Udazkenaren usainak

  • Ardogintzak urteko une gorena du udazkenaren hasieran. Gure inguruan jotako sagarraren (Malus domestica) usaina da nagusi sasoi honetan. Antzeko komediatan arituko dira mahatsarekin (Vitis vinifera) ari direnak.


2021eko azaroaren 05an - 09:03
Azken eguneraketa: 10:13
Argazkia: pumpkinbeth.com

Usain gozoa, lodia, era berean geza eta gazia, ahoan txistua dantzan jartzen duen antzinako usain eguneratua. Muztio lodia nonahi eta era guztietako ontzi eta upategietan hartzitzen, bor-bor, karbono dioxido txinpartatsu bizia askatuz. Muztio urrintsu gozoak hartzitzean usain nostalgikoak bereganatu nahiko ditu: udaberrian izan zen lorearen lurrinak eta jo eta zanpatu aurretik fruituak bere zuen urrinte jario betea. Han-hemenka topatzen dut baita ere jo eta dolarean zanpatu ondoren ongarritarako edo ganadu jatenetarako baztertu eta bizitzen hasia dagoen patsa. Usain min ozpina, fina, sarkorra, sudur mintzak sastatu gabe barneratzen ez dakiena. 

Antzeko komediatan arituko dira mahatsarekin (Vitis vinifera) ari direnak. Mahats mordoak bildu eta elkarren kontra zirrika hasten direnean hedatzen da azalaren usain bizia, txorrotxa, makina bati barren barrenetik sortzen den hozkia hortzetaraino dakarkiona. Mahatsadalkoaren aleak zuztarretik bereiztean lurrin laketgarriagoak hedatzen dira. Mahats dolareetara joaldiaren hasieran hurbiltzen den liztor jendea lekuko. Urrutitik hartzen dute mahatsak duen azukre pilaren urrina, gero botilan izango duen buketera iristeko usainek eta lurrinek egingo duten bidaia luzearen hasiera. Hartzitzean muztioaren kaindu gozoak gero kopa betean antsiaz dastatuko den atxon miragarria bihurtuko dira. Bidaia hori hautsiko zaie muztioa kenduta dolarearen askan geratu diren mahatsaren azalei, haziei eta txortenei. Pats hori ere ondo hartzitzen utziko da, eta inola ere bizitzen eta ozpintzen utzi gabe, destilazioaren bidezidorretik eramango da. Hor bai, alanbikean ardogintzaren hondakintzat jotzen den patsa pituitarioak harrotu, zirikatu eta kitzikatuko dituen edari bizi bilakatuko da, zuku bero gaiztoa duen uxuala.

Usain horien denen memoria datorkit aho sabairaino. Hotz ezin ederragoari ongietorria egiteko hanka hankari emanda nagoenean, egur errearen kearen usaina, norteko haritzaren (Quercus rubra) egurraren suaren aurrean, pittin bat ketua, gaztaren tankeran, ke laino mehe baten usainean.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Landareak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-21 | Nicolas Goñi
Oihanen kolapsoa saihestu dezakeen bioaniztasun globala nola zaindu?

Ekosistema askok itzulera gabeko puntuak dituzte, hau da, estresa maila berezi bat pairatuz gero –izan klima aldaketa, kutsadura edo kalte fisiko zuzenarengatik– desagertzen ahal dira, eta ekosistemak haien artean konektatuak izanez gero hurrenez hurren elkar... [+]


Eguneraketa berriak daude