Nafarroa eta militarrak, militarrak eta Nafarroa. Egiguzu honetaz, Historiari begira, gogoeta txiki bat
Historikoki Iruñea Pirineotako atea da, Jaka edo Seo diren modu berean. Hau XVII. mendetik gertatzen da, muga lehen aldiz egin zenetik. Pirineotatik bospasei aran biltzen dira Iruñeara. Horregatik, erromatarren garaitik garrantzi estrategiko hori kontutan hartuta izan da. Felipe IIrekin Gotorlekua eraikitzen da. Honen funtzioa biztanlegoa, herria kontrolatzekoa da, eta, bigarrenik, Frantzia aldetik etor zitezkeen erasoak kontrolatzea. Hala ere, nik esango nuke bigarren kasu honetan ez dela inoiz funtzionala izan. Hain zuzen, frantsesak etorri zirenean gotorlekuak etsi egin zuen berehala. Beraz, militarren kabia eta biztanlegoarekiko kontrola suposatu du gehienbat. Gero, artilleria hobetzen joan zen heinean, beste enklabe bat sortu zen, San Kristobalgo fuertea, Ezkaba mendian. Konturatzen bazara, Jaca-ko estruktura berdina dugu hemen. Gerora datoz Aizoain-go koartelak, eta orain "El Perdon"goa dator.

Esan daiteke koartelarekin ikuspegi estrategiko berri baten aurrean gaudela?
Koartel edo base berriak hiru funtzio beteko lituzke: Batetik, lehen Gotorlekuaren bidez egiten zen bezala, Iruñearen kontrola, bigarrenik CAV-etik sor litezkeen matxinaden kontrola eta hirugarrena eta inportanteena, META delako planaren barruan ematen zaion papera. Plan hau OTAN-en estrategiaren barruan dago eta ez kasualidadea Martxoko erreferenduma pasatu ta gero azkartu dela. META barruan 14 base daude eta horietako bat "El Perdon"ekoa da. "El Perdon"eko basea, Baionarako errepide-proiektoa eta Donostirako autobia, guzti horiek OTAN-en plan berberaren aspektoak dira. Guzti hori pentsatuta dago gerra izan Europa Erdialdean eta gaizki atera ezkero atzera jotzeko, errepliegea egiteko. OTAN-en erretaguardia asuntua da.

Azaldu ezazu zerbait gehiago errepide eta komunikabideena, interesgarria dirudi eta.
Orain artean mugarako bideak baziren (Belate, Azpiroz etabar). Egin nahi dituzten bi berri horiekin (Aldudeserainokoa eta Donostirainokoa) bost izango lirateke mugarako bideak (bide inportanteak, noski). Autobiaren kasuan, ezkerra ez da ongi jokatzen ari, nere ustez. Dagoen bidetik autobia berria egin beharrean, Leizaran izorratu nahi dute, eta hori militarren interesen alde bakarrik. Gero bada beste plan bat, Iruñatik Logroñora errepide berria egitearena, alegia, hobetzeko bi tokien arteko komunikabidea militarren ikuspegitik, noski. Nola bestela esplikatzen da bide berria egitea 700 kotxe eguneko ibiltzen badira bakarrik?

Nola osatzen da azpiegitura?
Batetik, Noaingo aeroportua ondo ondoan dago, Elomendi eta "El Perdon" bertako transmisio-zentruak, eta Campanas-en bada trena ere. Horretaz gain Potasas-eko meazuloen asuntua dago. Potasas itxi zen baina meazuloak hor daude eta gainera mantenimientoak funtzionatzen du oraindik. Meazulo horiek, El Perdon-etik oso oso gertu, armen gordelekua edo ofizialen babeslekua izan daitezke. Ezin tokirik aproposagorik aurkitu, meazulo horiek ia ia estanko dira ta.

Guzti hau OTAN-en sartzearen ondorio zuzena da?
Bai eta ez. Plana aurretik egina izango zen. Imajinatzekoa da hemengo PSOEk instrukzioak jasoko zituela, lurra eskeintzeko militarrei. Eskeintza hau truke bat bezala aurkeztu nahi dute: "El Perdon" Ezkaba eta Aizoaingo koartelen truke. Eskeintza egin eta gero militarrek baietz esango zuten. Guzti hau OTAN-eko erreferenduma baino lehen. Gero, Estatuan erreferenduma irabazi zutelarik, dana azkartu zen. "El Perdon"koa publiko bihurtu zen, Aldudes-eko errepide-proiektoa aprobatu zuten, lehen ez zela beharrezkoa beti esaten zutelarik. Donostiko autobiarena ere aprobatu zuten parlamentuan proiekto bera ere ezagutu egin gabe. Militarren planak eta asmoak beti sekretuak direnez, ezin frogarik eman, baino nik uste dut indizio nahiko dagoela nondik nora doazen gauzak deduzitzeko.

Guzti honen ondorioak grabeak izan daitezke.
Txarrena, hasieran, Iruñea etsaien misilen helburu bihurtzen dela da. Hori, ikuspegi militar hutsatik ikusita. Gero beste ondorio soziologiko batzu datoz. 6.000 soldaduk esan nahi du 500 ofizial, 500 ofizialek esan nahi du, familia eta guzti, 2.000 pertsona. Ditugun 12.000 OPUSeko ikasleen eragin soziala nabarmena ez balitz, bezala, orain hau. Iruñea ez da inoiz hiri kastrensea izan orain arte. Gauza batek harritzen nau; "El Perdon"etik hegoaldera dauden herriak elkartu dira koartel edo basearen kontra borroka egiteko, basea hegoaldeko magalean egongo delako, eta Iruneako jendeak ez du oraindik arriskua ikusi. Badirudi irunearrek uste dutela kontua ez doala beraiekin, eta hori astakeria galanta da. Koartelak Iruñea hondatuko du beste ezer baino lehen, Irunea bihurtzen du objektibo militarra.

JA
Militarren egitasmo eta estrategiak ezer gutxi aztertu izan dira gure artean. Oraingo arazo honi Gaviriak puntua jarri dio.
Frankoandia izeneko soroan eraiki nahi da kuartela. Ez da beste txiki haren oroimenez izango?