Zein dira Esako potasa meatze erraldoiaren arriskuak?
Espainiako Gobernuak onartu duen Muga proiektuak 1.700 hektareako meatzea aurreikusten du Nafarroako Xabier eta Zaragozako Undués de Lerda udalerrien artean, Esako urtegitik oso gertu. Adituen ustez, besteak beste, inguruko erreka eta akuiferoak kutsatuko lituzke, lurra hondoratu eta Esako magalaren ezegonkortasuna handitu.
Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Geoalcali multinazionalari esleitu dio –Highfiels Resources enpresa australiarraren filiala– Nafarroa eta Zaragoza artean potasa erauzteko meatze proiektua, hainbat iturriren arabera, Euskal Herriko eta Espainiako Estatuko handiena litzatekeena, Esa urtegiaren ondoan. Potasa ongarria eta pestizida produzitzeko erabili ohi da.
Erreakzioak berehalakoak izan dira, eta haren kontra azaldu dira hainbat alderdi, eragile sozial eta talde ekologista. Ekologistak Martxan taldeak salatu du proiektua duela ia hamarkada bat aurkeztu zenetik, enpresari erraztasunak baino ez zaizkiola jarri aurrera eramateko, “hasieratik atzera bota beharrean”.
25 urtetan 6,3 milioi tona material erauzi nahi da urtero lurpetik, eta horretarako eguneko 1.000 kamioi beharko lituzkete, proiektuak dioenez. Gainera, ur kopuru handia behar da erauzketarako eta hori Esako urtegitik aterako lukete
2015etik hainbat alegazio jarri izan dizkiete erakundeek Muga proiektuari, hala nola Nafarroako Gobernuak edo Ebroko Konfederazio Hidrografikoak (CHE); baina 2019an ingurumen baimena lortu zuen Geoalcalik eta hortik aurrera bidea are errazago jarri zaio esplotazioarekin hasteko. CHE erakundeak Público-ri adierazi dio proiektua onartu bada, erakundeek egindako ingurumen ohartarazpenak bete direlako izango dela.
Baina ekologistak eta gai horretan adituak direnak ez daude hain ziur. Denera 1.700 hektareako zabalera eta 600 metroko sakonera izango luke meatzeak lurpean eta sorturiko hondakinek arazo handia ekarriko lukete hauen esanetan. Zein dira Muga proiektuaren arriskuak?
57 metroko gatz-mendia
Sustrai Erakuntzak 2020an argitaraturiko txosten batean zerrendatzen ditu horietako batzuk, Erreniegan izandako aurreko esperientzia kontuan hartuta. Toki hartan, Potasas de Navarrak utzitako herentzia oraindik sumatzen da, hondakindegi eta putzuek birgaitu gabe jarraitzen baitute eta gaizki itxita daude; horrek ekartzen du kutsadura Arga ibairaino iristea. Gainera, lurra hondoratu egiten da sarritan eta lurrikarak ere eragiten ditu egoera horrek.
Muga proiektuaren kasuan, kaltea handiagoa izango da, meatzeak berak dituen dimentsioengatik. Sustraik azaldu duenez, potasa erauzterakoan sorturiko gatz hondakinen mendia gutxienez 57 metrokoa izan liteke –13 milioi metro kubo–, baina seguruenik hori baino askoz handiagoa ere izango da, gatza berriz zulora sartzeko teknika ez delako bideragarria honen esanetan.
25 urtetan 6,3 milioi tona material erauzi nahi da lurpetik urtero, eta horretarako eguneko 1.000 kamioi beharko lituzkete, txostenean irakur daitekeenez. Gainera, ur kopuru handia behar da erauzketarako eta hori Esako urtegitik aterako lukete.
Hain justu, Esako urtegiaren gertutasunak sortzen du kezka handienetako bat, meatzearen galeriak kilometro eskasera baileudeke. Galeria horietan ura sartzen denean gatza urtzen da eta horrek ur gehiago sortzen du, “katean sorturiko erreakzio horrek arazoa oso zail egingo du gelditzeko”.
Sustraik dokumentu horretan gogorarazi du Esako urtegiaren ingurua oso ezegonkorra dela eta aktibitate sismiko handiko ingurunea dela: “Arrakalak, hondoratzeak, urradurak eta bestelako eragin kaltegarriak sor daitezke, bai meatzean eta baita urtegian bertan ere”.
Dei batek dena alda dezake. Eguna bai, bederen. Hurrengo orduetako martxa, sikiera. Ourensen dagoen lagunak jasotzen du Noainen dagoen Lugoko lagunaren deia. Dei bakar batek ekarri zituen Galizako elkarte bateko zortzi artzain eta ahuntzain bat etxera. Zoragarria izan zen... [+]
Sugea ikusi orduko: “Sugegorria!”. Telesforo Aranzadi zenak esaten baitzuen, begiek ez dutela ezagutzen dutena baino ikusten. Eta sugegorria ezagutu, ezagutzen dugunez (entzunaz, sikiera), hori bera izaten da joera: ikusten dugun suge oro sugegorria dela iruditzen... [+]
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Bada Garde. Urrutira gabe hor dago, urrutieneko mugaren guardan. Umetan ezagutu nuen Garde, ez dut gogoan zenbat urte nituen, baina landatuta geratu zitzaidan han ikusi nuena.-
Valle de Odietako epaiketa epaiaren zain geratu da ostiral honetan Iruñeko Justizia Jauregian akusatuek deklaratu eta akusazioek eta defentsak haien ondorioak azaldu eta gero. Ez da aldaketarik egon alde bakoitzak egindako eskaeretan.
Vichamako (Peru) aztarnategian, arkeologoek 3.800 urte inguruko estatuatxo berezi bat aurkitu berri dute. Caral zibilizazioaren azken arokoa da, eta bi apo irudikatzen ditu.
Aztarnategi bereko hainbat hormairuditan gosetea, lehortea eta, finean, ingurumen krisiari lotutako... [+]
Garaipen historikotzat jo dute hainbatek: duela sei urte Ozeano Bareko estatu zaurgarrietako ikasle talde batek bultzaturiko ekimen baten ondorioz, Nazio Batuen auzitegi gorenak iritzia plazaratu du uztailaren 23an, zeinak munduko estatuek klima aldaketari begira dituzten... [+]
Italiako hainbat hiritan hondartzen eta itsasoaren izaera publikoa aldarrikatzeko mobilizazioak egin ditu udan Itsasoa Aske mugimenduak. Hondartzen erdia enpresa pribatuek kudeatzen dutenez, bainua hartzeko ordaindu beharra daukate herritarrek. Zonalde turistikoenetan ordainpeko... [+]
2023ko uztailean jaso genuen berria antzuolarrok. Irimon bi aerosorgailu erraldoi jartzeko proiektu bat aurrera eramateko eskaera jaso zuela Udalak. Hasieran zalantzak eta galderak: nor zegoen proiektuaren atzean? Zein zen proiektuaren benetako helburua? Zein izango... [+]
Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]
François Bayrouk dimisioa eman eta ordu gutxitara izendatu du Emmanuel Macron Frantziako presidenteak ordezkoa: Sébastien Lecornu izango da lehen ministro berria, aurretik Defentsa ministro izandakoa eta Macronen oso gertukoa. Oposizioa haserre mintzatu da, ezker zein... [+]
Erdialdeko Amerikan izan da ARGIA uztailean, meatzaritza metalikoko megaproiektuek sortzen dituzten kaltean bertatik bertara ezagutzen. Guatemala eta Honduraseko meatzeak bisitatu ditu, eta El Salvadorren ere izan da, bertako egoera politikoaren berri jasotzen: herrialdean... [+]
"Berdela iparralderantz ari da mugitzen, itsasoa berotzeak sardinari ez dio on egiten eta geroz eta gutxiagoa dago, antxoarentzat ona da eta geroz eta gehiago dago, baina txikiagoa da...", dio Aztiko ikerlari Xabier Irigoienek, EITB Datak tenperaturaren gorakadaz egin... [+]
Ekofeminismoak bizitza nondik eta nola baloratzen duen, ikuspegi konplexuagoa eraikitzeko proposamena dakart. Desazkundearen inguruko ekofeminismoa eta antiespezismoa ezagutzearen ondorio dira datozen lerroak; landa eremuan jaio eta hirigunean bizitzeak dakartzan ikuspegiekin;... [+]