Xanti Onaindia: "Poesia da herria gehienik zuzpertzen duena"


2007ko otsailaren 21ean
Aita Xanti Onaindiarekin olerkigintzaz

"Ala ere, urte aietan, euskaltzaleen iritzia, Olerkiaren eta Olerkarien alde, bete-betean iraulirik zegon. Lizardi, Orixe, Lauaxeta, Jaurtalkol, Loramendi...

"Bertsolarien artea eta balioa, berriz, gure euskaltzaleen artean naiko baztertua eta aaztua zegon".

Z. Argiaren 600garren alean D. Manuel Lekuonak aitortutako gertaera duzu hori.

A. Xanti Onaindia, ordea, poesiaz eta bertsoaz arduratu da, olerkariez eta bertsolariez. Liburu asko du bataz eta besteaz eginik.
Bi omenaldi ospatzen ditugu azaroan, alor hauetan. Hilaren 17an bertsolari zaharrei egiten zaie omenaldia. 24ean, berriz, A. Xanti Onaindiari.  Bi ospakizun hauek direla eta hurbildu gatzaizkio Onaindiari.

Noiz eta nola hasi zinen "Olerti eguna" ospatzen?

1961garrengo Abuztuaren 29an, Kristo Errege egunez, ospatu zen, hemen Larrean, lehen aldiz. Honela egin dugu geroztik urtero. Ondo erantzuten dute olerkariek. Hogeita hamarren bat edo hogeita hamabosten bat poesia biltzen dira urtero 1959garrenean sortu nuen "Olerti". Hortatik hasi nintzen poesi-egunok ospatzen.
Zer helburu izan duzu "Milla euskal olerki eder" liburua eta "Olerti" sorta olerkariei eskaintzerakoan?
Poesia da herria gehienik zuzpertzen eta lotatik esnatzen duena. Orain dela hogei urte "Milla euskal olerki eder" liburua argitaratu nuenean bazen horrelako zerbaiten premia. Olerkia beti atsegin izan zait. Besteei ere atsegin izango zaiela neri atsegin zaidana uste dut. Egia ote?

Zerk eragin dizu poesia xuxper erazteko ahaleginak egin ditzazun?

Aurrekoan erantzun dizudanaz gainera arrazoi hau ere banuen: lan txikien zale euskal irakurlegea. Olerkiek, berriz, laburrak izan behar dute, gaitz-ozpinez izartuak, biziak, herriari zerbait adierazten dietenak. Janari bixi bat eskaini nahi nion herriari. Maitea zuen Euskal Herriak "Olerti". Ez zen berez hil. Galerazia izan zen.
 
Zein dituzu gaurko poetarik gogozkoenak?
Ez naiz inor honekin edo harekin berdintzen egundo ibili. Neretzat denak dira poeta onak, nahiz G. Aresti, nahiz B. Gandiaga, nahiz Bordari. Bakoitzak bere bihotza eta kultura erakusten dizkigu. Halere argi-zalea naiz. Oraintsu irakurri ditudan errusiar eta hungaro olerkari batzuen lanetatik dakusadanez, gauza ederrak esan ditzakegu; argi eta garbi esan ere. Argi-zale dira sortaldeko poetak, sartaldekoak aldiz ilun-zale. Haiek eguterakoak eta gu ospelekoak izan nonbait. Haiek egunsentikoak eta gu ilunabarrekoak.

Ona, txarra ala erdipuerdikoa da zuretzat gaurregungo poesia?

Ez, gaurko euskal olerkia ez da txarra. Asko urrutiratu zaigu lehengo bidetik. Aleman eta ingelesera gehiegi makurtu da. Ilunak ditugu poeta hoiek. Badira guretzat hoiek baino eredugarriagoak.
 
Ez zara olerkiaz bakarrik arduratu. Baita bertsoaz ere. Zer diozu bertsolariez?

Ondo zaindu du bertsolariak orain arte euskal bertsoaren kutsu eta arnasa beroa. Gaurko bertsolariak, lehengoei ezer kendu gabe, guztiz txalogarri ditugu. Ikus zazu nola maite dituen herriak: irrika biziaz entzuten die. Zantzue eta eredu ederra idazle eta poetontzat.

Azaroaren 17an dugu bertsolari zaharren omenaldia. Merezia al dute?

Bai horixe. Aldi bakoitzari berea zor zaio. Lehengo bertsolariek ederki jokatu zuten. Ez zen irratirik, aldizkaririk eta aretorik garai hartan. Lan haundia egin zuten orduan taberna zuloetako eta sagardotegietako bertsolariek. Baita bertsojartzaileek ere. Gaur agerira eta aretoetara atera dira bertsolariak. Nolako giroa den ikusi behar da. Mutilak dituzu bertsolariak giroari antzematen.

Zer kidetasun dago olerkiaren eta bertsoaren artean?

Bada kidetasunik olerkiaren eta bertsoaren artean. Baita diferentziarik ere, txorien arteko hegazkadak bezala. Behar ere bai: ez lukete ederki emango txoriek ere hegakera berdinez egan egingo balute.Olerkia jaikiago duzu hizkuntza guztietan, bai bulkoz, bai sentimentuz. Gauza ederrak ederki adierazi, hor poetaren eragina. Bertsolariak, berriz, bihotz-ikutu eta eragin biziagoa eta zorroztasun haundiagoa du. Hala behar ere entzuten daukan herriari dardar eragiteko. Poetek eta bertsolariek behar dute hau, baina bakoitzak bere mailan.

Zer alde dute batak eta besteak?

Gure bertsolariak ez du inoiz ere goiegi jo behar bere burutapen eta bihotz-ondoetan. Hobe du neurriz, patxadaz eta zorrotz jokatu bere sailean. Bapatean bertsoak arildu eta kantatzea, gure herriarena dela esan dezakegu. Beste inon ez da honelakorik, aintzakotzat hartzekorik behintzat, ezagutzen. Olerkariak ere bere maila zaindu behar du, gogoetaz, irudikizunez eta sentipenez aberats eta eder izanik. Ez bedi beheraegi jaitsi, bestela, bere hegazkadan, bertsolari mailara makurtuko bait litzateke.
 
Zer egin daiteke bertsolari berriak sortzeko?

Bertsolari eskolak sortu. Ez da zaila. Zoritxarrez ez gara maixu, sail askotan izan beharko bagenu ere. Berenezko sena dakartenei zerbait erakustea ez litzateke zaila izango, teknika aldetik bereziki. Gainerakoa bakoitzak egingo luke.

Azaroaren 24ean, Aita Onaindiaren omenez egingo den omenaldian, olerki eta bertso lanak sarituko dira. Merezi du Xanti Onaindiak gorazarre hau. A. Onaindiarentzat pozkarriena, berriz, olerki eta bertso mordoa begien aurrean ikustea dateke. Zorionak aldez aurretik.
ERRIALDE
Xanti Onaindia, Endrike Knörr eta "Xalbador".
7

Gaiez\Kultura\Literatura\Ekitaldiak\Olerti Egun
Gaiez\Kultura\Literatura\Idazleak\ONAINDIA2
Pertsonaiaz\ONAINDIA2
Egileez\HERRIALDE1\Kultura

Azkenak
Israelek beste mediku palestinar bat hil du torturapean

Azken urtean Gazan gutxienez 60 pertsona hil dituzte sionistek torturapean, horietariko hiru medikuak, eta beste 1.000 osasun langile baino gehiago hil dituzte, Gazako Osasun Ministerioaren arabera. Osasun sistemaren aurkako eraso “sistematiko eta berariazkoa” salatu... [+]


Trenetik salto egin nahi

Hemen gatoz, atzera ere, hausnarra berritzera. Edo behintzat saiatzera. Edo horrekin amestera. Ez dakit, ordea, berritik zer izango dugun; izan ere, antza, munduak lehengo lepotik burua jarraitzen du. Barkatu okerra: gizakiok jarraitzen dugu lehengo lepotik.


2024-09-23 | Nagore Zaldua
Adiorik ez, J.

A ze fauna! atalaren lehen denboraldian, olatuz-olatu hainbat  itsas izaki aurkeztu dizkizuet txoko honen traineruko kareletik. Ordea, bigarren denboraldiko nire lehen artikulua lagun bati gorazarre egin eta bere lanaren garrantzia  azpimarratzeko erabili nahi dut:... [+]


2024-09-23 | Garazi Zabaleta
Birika permakultura
“Lurra lantzen hasi aurreko diseinua gakoa da permakulturan”

2014an sortu zuten Birika Permakultura proiektua Leioako lursail okupatu batean. Jurgi Uriarte Idiazabalek eta beste bi kidek jarri zuten martxan egitasmoa. “Lursail hartatik bota egin gintuzten gerora, aparkalekua egin behar zutelako, eta, etenaldi baten ondoren, bakarrik... [+]


2024-09-23 | Estitxu Eizagirre
"Ilargia eta landareak" 2025eko agendaren aurkezpena
Landareei eta piztiei buruzko hitzaldia, ilustrazioak eta bertsoak Tolosan irailaren 26an

Jakoba Errekondok Ilargia eta landareak aurtengo agenda eskutan, ilargiaren arabera baratzeko lanak nola antolatu azalduko du eta entzuleen galderak zuzenean erantzungo ditu. Antton Olariagak argitalpen horretarako egin dituen hamabi piztiren ilustrazioak erakutsiko ditu eta... [+]


Komunikazio-bitartekarien I. topaketak
“Komunikazio zailtasunak dituzten pertsonen beharrak ia ezezagunak zaizkigu”

Ikusgarritasun gutxi dute gure gizartean komunikazio zailtasunak dituzten pertsonak eta bizi dituzten oztopoak. Ezezaguna da esparru horretan aritzeko formatzen diren komunikazio-bitartekarien lana: zailtasunak dituzten pertsonek beren gaitasunak garatu ditzaten laguntzen dute,... [+]


Gaztetxe eta gazte asanbladen topaketak:
“Azken urteotako desadostasunek gaztetxeen eraldaketarako gaitasuna eta erakargarritasuna gutxitu dute”

Euskal Herri mailako topaketak antolatu dituzte hainbat gaztetxe eta gazte asanbladatako gaztek urriaren 19rako, Leitzan (Nafarroa). Mugimenduaren egoeraz eta egitekoez hausnartu, elkarren artean saretu, eta borrokarako indartzea dute helburu. Idatziz erantzun diete ARGIAren... [+]


2024-09-23 | Jakoba Errekondo
Sagardoaren kurkubitatik plastikora

Plastikoan bilduta saltzen dizkigute zuritutako sagarra, mandarina, ahuakatea eta abar. Eta ez gaitu lotsagorritzen.


2024-09-23 | Garazi Zabaleta
Bero latzaren aurrean hiriak birnaturalizatzeko beharra

Euskal Herriaren zatirik handiena klima zonalde epelean kokatuta egon arren, Arabako eta Nafarroako hegoaldean ez ezik, edonora hedatzen dira udako bero bolada latzak. Eta, dirudienez, klima aldaketarekin okerrera eginen du egoerak –edo egiten ari da, honezkero?–... [+]


2024-09-22 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia. 2.eguna
Ondo kiribilduta


Sail Ofiziala. 2.eguna
Mus jarraituan


2024-09-21 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia. 1.eguna
Zerk egiten duen pertsona

Urduritasunaren alarmak mugikorrekoak baino ordubete lehenago jota hasi da niretzat Donostiako 72. Zinemaldia, edo halabeharrak edo oparitu didan rol honetan. Goiz gosaldu eta akreditazioaren bila joan ostean, Victoria Eugenia antzokira hurbildu naiz 9:00etarako saiora, Emilia... [+]


Eguneraketa berriak daude