Euskara eta sexu-genero disidentziak uztartzeko zertzeladak

  • ‘Xoka. Jite disidenteak’ jardunaldiak antolatu ditu Ehgam Nafarroak. Hiru saio eginen dituzte Iruñeko Laban: azaroaren 5ean, 13an eta 19an.

Iazko jardunaldietako irudia. Kepa Yecora

2024ko urriaren 31n - 06:48
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Sexu-gero disidentzia hizkuntzara ekartzea du helburu Ehgam Nafarroak antolaturiko Xoka Jite disidenteak jardunaldiak. “Horretarako, guk asmatutako hitzaz baliatzen gara. Tokatik eta nokatik harago, xoka ere bada. Hau da, genero sistema ez-binarioa”, azaldu du Kepa Yecorak, Ehgam Nafarroako kideak. Azpimarratu du Labarekin eta Bilgune Feministarekin egindako elkarlana dela: “Oso garrantzitsua da norekin eta zein helbururekin egiten ditugun aliantzak”. Azaroaren 5ean, 13an eta 19an, 19:00etan, Iruñeko Laban izanen dira.

Iaz ere heldu zioten gaiari, ikusi zutelako asko zegoela hausnartzeko. Ana Jakak hizlari moduan parte hartu zuen Ehgam Nafarroako kide izan baino lehen. Gatx Eizagirre bollera transfeminista ez-binarioarekin batera euskal diskuntzaz mintzatu ziren. Hau da, euskararen bidez pertsona sexu-genero disidenteek euren burua eta praktikak izendatzeko dauden tresnez eta sortu daitezkeen baliabideez, besteak beste. “Ahalduntze prozesu bat izan da. Ez nuen neure burua ikusten hizkuntza borrokarako tresna bezala erabiltzen. Horren ostean, ikusi dut hizkuntzari buelta bat ematea oso polita dela”, esan du Jakak.

Azaroaren 5ean, Bilgune Feministako Ekhi Petriatik eta Amaia Zufiak Dekolonizazioa. Araka ditzagun gure bazterrak hitzaldia emanen dute. Iazko jardunaldietako lehenengo hitzaldia izatea nahi zuten, baina greba feminista zela eta, ezin izan zuten egin. “Oso garrantzitsua iruditzen zaigu aztertzea nondik eta nola egiten ditugun diskurtsoak. Bi alde ditu diskurtsoak; alde batetik, hegemonikoa: espainiarrak, frantsesak, europarrak eta zuriak gara. Bestetik, euskaldunak gara, non eta Nafarroan. Aztertu nahi dugu nola egin diskurtso horiek hizkuntza gutxitu batean eta autodeterminazioa nahi duen herri batean”, azaldu du Yecorak.

Barrura eta kanpora begiratzeko eta askotariko esperientziak kontuan hartzen dituzten diskurtsoak sortzeko saio bat izanen da: “Kolonizatuak garen heinean sortzen ditugun diskurtsoak guk egindakoak ala inposatuak diren aztertu behar dugu”. Gaineratu du  argi dagoela diskurtsoak ezin direla eraiki soilik klase ertaineko pertsonen esperientziekin eta espektatibekin: “Bestelako bizipenak ekarri behar ditugu erdigunera, baina euskaraz”.

Kulturatik hausnartzen

Bigarren saioan, azaroaren 13an, Itxaro Borda eta Juanjo Olasagarre idazleek hartuko dute lekukoa. Kuir literarioak hitzaldia emanen dute. Aztertu nahi dute kuir literaturak zein ezaugarri dituen, hizlariek nola ikusten duten euren burua eta zein erreferente dituzten.

Bollobertsoak saioarekin amaituko dute zikloa azaroaren 19an. Amaia Agirre, Miren Artetxe eta Maider Arregi bertsolariak bertsotan aritzeaz gain, haiekin solastatzeko aukera ere egonen da. “Antzerkian ohikoagoa izaten da ikuskizunen ostean aktoreekin mintzatzea. Horretan inspiratu gara”, esan du Jakak. Gaiarekiko interes “handia” dauka, bollo bertso saioak ezagutu arte ez zuelako bertsolaritzarekiko interes handirik: “Orain arteko formak oso arrotzak egiten zitzaizkidan. Bollo bertsolariek oso opari polita egin digute bertsolaritzatik urrun geundenoi".

Gaineratu du bertsolaritzaren iruditegian “euskalkidun gizon zuri gipuzkoarrak” daudela. Horregatik, eskertu du bollo bertsolariek disidentziak plazara eramateko egindako lana: “Iruditzen zait inportantea ikustea ez dela norbanako batek egindako zerbait, baizik ea antolatuta daudela eta kolektibo bat direla”.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Hizkuntzalaritza
2024-10-24 | Rafa Arriola
Egun on, España…

Gero eta akats ortografiko gehiago atzematen dugu sare sozialetako idazkietan, eta ez soilik gazteek egindakoak, baita komunikabideetakoak ere. Batzuk hain bihurtu dira ohiko, non gure begiei apenas ez dieten minik ematen.

Horrela, gaztelaniaz hauek bezalakoak barra-barra... [+]


Ekin eta jarrai

"Ekin eta jarrai" da Euskaltzaindiaren goiburua. Ez dakit Akademia zergatik ez zuten ilegalizatu, hiru berba horiek agertuta bere logotipoan. Gutxiagorekin egin dira salaketak-eta (adin batekook La orquesta Mondragón-en kasetearena gogoan dugu, Martxoaren 11ren... [+]


2024-08-12 | Sustatu
Kip- eta Chep- izen horiek norenak diren

Faith Chepngetich Kipyegon keniarrak 1.500 metroko atletismo proba irabazi zuen larunbatean, Paris 2024ko azken-aurreko egunean, bigarren emakumezkoa bilakatuz historian atletismoan urrezko hiru domina olinpiko erreskadan lortu dituena. Gauzatxo bati ere erreparatu... [+]


2024-06-25 | Euskal Irratiak
Pantxoa Etxegoin
“Euskararen diagnostiko bateratu bat erdietsi nahi dugu Iparraldean euskara biziberritzeko”

Euskararen biziberritzea Ipar Euskal Herrian jardunaldia antolatzen du ostiral honetan Baionan Euskaltzaindiak. Euskararen alde egiten dena eta ez dena eztabaidatzeko mementoa izango da. Eragileak eta politikariak bilduko dira egun osoan.


Mañeruibarko haur euskaldunak sarituko dituzte Iruñeko Komunikabideak Fundazioak eta Euskaltzaindiak

Euskara galdua zen eremu mistoko eta ez-euskalduneko herrietako familien ahaleginak aitortuko dituzte ekitaldian. Oskar Alegria zinemagilearen bideoak emango dio hasiera ekitaldiari 11:30ean udaletxean.


Maitena Duhalde hizkuntzalaria
“Lapurdiko itsas hegian egun 80-90 urte duen belaunaldiaren hizkera deskribatu dut”

Donibane Lohizunen jaio zen Duhalde 1987an, baina Uztaritzen bizi eta hazi da, eta etxean zein herrian entzundako euskararen aldaerek bultzatu dute Lapurdi itsas hegiko euskarari buruzko tesia egitera. Gaur egun, EHUko Bilboko Hezkuntza Fakultatean ari da irakasle lanetan... [+]


Irulegiko eskua, zein nobedade dakartza ‘Antiquity’ aldizkariak?

Irulegiko Burdin Aroko herri gotortuan azaldutako brontzezko piezari buruzko ikerketa “osoena” azaltzen duen artikulua argitaratu du aditu talde batek nazioarteko aldizkari zientifikoan. Orain arte ez genekizkien hainbat berritasun dakartza.


2024-01-05 | ARGIA
Mikel Perez
“Euskara eta gaztelania nahastearen arrazoi bakarra ez da hizkuntza gaitasuna”

Mikel Perez Gonzalez hizkuntzalaria hitz egiterakoan erabiltzen den kode alternantzia aztertzen ari da, alegia, euskaldunek nola nahasten dituzten euskara eta gaztelania. Alternantziaren arrazoietako bat euskara gaitasuna da, baina Perezek gehiago ere kontatu ditu.


2023-08-31 | Ilargi Manzanares
Andorrak gutxieneko katalan maila eskatuko du bertan bizitzeko

Andorrako katalanaren defentsarako lege berriak katalanaren oinarrizko maila eskatuko du bertan bizi eta lan egin ahal izateko. A2 titulua baino maila baxuagoa eskatuko dute.


2023-07-20 | Cira Crespo
Anik Nandi, soziolinguista
“Uste zen hizkuntza sartzen bazenuen hezkuntza sisteman jendeak hitz egingo zuela, baina ez”

Anik Nandi Indiako soziolinguista da, Mendebaldeko Bengalan jaioa. Gaur egun doktoratu ondoko ikertzailea da EHUko Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketen Sailean, eta kolaboratzailea, berriz, Galiziako Errege Akademiako (Real Academia Galega) Soziolinguistika Mintegian eta... [+]


2023-07-12 | ARGIA
Mikromatxismo, egia berdadero, afariketan… Euskaltzaindiaren Hiztegiak 646 forma berri jaso ditu

Euskaltzaindiak Hiztegia sarean eguneratu du: 646 forma berri jaso ditu azken sei hilabeteotan, eta 1.130 forma moldatu edo findu. Lehendik dagoena txukuntzeari ere garrantzia eman diote. “Adibideak ere berrikusi ditugu, batez ere berdintasunari dagozkionak: emakumeen... [+]


Itxaropen-zerrenda

Bikotea osatzen duten bi lagunekin topo egin, haiekin hizketan hasi, eta haietako batek itxaropen-zerrenda esan du, nahastuta, itxaron-zerrenda beharrean. Haren bikotekidea konturatu da, konturatu denez, baina ondo disimulatu du. Hiztripuaren autorea euskara ikasten ari da, eta... [+]


Eguneraketa berriak daude