Ba al dago azalpen orokorrik ematerik aldi berean gertatzen ari diren fenomeno ekonomiko eta sozialei?

Esango nuke prozesu guztiak lotuta daudela. Lehengaiak garestitzeko prozesuak eta hornidura-gabezien prozesuak oso daude lotuta. Atzean hainbat aldagai daude, lehena, pandemia ostean eskaera pixka bat berraktibatu dela. Eta hau gertatu da ekoizpen kate globalek desordena bizi duten egoeran, denbora behar baitute lehen bezala jardutera iristeko.

Bigarren elementu bat da gure ekoizpen eta kontsumo kate globalak "oraintxe bertan" funtzionatzeko moldearekin artikulatuz joandirela, ia ez dago almazenajerik. Almazenik ez badago, dena egin behar da eta hori ezin da goizetik gauera lortu.

Hirugarren aldagai bat da hainbat produkzio lurralde jakinetan espezializatu direla eta lurralde horietan eskaria handitzeko ezintasuna sortzen denean, horrek eragina du gainerako guztian.

Laugarren faktorea da eskuratzeko limitera iristen ari garela hainbat energia iturritan eta materialetan eta horrek ere kortozirkuitoa eragiten du ekoizpen kate globaletan.

Eta boskarren faktore bat aipatu daiteke, harremana duena hainbat lurraldetan egin diren politika zehatzekin, Errusian, Txinan edo Erresuma Batuan.

Munduaren erabateko konexio horrek erresilientzia eta egokitzeko gaitasun handiak ematen zizkigula zirudien, baina orain bizitzen ari garenak justu kontrakoa erakusten du. Ikusten ari garenaren moduko estres egoeretan, erantzuteko gaitasun handia beharrean badirudi gutxiago dugula, eta nolabait, arazo guztiak handitu egiten direla.

Badirudi pandemiaren ostean ekonomia berrabiaraztean zerbait matxuratu dela.

Pandemiak geldialdi ekonomikoa eragin du eta hau faktore bat da, baina ez bakarra. Gertatzen ari dena ulertzeko ikusi behar dugu ez dagoela osasun krisi bat soilik dena hankaz gora jartzen duena, baita krisi klimatikoa ere okertzen duena egoera eta baita krisi energetiko eta materiala ere, kaosa areagotzen duena. Hainbat elementu dira, gehituz doazenak eta sistema hauskor bat dugunean estres egoera asko pairatzen ari dena, hau hondora joateko aukera handiagoa da.

Autoen txipak zergatik falta diren ulertzeko jakin behar dugu ekoizpena Taiwanen kontzentratuta dagoela eta herrialde honek ez du soilik pandemia bat jasan, baita ere arazoak izaten ari da lehengaietara eta ura lortzera iristeko, klima aldaketaren ondorioz.

Ekonomia bizkortzeko planez...

Ez dut uste gobernuek beren borondatez albora utziko dituztenik ekonomia bizkortzeko plan berezi hauek, dirua neurri-gabe hazi dute AEBetako Erreserba Federalak eta Europako Banku Zentralak. Baina ez dago argi zenbat denboran eutsi ahalko dituzten plan hauek, egoera gero eta zailago jartzen denean. Diru asko sortu dezakezu, baina harremana izan behar du jarduera ekonomikoarekin, bestela, sortzen ari zarena zor burbuila gero eta handiagoak dira, lehenago edo beranduago lehertu egingo direnak.

Txinako xaguzar baten hegadak kapitalismoa bukatu dezake...

Ez nuke esango kapitalismoa bukatuko duenik, baina agian bai kapitalismo globala. Kapitalismoaren bertsio globalizatua, interkonexio maila handia duena hilzorian dago eta ez du sendabiderik, beste gauza bat da nola eta zein momentutan hilko den. Baina horrek ez du kapitalismoaren amaiera esan nahi, honek jarraitu dezakeelako maila lokalean artikulatzen, gainera, ikuspegi nahiko beldurgarriekin. 

Orain gertatzen ari denak ba al du antzarik liburuan deskribatu zenuten kolapsoarekin?

Galdera da ea dagoeneko kolapsoa bizitzen ari garen. Liburuan kolapsoa definitu genuen termino historikoetan konplexutasuna azkar galtzea dela eta hamarkadak iraungo dituen prozesua izango dela. Konplexutasuna galtzea lau neurgailu hauekin neur dezakegu: biztanleria galera, interkonexio galera, espezializazio galera eta informazio galera. Lau elementu horiek begiratua ezin dugu esan orain biztanleria galera handirik dugunik, ez informazioarenik, ez espezializazioarenik, baina bai interkonexioa zerbait galdu dela, baina ez gehiegi. Beraz, esan dezakegu ez gaudela kolapsoan.

Nik uste dut dudarik gabe kolapsoaren lehen aldiak bizitzen ari garela, ez kolapso sakona, baina dinamika horretan gaude. Eta nolako prozesua izango da? Oso irekia. Oso zaila da sekuentzia bat jartzen, ustekabeko prozesuak gertatuko baitira. Baina segur aski gertatuko dena izango da ingurumen mugekin topo egingo dugula. Logika horren barruan, segur aski lehenik eragina jasoko dutenak prozesu ekonomiko-finantzieroak izango dira eta ondoren ekonomiko-produktiboak, jakinik biak lotuta daudela, eta beranduago gertatuko diren beste gertakari batzuk izango ditugu, adibidez hirietako krisiak. Gakoa da, lehen inposiblea zirudiena posible bihurtzen dela.