"Bertso Lehiaketa Ez Da Neurgarria"


1986ko otsailaren 02an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Joseba Zulaikarekin "Bertsolarien Jokoa Eta Jolasa" Liburuaz
"Bertso Lehiaketa Ez Da Neurgarria"
Bertsoaren alde teknikoa neurgarria den bezala, grazia, mamia eta beste zenbait arlo neurgaitzak dira Joseba Zulaikarentzat. Eztabaida ugari sortuko dute bere liburuko eritziek.
ARGIA.– Noiz hasi hintzen konturatzen elkarren lehian aritze hori bertsolaritzaren kalterako zela?
JOSEBA ZULAIKA.– Beti egon nauk ni horren kontra, baina Zarautzen «Pernando Amezketarra»ren txapelketa horretan ikusi nuenean txartela ateratzearena eta nota ematearena, iruditu zitzaidan bertsolaritzaren aberrazio bat zela hori. Joserra Gartziari esan nion hura bertsolaritzaren patologia bat zela eta nere puntuak agertzeko artikulu bat idatzik nuela. Horrela hasi ninuan.
A.–Zer diok, labur labur, liburuan?
J.Z.–Nik hor egiten dudana da. izenbaruak dion bezala "Bertsolariaren jokoa eta jolasa", bertsolaritzaz dauden definizio ezberdinak hartu, jokoarena eta jolasarena, eta kontrastatu, ikusteko zenbateraino jolasaren modeloa ez den neurgarria, ez den literala, eta orduan jolas batean nor den irabazle edo galtzaile erabakitzearen zentzugabea. Eta zenbateraino jolasaren modelo hori aplikagarria den neurri handi batetan bertsolaritzari. Oposizioak fortzatuak hartzen dizkiat deliberatuki, kontraste hau ikusteko funtsean Bertan. Jokoa-jolasa, hitz literala-metaforikoa... Horrekin batera zihoak konpetizioaren funtzioa kulturaren baitan ikustea, hori beharrezkoa duk. Baina konpetibitatea, kirol baten neurrian edo joko baten neurrian posible dena, hori aplikatzea bertsoari... guztiz desegokia iruditzen zeidak. Txiste txapelketa bat antolatzea bezala...
A.– Gero zetorrek maila formala gehiago neurtzearena...
J.Z.–Neurtu litekeena alde formala da, errima, erritmoa, etena... Alde tekniko hori izatea bertso bat ona edo txarra den neurtzeko orduan gauzarik nabarmenena ere, aurresuposizio bat duk. Potto bat izan arren bertso bat izan daiteke oso ona. Edo errima hain ona ez izan arren mundialak diren bertsoak izan daitezke.
Alde teknikotik bertsolari hauek ez dute huts handirik egiten. Alde horretatik neurgarria duk. Baina neurgarri ez den hori garrantzizkoago izan daiteke agian bertsoa neurtzeko orduan. Norbaitek esan zezakek grazia hori, alde kualitatibo hori neurtzerik badagoela... Nik uste diat ezetz.
A.–Beraz, uste duzu bertsolaritza barruko desafio eta lehia giro horrek kalte egiten diola bertsolaritzari.
J.Z. Hala duk. Nik esango nikek badagoela lehiaketa bat, baina nota batekin itzultzerik ez dagoen lehiaketa bat. Ez da lehiaketa neurgarria. Beste maila bateko lehiaketa bat duk. Tabernako zirikatzean bazegok norgehiagoka bat, baina ez zegok irabazle-galtzailerik. Posiblea duk enpatea... Tradizioan ere baziren desafioak... baina pittin bat jokoa eta bertsoaren jokoa distingitzeko zentzua zuen jendearentzat. Gaur egungo txapelketak futbol liga bat bezalakoak dituk.
Bestalde, herri mailan, bertsolarien artean, bertsoa ez da normalean joko bat bezala hartzen. Ahalegintzen haiz bertsorik onena botatzen, baina ez zein zein baino hobeagoa den frogatzen. Psikolojikoki bertsolaria ez da jokalaria.
Gero gainera, epaimahaiari ematea errepresentatibidade guztia... Eskulturak neurtzeko igual egokia izango duk epaimahai bat. Bertsoa ordea, euskararen jokoa delarik, denok gaituk gai hori ulertzeko. Nik uste diat ez dagoela epaimahai baten beharrik bertso bat ona den ala ez apaitzeko...
A.–Alderdi honetatik gauza gogorrak bota dituk liburuan. Bueltakoa ere esperoko duk...
J.Z.–Neri, bertsozale bezala, molestatu egiten zidak aukeratu beharrak, zein den hobeagoa, Uztapide ala Basarri, Uztapide ala Xalbador, Amuriza ala... Molestatu egiten zidak. Baina bertsolaritza bera ere gizartearen ispilu duk, eta joku bat bezala ikusten bada hala bizi delako da.
Kontra jasoko dudana? Esango zidatek jokoak bizitasuna ematen diola bertsolaritzari. «Bizitasuna»? Benito jarriko diagu Laboaren kontra, ea zein ateratzen den irabazle... Zentzugabekoa duk.
Iñaki CAMINO
39

GaiezKulturaBertsolaritBesteak
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakULAIKA1
PertsonaiazULAIKA1
EgileezCAMINO1Kultura

Azkenak
Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]


Teresa Zavaleta 
“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]


PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.


Umandi ikastolak 50 urte
Euskara, bizikidetza eta berrikuntza pedagogikoa ardatz

Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]


Bikotekidea mugikorretik kontrolatzea gazteen artean ohikoa dela frogatu du EHUren ikerketa batek

Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.


Sexu erasoei lotutako zenbait epaitan bost gizon zigortu dituzte azken egunetan

Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]


Eguneraketa berriak daude