Que reivindicacións fixestes no Día Internacional das Traballadoras de Fogar?

Reivindicamos unha repartición xusta dos deberes. De feito, todas as opresiones da actual sociedade capitalista, colonial, racista e patriarcal ponse de manifesto neste sector. Este campo de traballo é a única maneira de sobrevivir para eles. Mentres tanto, as necesidades de coidados desta sociedade occidental están a verse satisfeitas, coidando aos nosos maiores e aos nosos nenos. A Administración, en cambio, mira para outro lado e non acerta a resolver o problema; pon mecanismos de vixilancia mercantilizados e deficitarios. Por iso dicimos que o 30 de marzo é un día para pensar e reivindicar como sociedade. Cremos que é necesario un acordo, aínda que sabemos que non é fácil. Estas mulleres traballan illadas en casas, non están todos os días nunha oficina. Isto dificulta a penetración e ven os seus problemas como problemas individuais, non como problemas estruturais e colectivos.

Este ano, o 30 de marzo, chegou nunha situación especial.

O coronavirus puxo de manifesto o que durante moito tempo viñamos reivindicando e denunciando desde as asociacións de traballadoras de fogar e desde distintos feminismos. Puxo sobre a mesa algunhas das crises que temos como sociedade. Quedou claro que esta sociedade se estrutura sobre un alicerce de coidado. Non é casualidade que os sectores máis afectados pola crise sexan os sectores feminizados e precarizados, moitos deles baseados na economía mergullada. E con todo, as mulleres que están nestes traballos seguen alí en situacións moi dramáticas coidando aos avós e avoas de Euskal Herria.

O coronavirus golpeounos duramente. Cal é a situación dos empregados de fogar e de coidados?

Estamos a facer unha primeira lectura, xa que aínda é pronto para analizar todas as consecuencias que vai deixar esta crise. Realizouse unha enquisa a nivel estatal e agora estamos a facer unha lectura dos datos de Euskal Herria desde esa enquisa. Nas súas conclusións iniciais constátase que se realizaron moitas cortes de contratos sen indemnización. É dicir, un despedimento sen o pago correspondente. Outras moitas mulleres viron suspendidos os seus contratos por non acudir aos seus postos de traballo durante o tempo que dure o contrato, pero coa posibilidade de manter o seu posto sen soldo. Nestes casos a algúns lles pagan a Seguridade Social ou noutros casos a paga o traballador, porque non o interrompeu. A outros lles obrigaron a tomarse eses días de vacacións.

Doutra banda, no caso dos traballadores de fóra e os que traballan por horas, na maioría dos casos perderon o seu traballo. No caso de Internet, vulneráronselles varios dereitos: perderon a oportunidade de descansar o día e a semana. Non se poden saír de casa nin ir a outra casa, porque as familias non queren que se lles contaxie. Noutros casos non poden volver ás súas casas porque non teñen permiso para poder ir traballar. As persoas que se atopan en situación irregular non teñen contrato, polo que as familias non poden certificarse e teñen medo a que a policía quede. Noutros casos, mesmo en situación administrativa regular, non teñen contrato e teñen o mesmo problema.

E a saúde dos traballadores?

Doutra banda está todo o problema relacionado coa saúde. Moitas mulleres traballan con persoas enfermas, a miúdo dormen na mesma habitación e non tómanse medidas preventivas para protexelas. É paradoxal: por unha banda, as familias non queren que estes traballadores saian de casa para non contaxiarse, pero doutra banda non toman medidas para protexer a súa saúde. Aí tamén se crea unha cadea na que se manifesta a clase e o privilexio. Así está a situación e o Goberno segue mirando para outro lado.

Como valoran a actuación das organizacións?

Moi mal, cremos que as medidas para facer fronte á emerxencia económica son absolutamente deficitarias. Pero a cuestión é que o noso sector vén dunha normativa nada igualitaria. As condicións de traballo historicamente aceptadas noutros sectores non están recollidas no noso sector, como a prestación por desemprego. Nas medidas propostas polo Goberno de España non se tivo en conta a nosa situación e iso é parte dun colectivo que está a apoiar esta crise, veremos que medidas anuncia nos próximos días e si recibe a prestación dun mes de desemprego. Iso sería un paso adiante, pero non suficiente. Porque normalmente os contratos non reflicten a realidade, declaran menos do que lles pagan para poder pagar menos seguridade social do que lles corresponde, e iso leva que a prestación de desemprego sexa tamén menor que a que realmente lles toca.

No caso das persoas en situación regular, pero que ocorre coas que se atopan en situación irregular?

Quen se atopan nunha situación administrativa irregular, ou que teñen a posibilidade de ter un contrato pero non o teñen, representan o 40% do sector. Todos eles quedan fóra desta medida. A situación é moi grave, xa que ademais de perder o traballo, tamén perderon a casa. Moitos destes traballadores viven na mesma casa na que traballan. Estas mulleres quedáronse nunha situación moi vulnerable. Sentimos rabia e impotencia.

Puxestes en marcha unha campaña de recadación xunto a outros colectivos feministas.

Estamos metidos en moitas salsas, hai proxectos que pretenden dar unha resposta rápida a cuestións que o sistema ou a administración non conseguiu responder e outros que teñen que ver con medidas a longo prazo. Como medida rápida, onte lanzamos unha campaña de recadación que pretende ser un fondo de resistencia. Varias mulleres quedáronse na rúa sen tellados e necesitan unha rápida resposta. Por iso, as feministas de Nicaragua, Mulleres con voz, Mulleres Tecendo redes e nós (Traballadoras non domesticadas), Calala, Pikara Magazine e a asesoría Sortzen lanzamos esta campá. O obxectivo é crear unha caixa de resistencia para axudar aos que se quedaron na rúa. Difundimos unha enquisa para identificar cales son as súas necesidades e estamos a definir unha serie de criterios para ver como dar prioridade a estas mulleres en situación de emerxencia. Darase prioridade a estas mulleres que se quedaron na rúa e preténdese recadar 13.000 euros para que 60 mulleres poidan doar 250€. A nosa intención é dar unha resposta rápida a estas mulleres, pero tamén esixir á administración as medidas que debe adoptar.

Mencionou que tamén teñen proxectos a máis longo prazo.

Si antes da chegada do coronavirus estabamos a levar a cabo un proxecto que tiñamos entre mans coa Fundación Mundubat, debido ao estado de alarma, que puxemos en marcha antes de esperar. Este proxecto inclúe unha plataforma dixital e un espazo físico. Trátase dunha plataforma online interdependentes.org que ofrece información e asesoramento sobre os dereitos laborais das persoas traballadoras de fogar e de coidados. Xunto coa plataforma puxemos en marcha un espazo físico en Bilbao, que agora está pecho. O obxectivo deste espazo é ofrecer asesoramento e ser un punto de encontro, así como realizar cursos relacionados coa economía feminista e o empoderamiento. Con todo, para moitas mulleres sabemos que é difícil ir fisicamente a ese lugar, sobre todo para as que traballan como unha interna, polo que a través da web respondemos a esa necesidade. Doutra banda, ademais de recibir información, tamén é un lugar onde informarse, dispón dun foro onde poder contar a súa situación e así poder ir realizando un diagnóstico. Dous profesionais prestarán o servizo de asesoría e as consultas poderanse realizar vía email.

Por último, en máis dunha ocasión dixestes que o réxime da interna é escravo e que debería ser abolido.

Nós sempre dixemos que o réxime da interna do empregado de fogar ten que desaparecer. E é que estamos a desprezar a nosa responsabilidade colectiva como sociedade, realizando as tarefas de coidado dunha maneira individual, feminizada e precaria, no ámbito doméstico de cada un. O 90% das mulleres que traballan como interna han migrado, na súa maioría en situación administrativa irregular, é dicir, que viven diferentes formas de opresión nos seus corpos. Moitos non teñen redes sociais, nin familia, nin amigos e están moi illados, apenas sen información. Ademais, nos últimos anos recibimos numerosas vulneracións de dereitos ás mulleres en réxime Internet.

En definitiva, o réxime da Interna é unha mostra da hipocrisía da nosa sociedade do século XXI. Os coidados non son un erro do sistema, os traballos de coidado son necesarios desde que nacemos ata que morremos, e hoxe en día realizamos estes coidados de forma privada e individual, e é imprescindible levalos ao ámbito común e político. A crise dos coidados debe abordarse colectiva e publicamente, e neste momento está a mirarse cara a outro lado, tanto á sociedade como ao Estado. Isto vai custar moito na vida e nos corpos de internet, pero tamén nos dos demais. Con esta crise vanse a ver aínda máis claras as consecuencias de evitar este problema.