O capitalismo ten como obxectivo primordial xerar riqueza para algúns, e para iso non hai límites. Ademais, a medida que xorden necesidades sociais, moitas veces non reais, esta roda aumenta a súa velocidade. Porque parece que só os continuos “avances” reflicten o desenvolvemento da sociedade, os avances e o crecemento continuo. Todo para satisfacer a fame de consumo da poboación humana. Pero nun mundo avanzado e civilizado, esta fame non responde só ao abdome.

Como evolucionou esta riqueza se se mide máis aló do embigo humano? Desde hai medio século, cando a industrialización acelerou o desenvolvemento tecnolóxico, dous terzos de todas as especies do mundo e tres cuartas partes dos bosques desapareceron. Si o cambio climático é un invento, e tendo en conta que os ecosistemas teñen unha gran capacidade de sufrir perturbacións (denominada resiliencia), entón tranquilos. Quizais cambiariamos a distribución dalgunha especie de monocultivos de piñeiros e eucaliptos, pero, bo, tamén alimentaremos algún negocio para superar as pragas que diso derívanse. O mesmo coa explotación da terra, porque os dereitos humanos están por encima do resto da vida mundial, como non. Necesitamos electricidade e, no camiño da soberanía enerxética, o que necesita o noso pobo e si pódese crear un pouco máis, mellor. E si grazas aos parques eólicos que queremos instalar nos corredores ecolóxicos xeramos enerxía renovable, o impacto que xeraremos sobre as aves será, polo menos, un dano colateral verde. Quizais non nos pareza tan interesante si colocan os ventiladores de maior altura que a torre Iberdrola á nosa altura, de forma que se seque a roupa tendida, pero se non toca ao noso ao redor non hai problema. "Que mala sorte tiveron os afectados", como no caso da incineradora. "Así é a vida" e "que lle imos a facer" aceptaremos que "todos queremos electricidade e internet en casa".

Moitas veces a preocupación ponse sobre as costas dos cidadáns: para responder á demanda de consumo da sociedade, necesítase unha chea de materias primas. E si por certo faise negocio, crearanse postos de traballo, por tanto, estupendamente. Cal é o problema? Que o sistema non pode manterse sen que a sociedade manteña talles esixencias, e que ao longo desta marcha a natureza dificilmente poderá superar todas estas perturbacións do sistema. Naturalmente, son necesarias formulacións para reducir a contaminación, reducir o consumo de plástico, reciclar ao máximo ou aforrar no consumo de auga e enerxía, pero tamén as administracións teñen que asumir as súas responsabilidades. E si hai un axente institucional que aposte pola concienciación real da sociedade cara ao cambio do modelo de consumo, que se poña de verdade en marcha. Porque falamos de distintas escalas. Aínda que os cidadáns podemos contribuír no noso día a día con pequenas decisións, o verdadeiro reto consiste en tomar decisións políticas sólidas que comprometan os beneficios das empresas máis fortes. E para isto hai que facer un traballo diferente, sen conseguir unha riqueza material.

Conceptos como a soberanía alimentaria e a soberanía enerxética son menos atractivos para o sistema capitalista, pero para o pobo si, pero ollo, non para facer negocio! É importante impulsar o cambio no modelo de consumo, así como a xeración de enerxías renovables, pero adaptadas ás necesidades do país e á escala correspondente, non transformando completamente unha contorna sen o consentimento da cidadanía. E non vale enganar á cidadanía, co que din os informes científicos sobre posibles impactos ecolóxicos dos macroproyectos, ou coa propaganda verde, porque os resultados científicos considéranse moi científicos e fiables, pero só cando interesan aos promotores dos proxectos. Hai que atender á ciencia, mesmo cando a dinámica política actual pode supor un esborralle.

Está por ver cales son as decisións ou medidas que se tomarán para garantir a conservación da natureza, si tómanse. Tamén aquí pódense tocar temas que susciten grandes controversias, xa sexan os macroproyectos mencionados anteriormente, xa sexa a xestión sostible da caza, que só se conseguirá si xestiónase ben, a pesqueira, tendo en conta que actualmente hai un terzo de especies sobreexplotadas do mundo, ou as macrogranjas, son necesarias para a soberanía alimentaria?. Mesmo nestes casos, son frecuentes as persoas que traballan no sector primario e non tanto as que toman decisións e medidas que condicionen a súa actuación.

Consideramos normal que a poboación afectada polos macroproyectos enfádese, xa que o efecto entra pola xanela da casa. Pero cústanos darnos conta da influencia que estes proxectos terán en todos nós. Aínda que a vixilancia está ben vista, parece que non somos capaces de entender o coidado humano e a protección da natureza da man. O ecoloxismo é algo que vai máis aló da propaganda e o branqueo de rostros e que ten un interese común. Dito doutro xeito, na actualidade as medidas preventivas para silenciar as reivindicacións non son suficientes. Os científicos xa o dixeron, imos tarde. É o momento de tomar medidas e decisións sólidas que leven consecuencias políticas e perdas para as empresas, lembre. E estes non quedan en mans dos cidadáns, na maioría dos casos. Para reducir os danos á natureza (e por tanto a todos), as nosas administracións deberán estar dispostas a perder algo, ou polo menos non a gañar en diñeiro, senón en beneficio de todos. E si as autoridades traballan en beneficio do pobo, que analicen coa cidadanía que crear, como crear e para que para o desenvolvemento común. Escoitando realidades locais, tomando e executando decisións en función delas e comprendendo o desenvolvemento na perspectiva popular. Deberán executarse plans de conservación e restauración e outros crecementos (ou deas-crecemento?) expor políticas. Máis aló da fotografía e a aparencia, temos que obrigar ás administracións a tomar medidas reais, porque os beneficios van ser para todos, e porque non imos ter outra solución que para ser sostibles. E porque a natureza non está ao servizo de ninguén, porque non hai que entendela como un recurso de explotación, senón como algo que é de todos e que hai que coidar entre todos, porque é imprescindible para a nosa supervivencia.

Os que estivemos en Azpeitia témolo claro. E moitos máis cidadáns tamén. Agora falta que se aperte ao máximo e convénzase cada vez máis. Reforzando o traballo veciñal local, con ou sen muíños de vento á altura e asumindo como responsabilidade de todos o que nos afecta a todos. Ante os recentes episodios de calor, inundación, seca ou especies invasoras, a ver si podemos promover medidas para contribuír á resiliencia da natureza.

Aquí pódese ver a conferencia de Iker Apraiz: