Japoitik Ondarroako Kamiñazpira Eta Hortik Edonora


1983ko irailaren 11n
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
TXO! Antzerki kolektiboari elkarrizketa
Antzerkia Kapituloka
Japoitik Ondarroako Kamiñazpira Eta Hortik Edonora
FITXA TEKNIKOA
Udako Euskal Unibertsitateko aretoan. 1983ko Uztailaren 20an. «ISOGAI UMILA», kolektiboki egina; antzezleak: Aitor Artetxe, Gabino Burgoa, Aitor Badiola, Ion Iñaki Artetxe, Mikel Odriozola, Alfredo Badiola, Pura Burgoa; musika: Jose Manuel Penas; laguntzaileak: Estibalitz Artetxe eta Jolanda Ibarzola. TXO! Antzerki Kolektiboa, Kamiñazpi 41-3, Ondarroa. Tlf: 6830996 (94)
Aurtengo UEUn antzerki giroa izan da nobedade. Ikastaldi berezietaz gain emanaldiak ere izan dira. Horietako bat ikustera hurbildu nintzen, Kamiñazpi, Ondarroar auzoko TXO! Antzerki Kolektiboak jendez gainezka zegoen Larraonako aretoan eskeini zuen bere obra, «Isogai Umila». Giro ederra, aretoan bero gehiegi eta ikuslegoak ongi baino hobeto pasa zuen. Guk zutik ikusi behar izan genuen eta obra bukatu bezain pronto, antzezleak oraindik izerdia xukatzen ari zirelarik hurbildu gintzaizkien eta gela isil batetara eramanez ekin genion beraiek elkarrizketatzeari. Obrako umore giroan egindako elkarrizketa da, ongi burututako esaldiak eta hitzaldiak txalo eta barrealgaraz apaintzen zituzten hitzegiten ez zuten taldeko beste partaideek. Gure iritziz oso ikuspegi polita TXO!tarrek antzerkiaz daukatena. Antzerkia bizia bait da.
Kamiñazpi Ondarroako Harlem omen
ARGIA.–Bono ba, entrebista hasteko, extakit, kontatu piska bat nundik datorren taldea egiteko asmo hori, nondik sortu zen...
TXO!.–Oraindela hiru urte, larogeian, Kamiñazpin, Ondarroako hauzoan, batu ginen hamalau tipo eta tipa Kamiñazpiko jaietan antzerki txiki bat egiteko. Gehien bat kritika izan zen Instituto Social de la Marinari, alkateari, jende guztiari, auzo horretan ez dagoelako urbanismorik, Kamiñazpi da Ondarroako Harlem (barreak entzuten dira)... Bai, bai, hala da eta horren kontura mundu guztiarekin sartzen ginen. Momentuan ez, baina orain, distantziaz ikusita hura teknikoki txapuza bat izan zen baina gu asko animatu ginen.
ARGIA.–Orduan zuen teatroa egiteko gogo hori anzoko arazoengatik etorri zen, baina zergatik aukeratu zenuten hori teatroz agertzea eta ez beste modu batera?
TXO!.– Ba, ez dakit, daukagun medio bat delako, asekiblea, hurbil dago. Bai, eta medio gutxikin egin dezakezu antzerkia. Gure pentsakizunak emateko bide bat; eta baita bi edo hiru bidér herriko jaietan Cóóicos de la Legua ikusi genituen eta hauen flaseoarekin. Antzerkia oso medio zuzena da gainera; eta ondo pasatzen da. Ondorioz, taldean oso harrera ona izan zuen, ikusleen aldetik ere, gu asko animatu ginen, serioski hartu genuen antzerkia egitea txapuza hori alde batera utziz. Jende gutxi geratu ginen, lau pertsona, gero jendea hurbildu eta TXO! ANTZERKI KOLEKTIBOA egitea erabaki genuen..:
ARGIA.– Eta izena nondik sortu zen...?
TXO!.– Izena dator... Beno, nik proposatu nuen (ejem, ejem!)... Eeee, izena dator, «Txo» da, naiz eta bermeotarrak eta lekeitiarrak esan heuren izena dela. Ondarruko izen jatorra, eta guk nahi genuen Ondarroako identitate bat eta kanpora zoazenean jendeak esaten du, «zuek ondarrutarrak asko esaten duzue txo!, ezta?».
Eta gero ba, zergatik ez TXO! Antzerki Taldea eta zergatik bai TXO! Antzerki Kolektiboa? Ba gure asmoa da dena kolektiboki egitea, orain arte horrela egin dugu eta horrela jarraitzeko asmoa dugu. (Txaleak, barreak).
ARGIA.–Eta ez duzue zuzendari beharrik ikusten?
TXO!.– Ez, guk uste dugu beharra dugula teknikoki ahotsaren rolloa eta gorputz espresioa hartzeko eta hainbat teknika egiten duguna hobetzeko... baina zuzendaririk ez. Gainera gu... (grabazioz kanpo) gara.
"Japoitik Datorren Isogai Umila
ARGIA.– Eta orduan Isogai dator, baina nork ekarri zuen Japoitik?
TXO!.–Gidoi bila genbiltzala, Isogai aurkitu genuen haurrentzako ipui bilduma batean, berez bi orrialde besterik ez ziren eta guri gustatu zitzaigun eta pila bat gauza sartu genuen, esketxak, elkarrizketak...
ARGIA.– Antzerki mailan amateur gisa zabiltzate, ze asmo dituzue aurrerantzean?
TXO!.– Hasera baten planteatu zen afizionatu bidetik joatea. Eta taldeko batzu maila horretan ari dira, badituztélako beste ekintza batzu. Baina sortu da talde barruan ere jende bat mundu hau ikusita atsegin zaiona, eta nahiz eta talde bezala afizionatu bidetik joan pertsonalki jendeak interesa du profesionaltasunarekin.
ARGIA.–Zuen prestakuntza hobetzeko eta dauzkazuen akatsak gainditzeko ze asmo duzue?
TXO!.–Asmo bat daukagu, Ondarroan Antzerki Eskola bat sortzea, batez ere Ermuko Antzerki Lantegiko esperientzia ikusita hori ona da Ondarroan antzerki giroa sortzeko eta noski beharrak ditugulako teknika aldetik. Oraingoz taldekoentzat ikastaro bat egingo dugu eta gerora hor dago Ondarroako Udal Antzerki Eskolaren projektoa. . .
ARGIA.– Kontatu piska bat projektu hori nondik nora dabilen...
TXO!.–Ideia sortu zen gure egoera aztertzetik, eta esaten genuen, bai kriston ilusioa eta kriston morala eta oso jatorrak gara, baina hori bakarrik, ez dakigu zer den gorputz espresioa, zer den ahotsa, zer den interpretazioa... Orduan, ba zerbait ikasi behar da; eta ze medio dago ikasteko?
Madrilera joan eta eztakit zein montaietan galdu... eta gero, han, Donostian dagoen eztakit zein montaietan galdu, ze neretzat behintzat kopia bat da. Problema bat dago «Antzerti»n sartzeko sartu egin behar zara, eta afizionatuak ez dugu aukerarik lana egin eta ikasteko...
ARGIA.–Hau da, «Antzerti»n sartzeak zuen taldea uztea suposatuko lukeela...
TXO!.– Noski... Eta ikusten genuen ikasteko behar horren aurrean Ermuako esperientzia zegoen eta Ondarroan eskola bat egiteak ekarriko luke ikasteko aukera guretzat eta bestalde giroa Ermuan sortu den bezala.
ARGIA.– Ondarroan badago aretorik antzerkia ikusteko?
TXO! .– Areto pribatuak daude, zinema ere hor dago baino ez dute uzten ekintza kulturaletarako. Orain arte egin duguna ikastola bateko areto batean izan da, baina ez dago herrian, Kamiñazpin dago.
Antzerkinobela Kapituloka
ARGIA.–Antzerki Eskola horretaz gain TXO! Antzerki Kolektiboak ba al du beste projektoren bat, beste montaiaren bat prestatzeko asmorik?
TXO!.–Ba... Ondarroako historia da, superatzen goaz ikusten denez. Orain kaleko antzerkia egin nahi dugu. Sekula egin ez den projekto bat da... Historiak egin dira, Euskal Herrikoa, Nafarroakoa, e.a., baina guk egin nahi duguna hamabost hilabeteko projektua da, kapituloka telenobela bezala baina antzerkian.
Bibliografia aztertu dugu eta lau ideia nagusi hautatu. Aztertu eta mamia bilatu eta gero konturatu ginen bakoitzarekin antzerki obra bat egin zitekeela. Gure asmoa da hartu gai bat , adibidez frantzesek herria erre zutenekoa, eta hiru bat hilabetez prestatu ondoren domeka batean kalean eskeintzea. Eta horrela gai guztiekin eta laurak egin ondoren, eta jendearen erreakzioa jaso ondoren, bi ordutako obra bat burutu hortik zehar emateko. Ondarroa izango da gure laborategia
ARGIA.– Honek nolabaiteko giroa sortuko du, ezta?
TXO!.–Bai, alde batetik Ondarroan antzerki giroa sortuko da hamabost hilabetez, eta bestalde ondarrutarrek beren historia ezagutuko dute. Azkenez, guk antzerki mota ezberdinak landuko ditugu, pertsonai ezberdinak... Ondarroa munduaren azken puntan dago eta ez dugu inongo kontakturik...
ARGIA.– Euskal Antzerki Taldeen Biltzarrean parte hartzeak zer ekarri dizue?.
TXO!. E.A.T.B.ren helburuak ezagututa hor sartzea erabaki genuen eta guretzat euskal antzerki munduarekin kontaktua izan da. Abantaila ekarri digu? mundu batean sartu gara. Gu ez gara ezagunak eta jendeak ez gaitu deitzen. «Isogai Umila» hamabi aldiz eman dugu eta bost Ondarroan bertan. Zirkuitorik ez dago eta euskal antzerki taldeentzat gutxiago. Biltzarretik etortzen zaizkigu doiak; bestalde, «Herriz-herri»n sartu gara eta hori sei ekitaldi dira, eta hortik ateratzen zaigun beste edozer, ateratzen dena.
Beste arazoa da ekonomikoa. Guk ez dugu ez fokorik, ez furgonetarik, erropa «Corte Ingles»eko merkealditan erosi genuen. Auzokoek emandako diruarekin hasi ginen. Subentzioa orain bederatzi bat hilabete eskatu genuen gobernuan... oraindik goiz omen da erantzuna jasotzeko.
Norentzat Eta Ze Teatro Mota
ARGIA.– Zuen antzerki obra hau ikuslego zehatz bati zuzentzen diozue edo...?
TXO!.–Guk uste dugu antzerki ona ba, denentzako dela (klap! klap!!). Beno, gu saiatu gara kolorea eta mugimendua sartzen haurrentzako, eta baita zer esaten den haurrek ondo ulertzen bait dute, hor badago mensaia edo nagusientzat... Beste gauza bat da, ba orain arte, salbuespenak salbuespen, euskaraz egin den antzerkia oso kostunbrista izan dela, eta guk nahi izan dugu Japoieraino joan eta Isogai umila ekartzca hori eskemak apurtu eta antzerkia unibertsalagoa egiteko, nahikoa da amoña eta mariñeletaz...
Eta amaitzeko: Aupa TXO!!
35-37

GaiezKulturaAntzerkiaTaldeakTXO!

Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude