Negu oso bat baratze
Egun argia mozteak udazkena dakarren bezala, hotzak dakar negua. Eta hotzak, ia beti, galtzajario harrapatzen gaitu. Sasoi honetako hego haizearen kolpe beroak txoratuta, datorkiguna burutik joaten zaigu. Gero gerokoak, baina gero hori negua da. Negurako baratzea jende askorentzako baratzea bere horretan uztea da. Udazkenerako nahiko etekin kendu diogu eta nahikoa da; astungarri da, gainera, neguan lokatzetan eta esku bustiak hoztuta aritu beharra dagoela. Baina neguko baratzea ederra da; ederrena? Neguzko gero hori atzo hasi zenez, aurrea hartzea hobe. Horretarako, gaur bertatik atzera ekin.
Hasi baratzea garbitzen. Jaso udan izandako uzten hondarrak: heldu gabeko azken tomate (Solanum lycopersicum), piper (Capsicum annuum), kuiatxo (Cucurbita pepo var. pepo)… Sukaldean ederki helduko dira eta hala ez bada, bere horretan baliatu. Ihartutako landareak ipurditik atera, lekak ematen dituztenak izan ezik: ilar (Pisum sativum), leka eta babarrun (Phaseolus vulgaris); horiek moztu eta utzi sustraiak lurrean bertan, ongarriz beteta baitaude. Zarba iharrak luartokira, baldin eta gaixotasun arrastorik ez badute, izan ere etxeko luaertokietan zaila baita gaixotasunak garbitzeko behar den tenperatura iristea.
Kendu txartzat dituzun belarrak, hazitik ugaldu ez daitezen eta, iraunkorrak badira, atera sustrai eta guzti.
Miatu ezkaia (Thymus comunnis), erromeroa (Rosmarinus officinalis), asentxio-belarra (Artemisia absinthium), oreganoa (Origanum vulgare) eta salbia (Salvia spp.) bezalako landare laguntzaile iraunkorren egoera eta beharrik bada moztu eta egokia bada baliatu.
Landatu eta erein neguko barazkiak: ilarra, baba (Vicia fava), baratxuria (Allium sativum), tipula (Allium cepa var. cepa), udaberriko aza (Brassica oleracea var. capitata), kale aza (Brassica oleracea var. acephala edo var. viridis) eta abar.
Ongarritzeko sasoia da. Ongarritu soil dauden sailak. Behar izanez gero, egin aurrez lurraren egoera zehatza jakiteko azterketa. Erabili ongarri organikoak; utzi lurraren gainean; nahi izatera aratu lurra arin-arin eskuarearekin; ez irauli lurra, pobretu besterik ez duzu egingo. Ongarriak lur azala estaltzen ez badu, osatu edozein inaurkinekin: orbela, soropileko belar moztua...
Lurraren emankortasunari eusteko beste era bat ongarri berdea ereitea da. Lurrari heze eutsiko dio, eta ongarritu eta sakonean landuko du. Adibidez, oloa (Avena sativa) eta txirta (Vicia sativa) nahasketa oso egokia da. Neguaren amaieran moztu eta nahasi lurrarekin, utzi gainean edota eman aziendari, gero simaur bihurtuta bueltan ekartzeko.
Baratzeko taulenak, negutegiak eta gainontzeko egiturak txukuntzeko eta mantentzeko lanak egiteko sasoia da. Gogoratu gero, udaberritik udazkenera, ez duzula horrelakoetarako tarterik izango. Era berean, garbitu tresnak eta lanabesak, kendu herdoilak eta abar.
Oraindik gogoan dituzun artean, berraztertu egindako lanak eta haien emaitzak, horretarako bereziki erabiltzen duzun agenda edo kaieran… Ikasi eta ikasi.
Aurten bai urtea da. Sagar urtea izango da aurtengo hau (Malus domestica). Eta baialdia behar bezala agurtu eta baliatzeko, besteak beste, dolareak gertatu beharko ditugu.
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Kaxalotea edo zeroia (Physeter macrocephalus) munduko horzdun zetazeo handiena da, eta baita munduko horzdun animalia handiena ere. Beheko barailan soilik ikusten zaizkio hortzak, baina bakoitzak kilo bateko pisua izan dezake. Izatez, ez dago oso argi zertarako erabiltzen dituen... [+]
Lagun asko dut. Ezagutzen ditudanetatik hegalari jendea da mordoxka bat. Duela hiru bat urte, horietako baten bisita izan nuen; ez dut gogoan nor zen. Antxeta mokogorria izan zitekeen, edo zozo eme bat, edo saldo handietan ibiltzen diren arabazozo pikart horietakoren bat, edo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Gure hondartzak marrazoz beterik daude. Igerilariak lasai egon, kostaldean 100-200 metroko sakoneran ditugun hondartza zabalez ari bainaiz. Bertan bizi da Atlantikoko marrazo ugariena eta txikiena.
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Apirilaren 17an, Brasilgo Eldorado do Carajás-en egin zuten lurrik gabeko 21 langileen sarraskiaren 29. urteurrena izan da. Ordutik, La Vía Campesinak data oroitzen du Nekazarien Borrokaren Nazioarteko Egun gisa, lurrerako eskubidea defendatzeagatik koldarkeriaz erail... [+]
Maiatzaren 22tik 23ra bitartean deklaratu beharko dute auzipetuek. Gazteek salatu dute instituzioak "geroz eta gehiago" ari direla mugatzen protestarako eta mobilizaziorako eskubide politikoa, eta 'Bajadikako 27ak' izenarekin sortu dute plataforma bat. Maiatzaren... [+]
Anbotoko Mari ezagutzen dugu askok, Aralarko dama, Aketegiko dama eta beste izen ugariz ere ezaguna dena. Amalur izaki gorputza hartua da Mari, gure jainkosa, euskaldunon artean ezaguna. Soineko apainez jantzitako andere bezala aurkezten da herri askotan. Baina nor ote da Mari... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
Egurra diamanteak baino arraroagoa, bakanagoa da. Bai, unibertsoan errazagoa da diamanteak topatzea egurra baino.
Sasoitsu, osasuntsu eta bizipozez gainezka egotea dut helburu. Jaten dudanak, egiten dudanak eta pentsatzen dudanak eragina du oreka eta malgutasuna lortzeko eta tentsioa saihesteko.
Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]