O 2 de outubro de 2003 as escavadoras finalizaron a demolición de Artozko e tras dúas semanas defendendo o pobo, o pobo quedou baixo as augas do encoro de Itoiz. Os solidarios organizaron a resistencia para frear o proxecto, e dúas décadas despois lembraron que a solidariedade se lles mostrou de moitas maneiras. Os solidarios lembraron ante a prensa que os emprendedores “non só puxeron en perigo as súas vidas senón que sufriron decenas de detencións e malos tratos”: “Os veciños demostraron dignidade na defensa dos seus pobos”.

Artozki-Artezki foi un proxecto de resistencia “para converter ao pobo nun espazo creativo, cultural e artístico”. Varios artistas de Euskal Herria solicitaron a realización de obras de arte para deixalas nos pobos que querían encher de auga. Os organizadores explican que a chamada foi “moi exitosa” e que a igrexa de Artozko converteuse en museo. Pero lembran que a Policía Foral e a Garda Civil entraron e baleirárono todo e destruírono, a través de escavadoras. As obras desapareceron desde entón: “A policía sacou da igrexa as obras de arte, e polo menos algunhas delas estiveron durante anos nos museos oficiais”.

Vinte anos despois recuperaron a metade destas obras: “Recentemente, de forma anónima, entregáronsenos catorce de 31 obras”. Obras de artistas como: José Luís Zumeta, Juan Gorriti, José Ramón Anda, Txiki Agirre Keixeta e Anton Mendizabal. As obras foron expostas no aniversario da resistencia, do 2 ao 10 de outubro na Estación de Pamplona e do 20 de outubro ao 4 de novembro na Casa de Cultura de Aoiz. Tamén se organizaron dous actos, Itoiz: onte e hoxe, o 10 de outubro nA Estación e o 21 de outubro en Aoiz.

Onde están as obras desaparecidas?

Os solidarios de Itoiz criticaron que o trato que se deu ás obras é o que recibiron os habitantes dos vales de Irati e Urrobi: “É unha metáfora cruel da imposición, a subestación, a humillación e o saqueo que sufrimos todos contra esta macroinfraestructura”. Preguntaron ao Goberno de Navarra quen son os responsables, onde están as obras que faltan, e consideraron inadmisible que no control destas obras actuouse “con neglixencia e desidia”. Piden que se constitúa un Museo da arte, da Memoria e da Defensa da Terra, con todas as obras de arte, para conservar a memoria dos pobos destruídos polo encoro de Itoiz.

Denuncian o “saqueo” sufrido en 2003, pero subliñan que o aniversario da resistencia debe servir tamén para o futuro, “como chamada a seguir defendendo a terra”. Esixen a paralización da segunda fase da canle de Navarra e a non ampliación do encoro de Yesa.

En ARGIA profundamos no tema durante o semanario desta semana, que estará dispoñible o mércores na rede.

Neste vídeo, Voz recolle as palabras dos solidarios de Itoiz na presentación da exposición: