Euriari aurre eginez esne sektorearen defentsan ehundaka lagun bildu ziren Elizondon
Landa eremu bizien eta nekazaritza iraunkorraren bidean, esne sektorea ere bizirik behar dugu goiburupean manifestazioa egin zen larunbatean Elizondon, Baztan-Bidasoaldeko hainbat sindikatu, gizarte eragile, elkarte eta erakundek deituta.
Ehundaka lagunek parte hartu zuten euripean manifestazioan, behiak aitzinean zituztela. Aipatzekoa da azken 25 urteotan behi-esplotazioen %80a desagertu dela Baztanen. Apirilaren 1etik Danonek Nafarroako mendialdeko 7 nekazariri (tartean eskualdeko lau) esne gehiagorik bilduko ez diela jakinarazi ondotik eta Sorian 20.000 behi buruko esne ustiategia egiteko proiektua dagoela jakinik (lehenago Caparroson, 5.000 burukoa inongo zalapartarik gabe egin zuten), esne sektorearen etorkizunaz kezka handia piztu da.
Manifestazioa aurkezteko martxoaren 4an Elizondon egindako agerraldian aipatu zutenez, «azkeneko hamarraldi luzeetan nekazaritzan orohar eta esnegintzan partikularzki industria eta banatzaile handien neurriko eredua bulkatu dute. Produktibista, intentsiboa eta industriala. Hala, gure mendialdeetako nekazariak aldiro estutuz, aterabiderik gabeko atakarat eraman dituzte, bat ere erabakitzeko ahalmenik gabe, produkzio kostuetarat ailegatzen ez diren prezioekin, dirulaguntzei buruzko menpekotasunarekin, inbertsio handiekin eta lan-baldintza gogorrekin».
Europako merkatu bateratuak, kuoten sistemak eta Nekazaritza Politika Bateratuek, administrazio publikoen erabateko inplikazioarekin sektorea egiturazko krisian sartu dute, «eta kontsumitzaileek, nekazaritzari buruzko inongo ezagutzarik gabe, esnearengatik prezio irringarriak ordaintzeko kezkarik ez dute izan», diote deitzaileek. «Kapitalista eta enpresa handien menpean ari diren estatuek, merkatu handi eta libreak sortzeko tratularitzan nekazari ttipien beharrak eta landa-eremuetako komunitateen geroa ez dute egundaino serioski gogoan hartu. Hala, gure mendialdeetako nekazaritza egitura desagertzeko bidean paratu dute landa-eremuetan aspalditik heldu den egiturazko krisi sozial eta ekonomikoa bulkatuz».
Baina nekazariak eta landa-eremuak «zafratzen dituen eredu sozioekonomiko berak, logika merkantilista eta neoliberal horrek, hirietako eta lurraldeko bertze tokietako herritarrak eta kontsumitzaileak ere gogorki kolpatzen” dituela ere salatu dute. “Industria eta banatzaile handi horiek zernahi kalitatezko elikagai saltzeko bat ere begiramendurik ez baitute. Nekazariak galtzaile, landa eremuak galtzaile eta kontsumitzaileak eta herritar arruntak galtzaile. A ze eredua!».
Sorian Hego Euskal Herrian produzitzen denaren %60ª produzituko litzateke
Testuinguru horretan, mendialdeko nekazal esplotazioak inoiz baino gehiago industriaren beharretan direlarik, Danonek zazpi nekazariri esne gehiagorik bilduko ez diela erran die. Hori bai, batzuei esnea biltzetik utzi bidenabar, bertze batzuei produkzioa handitzeko eskatu die. Lehenagotik heldu den produkzioaren pilaketa edo kontzentrazioa azkartuz. «Zalantzarik gabe, azkeneko urteetako produkzioaren pilaketak nekazal etxalde eta lanpostuen galera ekarri du. Haatik, orain artio burrunba gutti sortu da. Hala, orain bortz urte Caparroson 5.000 behi-buruko ustiategia egin zutelarik inork ez zuen deus erran. Horrela, produkzioaren pilaketan urrats berria emateaz gain, produkzioaren deslokalizazioari buruz bide berria, salaketa eta protestarik gabe hasi zuten. Ordura artio esnetako behiak mendialdetako bazkaleku eta etxaldeetarat loturik baziren, orain belar bazkarik gabeko tokierat mugitzen dituzte. Gisa horretan, Soriako 20.000 buruko proiektua ageri zaigu, esne produkzioaren pilaketa eta deslokalizazioa inoiz ikusi gabeko neurrietarat eramanez. 20.000 behi horiek urtero 240.000 tona esne produzituko dute, Hego Euskal Herrian egiten denaren %60».
Ageri denez, orain artioko bideak nekazaritzarik gabeko landa eremuak ekarriko dituela uste dute manifestazioaren deitzaileek: «Zazpi nekazari hauek bizi dutena ez da arazo partikularra. 20.000 behi buruko esne ustiategiaren egitea esne-sektoreko nekazarien arazo partikularra ez denez. Jendarte osoari: landa eremuari eta hiriguneari eragiten dioten arazoak dira. Landa eremuak bizirik atxekitzeaz ari baikara, elikadura osasuntsua eta kalitatezkoa kontsumitzeko eskubideaz; edozein herrik bizirauteko beharrezkoa duen elikadura burujabetzaz».
Horregatik herritar guztiei zuzentzen zatzaizkie, «zazpi nekazari hauek orain –baina bihar gehiago izan daitezkeenak– bizi dutenari eta 20.000 behi buruko ustiategiak geroari buruz ekarriko duenari "ez" errateko, eta landa-eremuen etorkizunari "bai" errateko. Lurrari lotutako nekazaritza iraunkorra, enpleguaren sortzailea eta herri ttipiak bizirik atxekiko duena bulkatzeko. Gure inguru eta bazterrak zainduko dituena, duina eta bizi-kalitatea ekarriko duena».
Guzti horregatik, nekazarien eta kontsumitzaileen arteko aliantzak bulkatu behar direla uste dute: «Landa-eremuen eta hiriguneen artekoak. Langileen eta baserritarren artekoak. Ez gara bi gorputz, bakarra baizik. Batek min badu, gorputz osoa eri da. Ez oraingo kinkari, bai, landa eremu biziei eta bizitza justuari. Karrikara atera gaitezen, gaur aski errateko eta, bihar, bideragarria den nekazaritza eta jendarte eredu justua eraikitzeko».
Albiste hau Erran.eus-ek argitaratu du eta CC by-sa lizentzia baliatuta ekarri dugu ARGIAra
Beterri-Buruntzako nekazaritza eta merkataritza modu jasangarrian suspertzeko estrategia aurkeztu dute Hernanin eskualde horretako udalek, Karabeleko ekonekazaritza etxaldeak eta Behemendi Landa Garapenerako elkarteak. Beterri Km0 izeneko sarea izango da oinarria.
Era guztietako produktuak egonen dira: esnekiak, ardoa, barazkiak, kontserbak… Guztira, 45 saltoki ipiniko dituzte, Nafarroako Nekazaritzako Produkzio Ekologikoaren Kontseiluaren eskutik, autobus geltoki zaharrean.
Guztiok edan dugu noizbait, edo sarri, baso erdi bat pestizida, ekologikoak ez diren ardorik onenetan ere badaudelako. Gilles-Eric Seralini zientzialariak eta Jerome Douzelet sukaldariak dastatzaile jakitunei eta sukaldari ezagunei proposatu diete kalitate handiko ardoak probatuz daramatzaten botiken zaporeak aurkitu eta zehaztea. Liburu berri batean azaldu dute zein zapore daukaten edaten ditugun mama goxoen pozoi ohikoenek.
Aralarko Larre Irekiera Festa egingo da 21. aldiz Abaltzisketako Larraitz auzoan, maiatzaren 1ean, datorren asteartean. Aurten ia 19.000 buru larreratuko dira, horietatik 17.000 inguru ardiak, mila behi eta 700dik gora behor. «Behi kopurua igotzen ari da, eta zerbait gutxitzen ardiena», azaldu du Joxe Antonio Irastortza Enirio-Aralar Mankomunitateko basozainak.
Zenbat ontasun eta zenbat lur aldatu ote da eskuz azken hamarkada hauetan, gehiagoko axolarik gabe, gehiagoko ardurarik gabe? Erabiltzen zituztenen eskutik “gozatuko” dituztenen eskurat. Lau sosen truke!
Duela bost urte, 2013an, laborantza lurrak espekulaziotik babestu eta mantentzeko Lurzaindia sortu zuten ELB sindikatua, Arrapitz Federazioa, Euskal Herriko Laborantza Ganbara eta Euskal Herriko inter AMAP elkarteen bultzadaz. Martxoaren 31an biltzar nagusia egin ostean, iganderako hitzaldi, aldarrikapen eta elkartasun giroz osatutako besta antolatu dute Itsasun.
Zuberoako laborari eta artzainek, Piriniotara bi hartzen ekartzeko xedearekin ez dute bat egiten. Kexu dira eta manifestazio bat ere eginen dute hilabete bukaeran. Xiberoko sindikatuak hartzaren kontrako mozioa arraberritu du joan den asteburuan. Hartzaren kontrako Manifestazioa Pauen izanen da apirilaren 30ean. Ximun Uthurralt:
1993an ETBk ekoiztutako dokumental honek AEBetara artzaintzan aritzera joandako euskaldunek "tatuatutako milaka zuhaitzak" ditu protagonista.
Gidoia eta zuzendaritza: Iñaki Bizkarra
Bertsoak: Jesus Goñi
Kamara: Agustin Goenaga
Audioa: Lourdes Guridi
80 bat laborari bildu dira ostegunean Baionako suprefetura aitzinean, ardi eta guzti, larre eta alhapideen diru laguntzak atxikiak izan zaizkien galdetzeko. Orain arte hunkitzen zituzten diru laguntzak ehuneko zazpiz apaldu nahi dizkiete eta horrek 500 eta 1.000 euro artean kenduko dizkiela laborariei salatzen du ELB sindikatuak.
Ardo eta sagardo ekologiko eta biodinamikoen beste muturrean daude ardo industrialak edo kimikoak. Azken hauek produktu kimiko sintetikoak erabiltzen dituzte; mahasti eta sagastietan hormonak, ongarriak, pestizidak, herbizidak eta abar, eta upategietan, antzera.
Produktu kimiko gehienak sintetikoak dira, hau da, industrietan sortutakoak. Gutxi batzuk besterik ez dira naturalak. Produktu kimiko horiek arrastoa uzten dute bai lurrean, bai ingurumenean, bai landareetan, bai fruituetan, bai... [+]
