Espainiako Gobernuak onartu duen Muga proiektuak 1.700 hektareako meatzea aurreikusten du Nafarroako Xabier eta Zaragozako Undués de Lerda udalerrien artean, Esako urtegitik oso gertu. Adituen ustez, besteak beste, inguruko erreka eta akuiferoak kutsatuko lituzke, lurra hondoratu eta Esako magalaren ezegonkortasuna handitu.
Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Geoalcali multinazionalari esleitu dio –Highfiels Resources enpresa australiarraren filiala– Nafarroa eta Zaragoza artean potasa erauzteko meatze proiektua, hainbat iturriren arabera, Euskal Herriko eta Espainiako Estatuko handiena litzatekeena, Esa urtegiaren ondoan. Potasa ongarria eta pestizida produzitzeko erabili ohi da.
Erreakzioak berehalakoak izan dira, eta haren kontra azaldu dira hainbat alderdi, eragile sozial eta talde ekologista. Ekologistak Martxan taldeak salatu du proiektua duela ia hamarkada bat aurkeztu zenetik, enpresari erraztasunak baino ez zaizkiola jarri aurrera eramateko, “hasieratik atzera bota beharrean”.
25 urtetan 6,3 milioi tona material erauzi nahi da urtero lurpetik, eta horretarako eguneko 1.000 kamioi beharko lituzkete, proiektuak dioenez. Gainera, ur kopuru handia behar da erauzketarako eta hori Esako urtegitik aterako lukete
2015etik hainbat alegazio jarri izan dizkiete erakundeek Muga proiektuari, hala nola Nafarroako Gobernuak edo Ebroko Konfederazio Hidrografikoak (CHE); baina 2019an ingurumen baimena lortu zuen Geoalcalik eta hortik aurrera bidea are errazago jarri zaio esplotazioarekin hasteko. CHE erakundeak Público-ri adierazi dio proiektua onartu bada, erakundeek egindako ingurumen ohartarazpenak bete direlako izango dela.
Baina ekologistak eta gai horretan adituak direnak ez daude hain ziur. Denera 1.700 hektareako zabalera eta 600 metroko sakonera izango luke meatzeak lurpean eta sorturiko hondakinek arazo handia ekarriko lukete hauen esanetan. Zein dira Muga proiektuaren arriskuak?
57 metroko gatz-mendia
Sustrai Erakuntzak 2020an argitaraturiko txosten batean zerrendatzen ditu horietako batzuk, Erreniegan izandako aurreko esperientzia kontuan hartuta. Toki hartan, Potasas de Navarrak utzitako herentzia oraindik sumatzen da, hondakindegi eta putzuek birgaitu gabe jarraitzen baitute eta gaizki itxita daude; horrek ekartzen du kutsadura Arga ibairaino iristea. Gainera, lurra hondoratu egiten da sarritan eta lurrikarak ere eragiten ditu egoera horrek.
Muga proiektuaren kasuan, kaltea handiagoa izango da, meatzeak berak dituen dimentsioengatik. Sustraik azaldu duenez, potasa erauzterakoan sorturiko gatz hondakinen mendia gutxienez 57 metrokoa izan liteke –13 milioi metro kubo–, baina seguruenik hori baino askoz handiagoa ere izango da, gatza berriz zulora sartzeko teknika ez delako bideragarria honen esanetan.
25 urtetan 6,3 milioi tona material erauzi nahi da lurpetik urtero, eta horretarako eguneko 1.000 kamioi beharko lituzkete, txostenean irakur daitekeenez. Gainera, ur kopuru handia behar da erauzketarako eta hori Esako urtegitik aterako lukete.
Hain justu, Esako urtegiaren gertutasunak sortzen du kezka handienetako bat, meatzearen galeriak kilometro eskasera baileudeke. Galeria horietan ura sartzen denean gatza urtzen da eta horrek ur gehiago sortzen du, “katean sorturiko erreakzio horrek arazoa oso zail egingo du gelditzeko”.
Sustraik dokumentu horretan gogorarazi du Esako urtegiaren ingurua oso ezegonkorra dela eta aktibitate sismiko handiko ingurunea dela: “Arrakalak, hondoratzeak, urradurak eta bestelako eragin kaltegarriak sor daitezke, bai meatzean eta baita urtegian bertan ere”.
Etiopia, Somalia eta Kenyako hainbat eskualdetan ia hiru urtez euririk gabe egon ondoren, azkenaldian urpetuak izan dira. Sasoi kontrasteak ohikoak izanik ere eskualde hartan, klima aldaketarekin larritzen dira, eta euriak hobeki baliatzeko hainbat tokiko ekimen garatzen ari... [+]
Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]
Ez dakit zure herrira helduko den Hamaika diziplina anitzeko proiektu artistikoaren erakusketa.
Artelanekin batera, hamaika lekukotasun. Bertan denetarik dago: beldurra, mina, amorrua, esperantza, etsipena, indarra... Maitasunez idatzitako testigantzak. Garondoan mehatxuaren... [+]
Teofanes Aitorlea kronikalariak jaso zuenez, 763-764ko negua inoizko hotzenetakoa izan zen Konstantinoplan. Elurrak eta izotza hartu omen zuten bizantziar hiriburua eta Bosforon iceberg bat ere ikusi omen zuten.
Orain arte klima hoztea, besteak beste, jarduera... [+]
Hauteskunde-kanpainen arteko tarte gero eta estuagoan, komeni da XXI. mendeko urte erabakigarrietan sartu garela gogoraraztea. Adibide bakarra jartzearren, ozeanoen tenperatura-errekorrak etengabe gainditzeak izututa dauzka zientzialariak, eta dagoeneko ez dakite egoeraren... [+]