Uda edertzen duen lore asko dago. Tartean urrelilia (Chrysantemum spp.), idi-bihotza (Tulipa spp.), krabelina (Dianthus spp.), arrosa (Rosa spp.) eta dalia (Dahlia spp.). Daliak udaren amaierako altxorra dira, ikaragarrizko alaitasuna eransten diote bestelako lore-kolore urri dituen sasoiari. Laranjak, gorriak, horiak, zuriak, laruak, beltzak, arrosa kolorekoak eta horien nahasketa ugari topatuko duzu dalietan, baina kolore bat beti faltako da: urdina. Arrosarekin ere gauza bera gertatzen da: ez dago arrosa urdinik.
Zaila da oso kolore urdina topatzea naturan, baita animalietan ere. Landareetan oso kolore urria da eta lore batzuetan aurki badezakegu ere, hostoetan eta fruituetan ia ezinezkoa da. Miamiko Florida International Universityko Zientzia Biologikoen Saileko irakasle erretiratu eta Naturaren paleta: landareen koloreen zientzia liburuaren egile denak, David Leek, zera dio: “Urdina kolore arraroa da naturan... Loreak sortzen dituzten 280.000 landare espezieen %10 baino gutxiagorenak dira urdinak”.
Lorearen kolorearen erabakitasuna landareak sortzen dituen pigmentuen eta horien elkarlanaren ondorio zuzena da. Kimikoki harremana duten pigmentuen elkarketa konplexu baten ondorioz gertatzen da kolorea: kalkonak, auronak eta antozianinak. Landareetan sortutako konposatu sorta izugarriaren parte dira. Antozianinak berez gorriaren inguruko koloreak dakartza. Eraldatuz gero, ordea, urdinaren aldera jo dezake; pHak edo pigmentu, molekula edo ioi nahasketek ekarriko dute mudantza hori. Naturak erabaki zuen: urdina gaitza da.
Landare gutxi batzuek egiten duten hori beste landare batzuetan artifizialki lortzea aspaldiko ametsa da. Japonian egin dira ahalegin ezagunenak. Naonobu Noda zientzialaria da ikerketaren egile nagusia. Berak argi dio: ohiko teknikak erabiliz sekula ez da lore urdinerako aldaketarik sortu inongo landaretan. Transgeniaren teknika beste aukerarik ez dago. Urreliliarekin eta arrosarekin egin dira saioak. Horien loreak urdintzeko berez lore urdinak ematen dituzten bi landareren genak txertatu dizkiete: alu urdina (Clitoria ternatea) eta ezkilalorea (Campanula medium). Ez dute benetan urdina den urrelili ez arrosarik lortu, emaitza more edo ubel zurbilaren tankerakoa da, baina negozioa martxan da.
Suntory enpresa multzoak sustatu du hori. Eta emaitzak uste baino pattalagoak badira ere, bere arrosa urdinxka kaleratu zutenean, haren prezioa arrosa arrunt batena baino hamar aldiz handiagoa izan zen. Dirua ez zaie urdinduko ez!
Lagun asko dut. Ezagutzen ditudanetatik hegalari jendea da mordoxka bat. Duela hiru bat urte, horietako baten bisita izan nuen; ez dut gogoan nor zen. Antxeta mokogorria izan zitekeen, edo zozo eme bat, edo saldo handietan ibiltzen diren arabazozo pikart horietakoren bat, edo... [+]
Gure hondartzak marrazoz beterik daude. Igerilariak lasai egon, kostaldean 100-200 metroko sakoneran ditugun hondartza zabalez ari bainaiz. Bertan bizi da Atlantikoko marrazo ugariena eta txikiena.
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Apirilaren 17an, Brasilgo Eldorado do Carajás-en egin zuten lurrik gabeko 21 langileen sarraskiaren 29. urteurrena izan da. Ordutik, La Vía Campesinak data oroitzen du Nekazarien Borrokaren Nazioarteko Egun gisa, lurrerako eskubidea defendatzeagatik koldarkeriaz erail... [+]
Maiatzaren 22tik 23ra bitartean deklaratu beharko dute auzipetuek. Gazteek salatu dute instituzioak "geroz eta gehiago" ari direla mugatzen protestarako eta mobilizaziorako eskubide politikoa, eta 'Bajadikako 27ak' izenarekin sortu dute plataforma bat. Maiatzaren... [+]
Sasoitsu, osasuntsu eta bizipozez gainezka egotea dut helburu. Jaten dudanak, egiten dudanak eta pentsatzen dudanak eragina du oreka eta malgutasuna lortzeko eta tentsioa saihesteko.
Egurra diamanteak baino arraroagoa, bakanagoa da. Bai, unibertsoan errazagoa da diamanteak topatzea egurra baino.
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
Anbotoko Mari ezagutzen dugu askok, Aralarko dama, Aketegiko dama eta beste izen ugariz ere ezaguna dena. Amalur izaki gorputza hartua da Mari, gure jainkosa, euskaldunon artean ezaguna. Soineko apainez jantzitako andere bezala aurkezten da herri askotan. Baina nor ote da Mari... [+]
Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.
Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Apirilak asaba zaharrengana garamatza. Apirila urte osoaren gakoa izango da. Lurrak antolatzea, ongarriketa osatzea, haziak plantatzea, pardak, makilak, sareak, lokarriak atontzea… Hamaikatxo lan bada, sasoi berrirako urratsik handiena, gero uda eta udazkena azkurriz eta... [+]