Ha xurdido no Camiño da Liberdade, co que se materializou oficialmente a verdadeira división política dentro da esquerda abertzale. Iso demostra que Euskal Herria non é moi diferente doutros países, ao contrario que se pensou e reivindicado en tantas ocasións. Este proceso tamén se deu en Irlanda, nun ambiente bastante máis cru, xa que os que se separaron do Sinn Féin e da ira seguiron coa loita armada.

A loita armada é un dos principais puntos que mirou o sector mediático da sociedade vasca. Que ocorrerá? Nunha comparecencia pública en Bilbo, Askatasuna Bidean deixou claro que non se falou diso, pero suxírese que non é unha das prioridades, xa que sinalaron que a esquerda abertzale ten suficiente masa crítica para organizarse doutra maneira. Con todo, no documento de presentación vese claramente que eles non van dicir a ninguén como hai que loitar ou como non: “No camiño do Estado Socialista Vasco, na loita pola liberación de Euskal Herria, que cada cal ocupe o seu sitio, segundo os seus desexos e forzas”.

No seo da esquerda abertzale está a darse unha importante batalla de lexitimidade e en Bilbao tamén se apoiou a presentación, na que participaron uns 50 ex presos e ex refuxiados. O novo grupo criticou duramente aos que tramitaron a estratexia que supuxo o cesamento da actividade armada de ETA, entre outros asuntos. A Esquerda Abertzale oficial –Sortu, LAB, Ernai– a desolla politicamente, atribuíndo esencialmente a traizón e equiparando a súa natureza co Abrazo de Bergara, a rendición de Santoña ou ETA pm, EIA e Euskadiko Ezkerra.

Considéranse militantes do Movemento de Liberación Nacional Vasco, que a esquerda abertzale oficial xa non hai moito tempo, e toman como “vergoñosa” a actividade e o rumbo de Sortu. Tamén fixaron un fito no tempo: o inicio simbólico da traizón foi a multitudinaria rolda de prensa na que a esquerda abertzale ilegalizada en Alsasua aprobou en novembro de 2009 os “Principios Mitchell”. Desde entón, consideraron que na esquerda abertzale desenvolvéronse dúas tendencias, “reformista, oportunista e institucionalista por unha banda e abertzale socialista revolucionario por outro”. O primeiro impúxose na institucionalización da esquerda abertzale, mentres que o segundo abriu a porta á loita política.

As críticas que desde Askatasuna Bidean fanse públicas non son novas e hanse socializado de diferentes maneiras nos últimos anos. Os máis coñecidos estruturáronse no discurso sobre a amnistía, sobre todo a través do Movemento Prol Amnistía e Contra a Represión. O Foro de Revolucionarios ou Ibilaldia xurdiu en 2013 e seguindo as ideas da histórica ANV-EAE, a Euskal Ekintza constituíuse en agosto de 2015. Trátase de iniciativas de carácter moi diverso, pero que conseguiron culminar a traxectoria de sortu.

Sortu recibiu nos últimos anos un importante caudal de crítica, tanto en por si como por amplos sectores vinculados aos movementos populares. Algunhas delas pódense ler nas reflexións realizadas por once novos en LARRUN, “Repensando a esquerda abertzale”, editado xunto a este número. Sortu, LAB e ERNAI quixeron encamiñar o debate co proceso abian, e está por ver que resultado dará este proceso ou en que medida conseguirase a reestruturación da esquerda abertzale oficial, que sofre unha profunda crise.

De momento, non parece que estas correntes teñan suficiente forza para superar a hexemonía da esquerda abertzale, pero está a dar competencia en moitos ámbitos e a medida que a disidencia se vai materializando, tampouco se pode descartar a loita electoral. Non é o ámbito prioritario dos Camiños da Liberdade, pero tamén quedou aberta de pao a pao.