marko politiko horien gainetik posible zaigun batasun horretan elkarrekin lan egitea.
A.–Euskal Herriko egoera pluripartidistan pakto eta koalizioen politika bultzatzen du EEk. Ikusten al duzu zuk EE koelizio gobernu batetan? Norekin eta nola?
X.G.–Bai noski, hori beste asmo batzuen artean, politikan konprometituak gaudenok gizartea aldatzearekin, garbi daukagu EEn gizartea aldatzen dela batez ere boterearen tresnak eskuetan edukita. Ikuspegi horretatik, dudarik ez dago, EEk bere asmoen artean baduela gobernatzeko asmo bat ere. Hori esan ondoren, badirudi Euskal Herrian garbi dagoela urteetan zorionez partidu bakarrak ezingo duela gobernatu; eta hori errealitatea isladatzen duen azterketa baldin bada edozein partiduk planteatu behar du gobernarako estrategian, paktua eta kontsentsua beharrezkoak direla.
Euskal Herrian ez dago gobernatzerik partidu politikoek ez badute asumitzen akordioa estrategia bezala. Hori esanda, planteatzen den bigarren galdera da: gobernura, zer lortzeko? Eta horri erantzuteko kongresuan planteatzen dugu EEren programa, eta programa horretan dauden neurri eta erabakiak aurrera ateratzeko azaltzen dugu gure nahia gobernura joateko. Gero, zeinekin? Oso zaila da esatea. Euskal Herrian, zoritxarrez, oraindik politika ez da egiten ideien inguruan, baizik eta konformazio elektoralaren inguruan, eta gaur hurbil dagoena etzi urrun gerta daiteke.
LUIS FERNANDEZ

Xabier Gurrutxagaren ustetan ekonomiaren zuzpertzeak lanpostuak sortzeari zuzenduta egon behar du.
Ni autodeterminazio zalea naiz Euskadinazio bihurtu nahi dugulako ekonomikoki, instituzionalki eta polilikoki».
EEko parlamentariak dionez, garai batetako tendentzia ezberdinduak bateratuago datoz III. Biltzarre honetara.
13-15

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEE
PertsonaiazGURRUTXAGA2
EgileezFERNANDEZ3Politika

Azkenak
2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]


Teresa Zavaleta 
“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]


PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.


Umandi ikastolak 50 urte
Euskara, bizikidetza eta berrikuntza pedagogikoa ardatz

Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]


Eguneraketa berriak daude